आयटीआर रिफंडला विलंब का होतोय? परताव्याची स्थिती ऑनलाइन कशी तपासाल, जाणून घ्या

आयटीआर भरण्याची अंतिम तारीख उलटून गेल्यानंतरही अनेक करदाते अजूनही परताव्याची (रिफंडची) वाट पाहत आहेत. साधारणपणे, परतावा 4-5 आठवड्यांत मिळतो, परंतु ई-सत्यापन, बँक खाते जुळत नसणे किंवा चुकीचा डेटा यांसारख्या समस्यांमुळे विलंब होऊ शकतो. करदाते आयकर पोर्टलवर लॉगिन करून सहजपणे परताव्याची स्थिती (रिफंड स्टेटस) तपासू शकतात.

Income Tax Return: इन्कम टॅक्स रिटर्न (आयकर विवरणपत्र) भरण्याची अंतिम तारीख 16 सप्टेंबर 2025 उलटून गेली आहे आणि अनेक करदाते अजूनही परताव्याची (रिफंडची) वाट पाहत आहेत. आयकर विभागाच्या मते, साधारणपणे ई-सत्यापनानंतर परताव्याची प्रक्रिया 4-5 आठवड्यांत पूर्ण होते. तथापि, चुकीची माहिती, बँक खात्यातील विसंगती किंवा सत्यापन संबंधित अडचणींमुळे यात विलंब होऊ शकतो. करदाते eportal.incometax.gov.in वर लॉगिन करून त्यांच्या परताव्याची स्थिती (स्टेटस) तपासू शकतात.

परतावा किती दिवसांत मिळतो?

साधारणपणे, आयकर विभाग आयटीआर (ITR) दाखल केल्यानंतर आणि ई-सत्यापन (e-verification) पूर्ण झाल्यानंतर परताव्याची (रिफंडची) प्रक्रिया सुरू करतो. विभागाच्या मते, साधारणतः परताव्याची रक्कम करदात्याच्या खात्यात जमा होण्यास 4 ते 5 आठवडे लागतात. तथापि, काही वेळा ही प्रक्रिया लवकर पूर्ण होते, तर काही वेळा यात विलंब देखील होऊ शकतो.

परताव्याला (रिफंडला) विलंब होण्याची अनेक कारणे असतात. सर्वात सामान्य कारण म्हणजे ई-सत्यापनातील (e-verification) त्रुटी. जर करदात्याने आयटीआर दाखल केला असेल, परंतु त्याचे ई-सत्यापन केले नसेल, तर परताव्याची प्रक्रिया पुढे सरकत नाही. याशिवाय, बँक खाते योग्यरित्या प्री-वेरिफाई (पूर्व-सत्यापित) न झाल्यास देखील समस्या येते. काहीवेळा फॉर्ममध्ये चुकीची माहिती भरणे, पॅन (PAN) आणि आधार (Aadhaar) जुळत नसणे किंवा इतर तांत्रिक कारणांमुळेही परतावा अडकू शकतो.

ई-सत्यापनाचे महत्त्व

आयटीआर (ITR) दाखल केल्यानंतर ई-सत्यापन (e-verification) करणे अनिवार्य आहे. ही प्रक्रिया संपूर्ण परतावा प्रणालीची (रिफंड सिस्टमची) सुरुवात करते. जर आपले रिटर्न ई-सत्यापित झाले नसेल, तर परताव्याची वाट पाहण्यात अर्थ नाही. ई-सत्यापन पूर्ण होताच, विभाग आपल्या रिटर्नची तपासणी सुरू करतो आणि पुढील प्रक्रिया होते.

बँक खात्याची स्थितीही आवश्यक

परतावा (रिफंड) थेट करदात्याच्या बँक खात्यात हस्तांतरित केला जातो. यासाठी बँक खाते आयकर पोर्टलवर योग्यरित्या प्री-वेरिफाई (पूर्व-सत्यापित) असणे आवश्यक आहे. जर खाते जोडलेले नसेल किंवा त्यात काही गडबड असेल, तर परताव्याची रक्कम अडकू शकते. अशा स्थितीत, करदात्याने आपल्या प्रोफाइलमध्ये जाऊन खात्याची स्थिती तपासली पाहिजे.

आयटीआर (ITR) परताव्याची स्थिती (स्टेटस) कशी तपासावी?

जर आपणही आपल्या परताव्याची वाट पाहत असाल, तर तो ऑनलाइन तपासणे खूप सोपे आहे.

• पायरी-1: सर्वप्रथम आयकर विभागाच्या अधिकृत वेबसाइट eportal.incometax.gov.in/iec/foservices/ वर जा.
• पायरी-2: येथे आपला यूजर आयडी आणि पासवर्ड टाकून लॉगिन करा.
• पायरी-3: लॉगिन केल्यानंतर ‘ई-फाइल’ (e-file) टॅबवर क्लिक करा.
• पायरी-4: आता ‘आयकर रिटर्न’ (Income Tax Return) हा पर्याय निवडा आणि नंतर ‘दाखल केलेले रिटर्न पहा’ (View Filed Returns) वर जा.
• पायरी-5: येथे तुम्हाला तुमच्या सध्याच्या आणि मागील रिटर्नची स्थिती दिसेल.
• पायरी-6: ‘तपशील पहा’ (View Detail) वर क्लिक करून तुम्ही तुमच्या परताव्याची संपूर्ण माहिती पाहू शकता.

करदात्यांची चिंता

वेळेवर आयटीआर (ITR) भरणारे लाखो करदाते आता परताव्याच्या (रिफंडच्या) प्रतीक्षेत आहेत. विशेषतः ज्यांनी वर्षभरात गरजेपेक्षा जास्त कर भरला होता, ते या पैशाची आतुरतेने वाट पाहत आहेत. तथापि, आयकर विभागाने स्पष्ट केले आहे की, सामान्य प्रक्रियेनुसार सर्व परतावे काही आठवड्यांत खात्यांमध्ये जमा होतील.

तंत्रज्ञानामुळे झालेली सोय

पूर्वी परताव्याची (रिफंडची) स्थिती जाणून घेण्यासाठी लोकांना खूप अडचणी येत होत्या. परंतु आता पोर्टलवर प्रत्येक अपडेट ऑनलाइन उपलब्ध आहे. तुमचा परतावा प्रक्रिया केला जातो किंवा खात्यात जमा होतो, तेव्हा त्याची माहिती पोर्टलवर दिसते. याव्यतिरिक्त, एसएमएस (SMS) आणि ईमेलद्वारे (E-mail) देखील करदात्याला सूचित केले जाते.

कोणाला अधिक वाट पाहावी लागू शकते?

ज्या प्रकरणांमध्ये विभागाला रिटर्नची अतिरिक्त तपासणी करावी लागते, तेथे परतावा (रिफंड) येण्यास सामान्यपेक्षा जास्त वेळ लागू शकतो. विशेषतः जेव्हा आयकर विभागाला करदात्याने चुकीची माहिती दिली असल्याचा संशय असतो किंवा काही कारणास्तव कागदपत्रांची पडताळणी करणे आवश्यक असते. अशा प्रकरणांमध्ये, विभाग प्रथम संपूर्ण चौकशी करतो आणि त्यानंतरच परतावा जारी करतो.