1 जुलैपासून रेल्वेने तत्काळ तिकीट बुकिंगमध्ये आधार OTP पडताळणी अनिवार्य केली आहे. यामुळे एजंट्सची पकड कमी झाली आहे आणि सामान्य प्रवाशांना सीट मिळणे सोपे झाले आहे. रेल्वेमध्ये तिकीटं उपलब्ध दिसत आहेत.
Railway Rule: भारतीय रेल्वेने तत्काळ तिकीट बुकिंगच्या नियमांमध्ये मोठा बदल केला आहे. आता आधार आधारित ओटीपी पडताळणीशिवाय तत्काळ तिकीट मिळणार नाही. 1 जुलै 2025 पासून लागू झालेल्या या व्यवस्थेचा परिणाम पहिल्या दिवसापासून दिसून येत आहे. दिल्लीहून वाराणसी, लखनऊ आणि बिहारला जाणाऱ्या गाड्यांमध्ये आता तत्काळ कोट्यातील सीट्स रिक्त दिसत आहेत.
आता तत्काळ तिकीट बुकिंगसाठी आधार अनिवार्य
रेल्वेमंत्री अश्विनी वैष्णव यांनी घोषित केलेल्या नवीन नियमांनुसार, आता तत्काळ तिकीट बुक करण्यासाठी आधार प्रमाणीकरण (authentication) आवश्यक करण्यात आले आहे. हा नियम 1 जुलै 2025 पासून लागू झाला आहे. याचा उद्देश तत्काळ तिकीट प्रक्रियेला पारदर्शक बनवणे आणि दलालांचा प्रभाव कमी करणे आहे.
IRCTC वर बुकिंगसाठी काय आहे नवा नियम
आता फक्त तेच यात्री IRCTC वेबसाइट किंवा मोबाइल ॲपवरून तत्काळ तिकीट बुक करू शकतील, ज्यांचे आधार कार्ड प्रोफाइलशी लिंक आहे आणि ज्यांची ओटीपी पडताळणी झाली आहे. एजंट्सनाही याच प्रक्रियेतून जावे लागेल.
एजंट बुकिंगवर घातलेले निर्बंध
- रेल्वेने एजंट्सना तत्काळ तिकीट बुकिंगच्या पहिल्या 30 मिनिटांपर्यंत बुकिंग करण्यापासून रोखले आहे.
- AC क्लाससाठी सामान्य प्रवासी सकाळी 10:00 वाजल्यापासून तिकीट बुक करू शकतात, तर एजंट 10:30 वाजल्यापासून.
- Non-AC क्लाससाठी सामान्य प्रवाशांची बुकिंग 11:00 वाजता आणि एजंट्सची 11:30 वाजल्यापासून सुरू होईल.
15 जुलैपासून काउंटर बुकिंगमध्येही लागू होणार आधार नियम
रेल्वेने हे देखील जाहीर केले आहे की, 15 जुलै 2025 पासून काउंटर आणि अधिकृत एजंट्सद्वारे (agents) केली जाणारी बुकिंगवरही आधार पडताळणी (verification) अनिवार्य असेल. याचा अर्थ असा आहे की, आता प्रत्येक तत्काळ बुकिंग आधार आधारित ओटीपी पडताळणीतूनच होईल.
दलाल आणि बनावट बुकिंगवर कारवाई
नवीन व्यवस्थेचा परिणाम पहिल्याच दिवशी दिसून आला. दिल्लीहून सुटणाऱ्या प्रमुख गाड्यांमध्ये बऱ्याच वर्षानंतर तत्काळ कोट्यात सीट्स रिक्त दिसल्या. यावरून स्पष्ट होते की, दलाल आणि एजंट्सचा प्रभाव कमी झाला आहे.
सोशल मीडियावर प्रवाशांच्या प्रतिक्रिया
ट्विटरसारख्या प्लॅटफॉर्मवर प्रवाशांनी या बदलाचे स्वागत केले आहे. एका यूजर @akkiahmad91 ने लिहिले, "आज पहिल्यांदा तत्काळ तिकीट उपलब्ध दाखवत आहे. खरंच, हे चांगले काम झाले आहे." आणखी एका यूजर @realravi45 ने लिहिले, "पहिल्यांदा माझ्या आयुष्यात तत्काळ कन्फर्म तिकीट #railoneapp ने बुक करू शकलो."
अधिकृत एजंट्सवर परिणाम, विरोध
नवीन व्यवस्थेमुळे अधिकृत एजंट्सच्या बुकिंगवर परिणाम झाला आहे. आता ते पहिल्या 30 मिनिटांपर्यंत तिकीट बुक करू शकत नाहीत. याशिवाय, रेल्वेने तत्काळ कोट्यातील सीट्सची संख्या कमी केली आहे आणि त्या प्रीमियम तत्काळ कोट्यात वर्ग (shift) केल्या आहेत. यामुळे सीट्सची किंमतही वाढली आहे.
तत्काळ तिकीट म्हणजे काय?
तत्काळ तिकीट त्या प्रवाशांसाठी असते ज्यांना तातडीने (emergency) प्रवास करायचा असतो. हे बुकिंग प्रवासाच्या एक दिवस आधी केले जाते. AC क्लाससाठी सकाळी 10 वाजता आणि Non-AC साठी 11 वाजता बुकिंग सुरू होते. तत्काळ तिकीटावर अतिरिक्त शुल्क लागते आणि त्याचे रिफंड मिळत नाही.
प्रीमियम तत्काळ तिकीट म्हणजे काय?
प्रीमियम तत्काळ तिकीटमध्ये डायनॅमिक प्राइसिंग लागू होते. जसे-जसे सीट्स कमी होतात, तसे भाडे वाढते. हे फक्त ऑनलाइन उपलब्ध असते आणि काउंटर किंवा एजंट बुकिंग यामध्ये मान्य नाही.
आधार पडताळणी (verification) कशी करावी
- IRCTC वेबसाइट किंवा ॲप उघडा.
- लॉग इन करा.
- प्रोफाइल टॅबवर जाऊन 'लिंक आधार' निवडा.
- आधार नंबर आणि नाव टाका.
- सहमतीवर टिक करा आणि OTP पाठवा.
- OTP टाका आणि verify करा.
- प्रक्रिया पूर्ण झाल्यावर तुम्ही तत्काळ तिकीट बुक करू शकाल.
रेल्वे मंत्रालयाच्या माहितीनुसार, हा बदल सामान्य प्रवाशांना प्राधान्य देण्याच्या उद्देशाने करण्यात आला आहे. यापूर्वी एजंट्स काही मिनिटांतच बुकिंग करत होते, ज्यामुळे सामान्य प्रवाशांना तिकीट मिळत नव्हते. आता ओटीपी आधारित पडताळणी आणि वेळेवर बुकिंग केल्यामुळे प्रक्रिया पारदर्शक झाली आहे.
