महाराष्ट्रातील फडणवीस सरकारने एक ऐतिहासिक पाऊल उचलत राज्यातील सर्व शाळांमध्ये राष्ट्रगीत 'वंदे मातरम्' चे संपूर्ण गायन अनिवार्य करण्याचा निर्णय घेतला आहे. स्वर्गीय बंकिमचंद्र चट्टोपाध्याय यांनी रचलेल्या या अमर गीताला १५० वर्षे पूर्ण झाल्यानिमित्त हा निर्णय घेण्यात आला आहे.
मुंबई: महाराष्ट्र सरकारने एक ऐतिहासिक निर्णय घेत राज्यातील सर्व शाळांमध्ये राष्ट्रगीत 'वंदे मातरम्' चे पूर्ण गायन अनिवार्य केले आहे. स्वर्गीय बंकिमचंद्र चट्टोपाध्याय यांनी रचलेल्या या अमर गीताच्या निर्मितीला १५० वर्षे पूर्ण झाल्यानिमित्त हा निर्णय घेण्यात आला आहे. सरकारने जारी केलेल्या आदेशानुसार, आतापर्यंत शाळांमध्ये सामान्यतः 'वंदे मातरम्' चे पहिले दोनच कडवे गायले जात होते.
परंतु, ३१ ऑक्टोबर २०२५ (कार्तिक शुद्ध नवमी) रोजी या गीताच्या निर्मितीला १५० वर्षे पूर्ण होत असल्याने सर्व शाळांमध्ये त्याचे संपूर्ण गायन केले जाईल. विद्यार्थ्यांमध्ये राष्ट्रभक्ती आणि सांस्कृतिक अभिमानाची भावना दृढ करण्याच्या उद्देशाने हे पाऊल उचलण्यात आले आहे.
३१ ऑक्टोबर ते ७ नोव्हेंबरपर्यंत 'वंदे मातरम्' अभियान
शासनादेशानुसार, आतापर्यंत शाळांमध्ये साधारणपणे 'वंदे मातरम्' चे पहिले दोनच कडवे गायले जात होते. परंतु, या वर्षी गीताच्या १५० व्या जयंतीनिमित्त सरकारने निर्णय घेतला आहे की, सर्व शाळांमध्ये संपूर्ण 'वंदे मातरम्' गीत गायले जाईल. या अभियानांतर्गत शाळांमध्ये दररोज राष्ट्रगीताचे संपूर्ण गायन केले जाईल. तसेच, विद्यार्थ्यांना या गीताची ऐतिहासिक पार्श्वभूमी, निर्मितीचा प्रसंग आणि त्याचा राष्ट्रवादाशी असलेला संबंध समजावून देण्यासाठी विशेष कार्यक्रम आणि चर्चासत्रे देखील आयोजित केली जातील.
महाराष्ट्र सरकारने शिक्षण विभागाला निर्देश दिले आहेत की, या अभियानादरम्यान शाळांमध्ये 'वंदे मातरम्' च्या इतिहासावर आधारित प्रदर्शन आयोजित करण्यात यावे. राष्ट्रगीताची उत्पत्ती, लेखकाची भूमिका आणि स्वातंत्र्य संग्रामातील त्याचे योगदान याबाबत विद्यार्थ्यांना जागरूक करणे हा यामागील उद्देश आहे. या प्रदर्शनात स्वातंत्र्य आंदोलनादरम्यान या गीताची भूमिका, बंकिमचंद्र चट्टोपाध्याय यांचे जीवन आणि 'वंदे मातरम्' च्या प्रेरणेशी संबंधित चित्रे, पोस्टर्स आणि ऐतिहासिक दस्तऐवज प्रदर्शित केले जातील.
शिक्षण विभागाला पाठवले अधिकृत परिपत्रक
शासनाने या निर्णयाशी संबंधित अधिकृत संदर्भ पत्र शिक्षण विभागाला पाठवले आहे. यामध्ये सर्व शैक्षणिक संस्थांना ३१ ऑक्टोबर ते ७ नोव्हेंबर दरम्यान हे अभियान प्रत्येक शाळेत सक्रियपणे राबवले जावे, असे निर्देश देण्यात आले आहेत. राज्य सरकारने हे देखील स्पष्ट केले आहे की, हा उपक्रम केवळ सरकारी शाळांपुरता मर्यादित नसेल, तर सर्व खाजगी, अनुदानित आणि स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या शाळांमध्येही तो लागू केला जाईल.
'वंदे मातरम्' गीताची रचना १८७५ मध्ये बंकिमचंद्र चट्टोपाध्याय यांनी केली होती, जे नंतर त्यांच्या 'आनंदमठ' या प्रसिद्ध कृतीत समाविष्ट करण्यात आले. या गीताने स्वातंत्र्य आंदोलनादरम्यान भारतीयांमध्ये देशभक्तीची नवीन लाट निर्माण केली. १९०५ मध्ये बंग-भंग आंदोलनादरम्यान 'वंदे मातरम्' देशभक्तीचे प्रतीक बनले. पंडित जवाहरलाल नेहरू आणि रवींद्रनाथ टागोर यांसारख्या नेत्यांनीही या गीताचे महत्त्व स्वीकारले होते.
