संसदमा आज उपराष्ट्रपति पदका लागि मतदान हुँदैछ। एनडीएका उम्मेदवार सी.पी. राधाकृष्णन र विपक्षी दलका बी. सुदर्शन रेड्डीबीच प्रतिस्पर्धा छ। साँझपखि मतगणना हुनेछ र राति अबेरसम्म नतिजा घोषणा गरिनेछ।
VC Election 2025: देशको अर्को उपराष्ट्रपति को हुनेछ भन्ने कुरा आज हुने मतदानपछि तय हुनेछ। भाजपाको नेतृत्वमा रहेको एनडीए (NDA) ले महाराष्ट्रका राज्यपाल सी.पी. राधाकृष्णनलाई आफ्नो उम्मेदवारको रूपमा प्रस्तुत गरेको छ। यता, विपक्षी दलहरूको गठबन्धन (INDIA Alliance) ले सर्वोच्च अदालतका पूर्व न्यायाधीश बी. सुदर्शन रेड्डीलाई उम्मेदवार बनाएको छ।
राजनीतिक वृत्तमा यो प्रतिस्पर्धा चर्चाको विषय बनेको छ। यद्यपि, तथ्याङ्क अनुसार भाजपा गठबन्धन स्पष्ट रूपमा अगाडि छ र उनीहरू आफ्नो जितमा विश्वस्त छन्।
पद किन रिक्त भयो
उपराष्ट्रपति जगदीप धनखड़ले स्वास्थ्यका कारण राजीनामा दिएपछि देशको दोस्रो ठूलो संवैधानिक पद रिक्त भएको थियो। त्यसपछि निर्वाचन आयोगले उपराष्ट्रपति पदको निर्वाचन प्रक्रिया सुरु गरेको छ।
मतदानको समय र प्रक्रिया
आज (मङ्गलबार) संसद भवनमा बिहान १० देखि साँझ ५ बजेसम्म सांसदहरूले मतदान गर्नेछन्। साँझ ६ बजेदेखि मतगणना सुरु हुनेछ र राति अबेरसम्म नतिजा घोषणा हुने सम्भावना छ।
यस निर्वाचनको विशेषता यो हो कि सांसदहरूमाथि पार्टीको ह्विप लागू हुँदैन। अर्थात्, सांसदहरूले गोप्य मतदान (secret ballot) मार्फत आफ्नो रोजाइ अनुसार मतदान गर्न सक्छन्। प्रत्येक सांसदले मतपत्रमा उम्मेदवारहरूको नाम अगाडि '१' लेखेर आफ्नो पहिलो प्राथमिकता जनाउनुपर्नेछ। चाहेमा उनीहरूले दोस्रो र तेस्रो प्राथमिकता पनि दर्ता गर्न सक्छन्।
EVM को प्रयोग किन भएन
उपराष्ट्रपति निर्वाचनको प्रक्रिया लोकसभा र विधानसभा निर्वाचनभन्दा फरक छ। यहाँ मतदान सिंगल ट्रान्सफरेबल भोट सिस्टीम (Single Transferable Vote) अन्तर्गत हुन्छ, जुन प्रोपोर्सनल रिप्रेजेन्टेशन सिस्टीम (Proportional Representation System) मा आधारित छ।
यही कारणले गर्दा यस निर्वाचनमा इलेक्ट्रोनिक भोटिङ मेसिन (EVM) को प्रयोग सम्भव छैन। मतदाता, अर्थात् सांसदहरू, केवल ब्यालेट पेपरमा (ballot paper) आफ्नो प्राथमिकता दर्ता गर्नेछन्।
नम्बर गेममा को अगाडि
उपराष्ट्रपति पदका लागि निर्वाचक मण्डलमा कुल ७८८ सदस्य छन्। यसमा २४५ राज्यसभा र ५४३ लोकसभा सदस्यहरू समावेश छन्। यसबाहेक, राज्यसभाका १२ नियुक्त सदस्यहरूले पनि मतदान गर्न सक्छन्। हाल, ७८१ सदस्यले मतदान गर्नेछन् किनकि ७ स्थान रिक्त छन्।
- जित्नका लागि ३९१ मत आवश्यक पर्नेछ।
- एनडीएका ४२५ सांसद छन्।
- विपक्षी दलहरूको गठबन्धनका ३२४ सांसद छन्।
वाईएसआरसीपी (YSRCP) का ११ सांसदले एनडीएलाई समर्थन गर्ने घोषणा गरेका छन्। यता बीआरएस (BRS) र बिजेडी (BJD) ले मतदानबाट टाढा रहने निर्णय गरेका छन्। यस्तो अवस्थामा, तथ्याङ्कले स्पष्ट रूपमा सङ्केत दिइरहेको छ कि एनडीएका उम्मेदवार बलियो स्थितिमा छन्।
एनडीएका उम्मेदवार सी.पी. राधाकृष्णन
एनडीएले महाराष्ट्रका राज्यपाल सी.पी. राधाकृष्णनलाई उपराष्ट्रपति पदको उम्मेदवार बनाएको छ। ६७ वर्षीय राधाकृष्णन तमिलनाडुका भाजपा नेता हुन्। उनी गौंडर-कोंगु वेल्लालर समुदायबाट आउँछन्, जसलाई राज्यमा प्रभावशाली ओबीसी (OBC) समुदाय मानिन्छ।
राधाकृष्णन पार्टीमा एक नरम र विवादरहित नेताको रूपमा चिनिन्छन्। उनी १९९८ र १९९९ मा कोयम्बटूरबाट दुई पटक लोकसभाका सांसद पनि रहेका छन्। जुलाई २०२४ देखि उनी महाराष्ट्रका राज्यपालको रूपमा कार्यरत छन्। आफ्नो चुनावी अभियानका क्रममा, उनले सबै राज्यहरूका सांसदहरूलाई भेटेर समर्थन प्राप्त गर्ने प्रयास गरे। उनको स्वच्छ छवि र सङ्गठनात्मक अनुभवलाई एनडीएले आफ्नो सबैभन्दा ठूलो तागत मानिरहेको छ।
विपक्षका उम्मेदवार बी. सुदर्शन रेड्डी
संयुक्त विपक्षीले उपराष्ट्रपति निर्वाचनका लागि सर्वोच्च अदालतका पूर्व न्यायाधीश बी. सुदर्शन रेड्डीलाई मैदानमा उतारेको छ। ७९ वर्षीय रेड्डी जुलाई २०११ मा सर्वोच्च अदालतबाट सेवानिवृत्त भएका थिए र आफ्नो लामो कार्यकालमा धेरै महत्त्वपूर्ण निर्णयहरूका लागि चर्चामा रहेका थिए।
कालो धन (Black Money) को मुद्दामा सरकारी बेवास्ताको उनले कडा आलोचना गरेका थिए। यति मात्र होइन, उनले छत्तीसगढ सरकारको नक्सलविरोधी अभियान सलवा जुडुमलाई असंवैधानिक (unconstitutional) घोषित गरेका थिए, जुन त्यो बेला देशभरि चर्चाको विषय बनेको थियो।
उनी आन्ध्र प्रदेश उच्च अदालतमा न्यायाधीश र गुवाहाटी उच्च अदालतको मुख्य न्यायाधीशको रूपमा पनि कार्यरत रहेका छन्। यसबाहेक, उनले तेलङ्गानामा जातीय सर्वेक्षणसँग सम्बन्धित एक महत्त्वपूर्ण समितिको नेतृत्व गरेका थिए। विपक्षीहरूले रेड्डीलाई एक अनुभवी र इमान्दार उम्मेदवारको रूपमा प्रस्तुत गरिरहेका छन् र उहाँको न्यायिक अनुभवले संसद र लोकतान्त्रिक व्यवस्थालाई बलियो बनाउनेछ भन्ने उनीहरूलाई विश्वास छ।
