भारतीय रिजर्भ बैंकले २० रुपैयाँको नयाँ नोट जारी गर्ने

नयाँ दिल्ली: भारतीय रिजर्व बैंक (RBI) ले महात्मा गान्धी (नयाँ) शृङ्खला अन्तर्गत २० रुपैयाँको नयाँ बैंक नोट जारी गर्ने घोषणा गरेको छ। यी नयाँ नोटहरूमा हालै नियुक्त भएका आरबीआई गभर्नर संजय मल्होत्राको हस्ताक्षर हुनेछ।

उल्लेखनीय छ कि आरबीआई गभर्नर परिवर्तन भएपछि नयाँ हस्ताक्षर भएका नोट जारी गर्नु नियमित प्रक्रिया हो। यस प्रक्रिया अन्तर्गत २० रुपैयाँका यी नयाँ नोटहरूको डिजाइन, रङ्ग, आकार र सुरक्षा विशेषताहरू पहिलेका नोटहरू जस्तै नै हुनेछन्। केवल गभर्नरको हस्ताक्षरमा परिवर्तन गरिनेछ।

पुराना नोटहरूको वैधतामा स्थिति स्पष्ट

रिजर्भ बैंकले स्पष्ट गरेको छ कि हाल चलनमा रहेका २० रुपैयाँका नोटहरू, जसमा पहिलेका गभर्नरहरूको हस्ताक्षर छन्, पूर्ण रूपमा वैध र चलनमा रहनेछन्। ती बदल्नु पर्ने वा कुनै निर्देशन जारी गरिएको छैन।

आरबीआई ऐन, १९३४ का प्रावधान अनुसार, जबसम्म कुनै विशेष नोटलाई औपचारिक रूपमा चलनबाट फिर्ता नलिएसम्म, त्यो भारतमा भुक्तानीको लागि वैध रहन्छ।

नोट छपाइ र वितरणको प्रक्रिया

भारतमा बैंक नोटहरूको छपाइ चार प्रमुख मुद्रण प्रेसहरूमा हुन्छन् –

• नासिक (महाराष्ट्र)
• देवास (मध्य प्रदेश)
• मैसूर (कर्नाटक)
• सालबोनी (पश्चिम बङ्गाल)

यिनीहरू मध्ये नासिक र देवासमा रहेका प्रेसहरू भारतीय प्रतिभूति मुद्रण एवं मुद्रा निर्माण निगम लिमिटेड (SPMCIL) अन्तर्गत आउँछन्, भने मैसूर र सालबोनीका प्रेसहरू भारतीय रिजर्भ बैंक नोट मुद्रण प्राइभेट लिमिटेड (BRBNMPL) अन्तर्गत सञ्चालित हुन्छन्।

नयाँ नोटहरूको वितरण बैंकहरू र एटीएममार्फत चरणबद्ध रूपमा गरिनेछ। प्रारम्भिक चरणमा यी नोटहरू सीमित मात्रामा जारी गरिनेछन् र क्रमशः सारा देशमा चलनमा आउनेछन्।

सामान्य जनताका लागि के छ असर?

यस परिवर्तनले सामान्य जनतामा कुनै प्रतिकूल प्रभाव पर्नेछैन। पुराना र नयाँ दुवै प्रकारका नोटहरू एकसाथ कारोबारमा चलिरहनेछन्। मानिसहरूले पुराना नोटहरू बदल्नु वा जम्मा गर्नु पर्दैन।

यो एक प्रक्रियागत परिवर्तन हो, जसको उद्देश्य नोटहरूमा हालको गभर्नरको हस्ताक्षर समावेश गर्नु मात्र हो।

२० रुपैयाँका नयाँ नोटहरूको घोषणा भारतीय रिजर्भ बैंकको नियमित प्रक्रियाको अंश हो। पुराना नोटहरूलाई लिएर कुनै किसिमको भ्रमको स्थिति हुनु हुँदैन। तिनीहरू पहिले जस्तै चलनमा रहनेछन् र पूर्ण रूपमा वैध हुनेछन्।