नयाँ दिल्ली। आधार र UPI पछि भारत सरकार अर्को ठूलो कदम चाल्न लागेको छ। छिट्टै देशमा हरेक नागरिकको लागि एक युनिक डिजिटल ठेगाना ID आउन सक्छ। यसको उद्देश्य मानिसहरूको ठेगानालाई डिजिटल सार्वजनिक पूर्वाधारमा समावेश गर्नु हो, ताकि कुनै व्यक्तिले सही र सटीक ठेगाना सजिलैसँग डिजिटल प्लेटफर्महरूमा पाउन सकून्।
अहिलेसम्म भारतमा कसैको ठेगानाको एउटै डिजिटल पहिचान बनाउने कुनै प्रणाली थिएन। यस्तो अवस्थामा सरकारले अब एउटा नयाँ डिजिटल ठेगाना प्रणाली ल्याउन काम गरिरहेको छ, जसले विशेष गरी सरकारी सेवाहरू, अनलाइन किनमेल, कुरियर, खाना डेलिभरी जस्ता सुविधाहरूलाई अझ राम्रो बनाउनेछ।
संसदमा विधेयक पेश गर्ने तयारी
यस नयाँ व्यवस्थालाई लागू गर्न डिपार्टमेन्ट अफ पोस्ट्सले एउटा डिजिटल ठेगाना प्रणाली तयार गरिरहेको छ, जसको निगरानी प्रत्यक्ष रूपमा प्रधानमन्त्री कार्यालय (PMO) ले गर्नेछ। ड्राफ्ट संस्करण चाँडै आम जनताका सुझावहरूको लागि उपलब्ध गराइनेछ। मानिएको छ कि यस वर्षको अन्त्यसम्ममा यसको अन्तिम संस्करण तयार हुनेछ र संसदको हिउँदे अधिवेशनमा यसमाथि कानून ल्याउने तयारी छ।
यस प्रणाली अन्तर्गत एउटा नयाँ अधिकारी बनाइनेछ, जसले डिजिटल ठेगाना प्रणालीको निगरानी गर्नेछ। साथै यो सुनिश्चित गरिनेछ कि कसैको पनि ठेगाना उसको सहमति बिना अरु कसैसँग साझेदारी नगरियोस्।
किन आवश्यक छ डिजिटल ठेगाना ID?
आजको समयमा अनलाइन किनमेल, खाना डेलिभरी र कुरियर सेवाको लागि सही ठेगाना अत्यन्त आवश्यक छ। प्रायः मानिसहरू आफ्नो ठेगानामा गल्ती गर्छन् वा अधुरो ठेगाना लेख्छन्, जसले गर्दा डेलिभरीमा ढिलाइ हुन्छ। धेरै पटक कम्पनीहरूले प्रयोगकर्ताहरूको ठेगानाको जानकारी उनीहरूको इच्छा बिना अरुसँग साझेदारी गर्छन्, जसले गर्दा गोपनीयतामा खतरा बढ्छ।
एउटा रिपोर्ट अनुसार, हरेक वर्ष गलत ठेगानाको कारण देशमा करिब १० देखि १४ अर्ब रुपियाँको घाटा हुन्छ, जुन GDP को लगभग ०.५ प्रतिशत हो। यस्तो अवस्थामा डिजिटल ठेगाना ID ले न केवल सही ठेगानाको समस्या समाधान गर्नेछ, तर लजिस्टिक्स, कुरियर र सरकारी सेवाहरूमा पनि गति आउनेछ।
कसरी काम गर्नेछ डिजिटल ठेगाना ID प्रणाली?
डिजिटल ठेगाना ID एउटा युनिक कोड जस्तै हुनेछ, जुन हरेक व्यक्ति वा घरलाई दिइनेछ। यसलाई कुनै पनि डिजिटल प्लेटफर्ममा साझेदारी गर्न सकिनेछ, तर केवल तपाईंको अनुमति पछि। अर्थात् तपाईंको गोपनीयता पूर्ण रूपमा सुरक्षित रहनेछ।
सरकार एउटा मानक प्रणाली तयार गरिरहेको छ, जसले ठेगाना लेख्ने र साझेदारी गर्ने एउटा निश्चित ढाँचा हुनेछ। यसले ठेगाना खोज्न सजिलो हुनेछ र डेलिभरीसँग सम्बन्धित धेरै प्रक्रियाहरूमा गति आउनेछ।
