SEBI ने Jane Street वर भारतीय शेअर बाजारात फेरफार (हेरफेर) केल्याचा आरोप करत ₹4,700 कोटी जप्त केले. कंपनीने यावर प्रतिक्रिया देताना सांगितले की, हे सामान्य इंडेक्स आर्बिट्राज ट्रेडिंग होते आणि ते या निर्बंधांना आव्हान देतील.
SEBI: भारतीय बाजार नियामक संस्था, सेबी (SEBI) ने अमेरिकन उच्च-वारंवारता (high-frequency) ट्रेडिंग फर्म, Jane Street वर भारतीय शेअर बाजारात फेरफार (हेरफेर) करण्याचा गंभीर आरोप केला आहे. सेबीने कंपनीवर ट्रेडिंग बंदी घातली आहे आणि अंदाजे ₹4,700 कोटींची रक्कम जप्त केली आहे. यावर प्रतिक्रिया देताना, Jane Street ने म्हटले आहे की, त्यांची ट्रेडिंग सामान्य इंडेक्स आर्बिट्राजचा भाग होती, कोणत्याही प्रकारची हेरफेर नव्हती.
Jane Street ने म्हटले – आम्ही काहीही चुकीचे केले नाही
Jane Street ने त्यांच्या अंतर्गत टीमला पाठवलेल्या ईमेलमध्ये लिहिले आहे की, SEBI चा प्रतिबंध अन्यायकारक आहे आणि ते याला आव्हान देतील. कंपनीचे म्हणणे आहे की, त्यांनी जी ट्रेडिंग केली, ती बाजाराची सामान्य प्रक्रिया आहे, जी वेगवेगळ्या साधनांच्या किमतींमध्ये संतुलन साधते.
SEBI चा आरोप – इंडेक्स जाणूनबुजून वर खेचला गेला
SEBI चा दावा आहे की, Jane Street ने बँक निफ्टी इंडेक्समधील काही शेअर्सची सकाळी मोठ्या प्रमाणात खरेदी केली आणि त्यांच्या फ्यूचर्समध्ये सौदे केले, जेणेकरून इंडेक्स (निर्देशांक) वर दिसेल. यासोबतच कंपनीने ऑप्शन्समध्ये शॉर्ट पोझिशन (short position) घेऊन नफा कमावला. सेबीचे म्हणणे आहे की, ही कृती दोन वर्षांपेक्षा जास्त काळ चालली, आणि आता इतर इंडेक्स आणि एक्स्चेंजची (exchange) देखील चौकशी केली जात आहे.
कंपनीची प्रतिक्रिया – आम्ही बदल केले, सेबीने उत्तर दिले नाही
Jane Street ने सांगितले की, त्यांनी सेबी आणि एक्सचेंज अधिकाऱ्यांशी अनेक वेळा संपर्क साधला आणि ट्रेडिंग पॅटर्नमध्ये आवश्यक बदल देखील केले. पण फेब्रुवारीपासून आजपर्यंत SEBI ने कोणताही संवाद साधलेला नाही. कंपनीचे म्हणणे आहे की, त्यांनी सर्व प्रश्नांची उत्तरे दिली, पण सेबीची प्रतिक्रिया (response) मिळाली नाही.
भारतातील डेरिव्हेटिव्ह्ज मार्केटवर (derivatives market) वाढता फोकस
भारताचे डेरिव्हेटिव्ह्ज मार्केट गेल्या काही वर्षांत झपाट्याने वाढले आहे. मे 2025 पर्यंत, भारताचा हिस्सा जागतिक डेरिव्हेटिव्ह्ज ट्रेडिंगमध्ये 60% पर्यंत पोहोचला. तथापि, किरकोळ (retail) गुंतवणूकदारांचेही मोठे नुकसान झाले. FY2023-24 मध्ये किरकोळ ट्रेडर्सना ₹1.06 लाख कोटींचे नुकसान झाले. SEBI आता या बाजारात कोणत्याही संभाव्य हेरफेरीवर (manipulation) कठोर कारवाई करण्याची भूमिका घेत आहे.
