उत्तर प्रदेशची राजधानी लखनऊला युनेस्कोच्या 'क्रिएटिव्ह सिटी ऑफ गॅस्ट्रोनॉमी' म्हणून निवडल्यानंतर मुख्यमंत्री योगी आदित्यनाथ यांनी राज्यवासीयांना 'एक जिल्हा – एक खाद्यपदार्थ' (One District–One Dish) अभियानाशी जोडले जाण्याचे आवाहन केले आहे.
लखनऊ: उत्तर प्रदेशची राजधानी लखनऊने (Lucknow) पुन्हा एकदा जागतिक स्तरावर आपला नवाबी वारसा आणि अद्भुत खाद्यसंस्कृतीच्या बळावर इतिहास घडवला आहे. युनेस्कोने (UNESCO) लखनऊला 'क्रिएटिव्ह सिटी ऑफ गॅस्ट्रोनॉमी'चा (Creative City of Gastronomy) दर्जा दिला आहे. ही उपलब्धी केवळ शहराच्या पाककलेच्या परंपरेचा सन्मान नाही, तर भारताच्या समृद्ध खाद्यसंस्कृतीला आणि सांस्कृतिक विविधतेलाही जागतिक ओळख मिळवून देते.
या गौरवशाली घोषणेनंतर मुख्यमंत्री योगी आदित्यनाथ (Yogi Adityanath) यांनी राज्यवासीयांना अभिनंदन करताना सांगितले की, लखनऊला मिळालेला हा सन्मान संपूर्ण उत्तर प्रदेशच्या चवीचा आणि परंपरेचा विजय आहे. त्यांनी लोकांना 'एक जिल्हा – एक खाद्यपदार्थ' (One District, One Cuisine) अभियानाशी जोडले जाण्याचे आवाहन केले आणि राज्याच्या अनोख्या पदार्थांना जगासमोर पोहोचवण्याचे आवाहन केले.
युनेस्कोने दिली 'गॅस्ट्रोनॉमी सिटी'ची मान्यता
युनेस्कोने 31 ऑक्टोबर रोजी आपल्या क्रिएटिव्ह सिटीज नेटवर्कमध्ये (UCCN) 58 नवीन शहरांचा समावेश करण्याची घोषणा केली, ज्यात लखनऊला 'क्रिएटिव्ह सिटी ऑफ गॅस्ट्रोनॉमी'चा दर्जा देण्यात आला. यापूर्वी, भारतातून हैदराबादला 2019 मध्ये या श्रेणीत स्थान मिळाले होते. हा सन्मान अशा शहरांना दिला जातो जे आपल्या खाद्यसंस्कृती, सांस्कृतिक विविधता आणि नावीन्यपूर्णतेच्या माध्यमातून जगाला प्रेरित करतात. ही घोषणा उझबेकिस्तानमधील समरकंद येथे आयोजित युनेस्कोच्या 43 व्या जनरल कॉन्फरन्सदरम्यान 'वर्ल्ड सिटीज डे' निमित्त करण्यात आली.
युनेस्कोनुसार, लखनऊने आपल्या अवधी खाद्यपदार्थांच्या (Awadhi Cuisine), पारंपरिक तंत्रज्ञानाच्या आणि आधुनिक गॅस्ट्रोनॉमिक इनोव्हेशनच्या संयोजनातून जगाच्या पाक-नकाशावर एक अनोखी ओळख निर्माण केली आहे.
मुख्यमंत्री योगींचा संदेश: "प्रत्येक जिल्ह्याची चव, उत्तर प्रदेशची ओळख"
मुख्यमंत्री योगी आदित्यनाथ यांनी आपल्या संदेशात म्हटले,
'लखनऊला मिळालेली ही आंतरराष्ट्रीय मान्यता केवळ एका शहराची उपलब्धी नाही, तर हा उत्तर प्रदेशच्या संपूर्ण खाद्यसंस्कृतीच्या वारशाचा गौरव आहे. आता वेळ आली आहे की, आपण आपल्या प्रत्येक जिल्ह्यातील खाद्यपदार्थ जगासमोर सादर करावेत.'
त्यांनी राज्यवासीयांना आवाहन केले की, त्यांनी आपल्या आसपासच्या पारंपरिक खाद्यपदार्थांचा शोध घ्यावा, घरी ते बनवावे आणि 'एक जिल्हा – एक खाद्यपदार्थ' अभियानांतर्गत त्यांचे फोटो किंवा व्हिडिओ सोशल मीडियावर शेअर करावेत. योगी म्हणाले की, आपले खाद्यप्रेम आणि सर्जनशीलता केवळ पर्यटनाला चालना देणार नाही, तर जागतिक स्तरावर भारतीय खाद्यपदार्थांच्या सॉफ्ट पॉवरलाही बळकट करेल.
लखनऊ आणि उत्तर प्रदेशचे प्रसिद्ध खाद्यपदार्थ चर्चेचे केंद्रबिंदू ठरले
मुख्यमंत्री योगींनी उदाहरण देत सांगितले की, लखनऊची प्रसिद्ध चाट आणि कबाब, बनारसची मलईयो, मेरठची गजक, आग्राचा पेठा, मथुरेचा पेढा, बागपतची बालुशाही, बांदाचा सोहन हलवा आणि खुर्जाची खुरचन आपल्या राज्याच्या चवीची विविधता दर्शवतात. ते म्हणाले की, प्रत्येक खाद्यपदार्थाला स्वतःचे ऐतिहासिक आणि सांस्कृतिक महत्त्व आहे, जे पिढ्यानपिढ्या चालत आलेल्या पाककलेच्या परंपरेला जिवंत ठेवते.
राज्य सरकारचा उद्देश आहे की 'एक जिल्हा – एक खाद्यपदार्थ' (ODOD) योजनेच्या माध्यमातून प्रत्येक जिल्ह्याची ओळख त्याच्या खास खाद्यपदार्थाशी जोडून कुलिनरी पर्यटन (Culinary Tourism) वाढवावे. लखनऊला मिळालेली ही आंतरराष्ट्रीय ओळख आता उत्तर प्रदेशातील इतर शहरांसाठीही प्रेरणा बनेल. सरकारचे मत आहे की, यामुळे केवळ राज्याची सांस्कृतिक अर्थव्यवस्था मजबूत होणार नाही, तर स्थानिक उद्योजकता, महिला सक्षमीकरण आणि रोजगार निर्मितीलाही बळ मिळेल.
