बिहार बन्दका बेला पप्पू यादव र कन्हैयालाई राहुल गान्धीको ट्रकमा चढ्न रोकियो। यसले तेजस्वी यादवसँगको पुरानो विवाद फेरि चर्चामा ल्याएको छ। महागठबन्धनभित्रको आन्तरिक खिचातानी छर्लङ्गै देखियो।
बिहार निर्वाचन: ९ जुलाईमा बिहारमा महागठबन्धनद्वारा आह्वान गरिएको बन्दमा एउटा नयाँ विवाद देखा परेको छ। लोकसभामा विपक्षी दलका नेता राहुल गान्धीको नेतृत्वमा भएको यस विरोध प्रदर्शनमा जब पप्पू यादव र कन्हैया कुमारलाई साझा मञ्च अर्थात् ट्रकमा चढ्न रोकियो, त्यो केवल प्राविधिक गडबडी वा सुरक्षा कारण मात्रै थिएन। यसले फेरि एकपटक त्यही पुरानो विवादलाई बढावा दियो, जसमा पप्पू यादव र कन्हैया विरुद्ध तेजस्वी यादवको तनाव उजागर भएको थियो।
विरोधको कारण: मतदाता सूची प्रमाणीकरणमा आपत्ति
बिहार निर्वाचनअघि राज्यमा चलिरहेको मतदाता सूचीको गहन पुनरीक्षण र प्रमाणीकरण अभियानलाई लिएर विपक्षी दलहरूले राज्य सरकारको आलोचना गरेका थिए। यसैको विरोधमा यो बिहार बन्द आह्वान गरिएको थियो। बन्दको समर्थनमा राहुल गान्धी, तेजस्वी यादव र महागठबन्धनका धेरै नेता सडकमा उत्रिए। तर जब पप्पू यादव र कन्हैया कुमारलाई ट्रकमा चढ्न रोकियो, तब यो मुद्दा राजनीतिक सरगर्मीमा बदलियो।
विरोधको राजनीति वा नेतृत्वको असुरक्षा?
धेरै राजनीतिक विश्लेषकहरू मान्छन् कि राजद र विशेषगरी तेजस्वी यादवलाई कन्हैया कुमार र पप्पू यादवजस्ता नेताहरूसँग असहजता रहँदै आएको छ। दुवै नेता आफ्नो-आफ्नो आधार क्षेत्रमा बलियो पकड राख्छन्। पप्पू यादव कोशी र सीमाञ्चल क्षेत्रमा प्रभावशाली छन् भने कन्हैया कुमार युवा र शहरी मुस्लिम समुदायमा लोकप्रिय छन्। यही कारण हो कि राजद यी नेताहरूलाई महागठबन्धनमा बराबरको स्थान दिन हिचकिचाउँछ।
जातीय र क्षेत्रीय समीकरणको राजनीति
तेजस्वी यादव र पप्पू यादव दुवै यादव समुदायबाट आउँछन्, जुन राजदको परम्परागत भोटबैंक हो। पप्पू यादवले छुट्टै पार्टी बनाए र पछि कांग्रेसमा सामेल हुनुको कारण पनि यही थियो कि उनले तेजस्वीको नेतृत्व स्वीकार गर्न सकेनन्। यस्तै सीमाञ्चलजस्ता क्षेत्रहरूमा मुस्लिम-यादव समीकरणमा दुवैको नजर छ। त्यसैले पप्पू यादवको उदय राजदका लागि सीधा राजनीतिक खतरा महसुस हुन्छ।
कन्हैयाको चुनौती: युवा अनुहारको टक्कर
कन्हैया कुमारको छवि एक युवा, तेजतर्रार र विचारधारामा आधारित नेताको छ। राजदले विगतका धेरै वर्षदेखि तेजस्वी यादवलाई बिहारको युवा राजनीतिका अनुहार बनाउने प्रयास गरेको छ। यस्तो अवस्थामा कांग्रेसमा सामेल भएका कन्हैया कुमारको बढ्दो लोकप्रियताले राजदलाई असहज महसुस गराउँछ। यही कारण हो कि उनलाई सहयोगी दलको नेता भएर पनि मुख्य मञ्चमा स्थान दिइँदैन।
प्रशान्त किशोर र अन्य नेताहरूको प्रतिक्रिया
जन सुराजका नेता प्रशान्त किशोरले यस घटनामा प्रतिक्रिया दिँदै भने कि राजदलाई यस्ता प्रभावशाली नेताहरूसँग डर लाग्छ, जसले उसको नेतृत्वलाई चुनौती दिन सक्छन्। उनले कन्हैया कुमारलाई प्रतिभाशाली नेता बताए। यस्तै शिवसेना (शिंदे गुट) का नेता संजय निरुपमले आरोप लगाए कि कांग्रेसले पप्पू यादव र कन्हैयाको सार्वजनिक बेइज्जत गरायो र यो सबै राजदको दबाबमा भयो। जेडियुले पनि यस मुद्दामा राजद र तेजस्वी यादवलाई घेरा हालेको छ।
पहिले पनि देखिएको थियो तिक्तता
यो पहिलो पटक होइन जब तेजस्वी यादव र यी नेताहरूबीच दुरी देखिएको छ। सन् २०१९ मा जब कन्हैया कुमार बेगूसरायबाट चुनाव लडे, तब राजदले गठबन्धनमा रहँदा पनि त्यहाँबाट आफ्नो उम्मेदवार खडा गर्यो। सन् २०२४ मा पनि कांग्रेसले उनलाई बेगूसरायबाट उठाउन चाहेको थियो तर बाध्य भएर उत्तर पूर्वी दिल्लीबाट चुनाव लडाएको थियो।
पप्पू यादवको कुरा गर्ने हो भने, सन् २०२४ को चुनावअघि उनले राजदमा विलय हुने कुरा गरेका थिए तर सिटलाई लिएर सहमति बन्न सकेन। उनले कांग्रेसमा आफ्नो पार्टीको विलय गरे तर पछि उनलाई टिकट नपाएपछि स्वतन्त्र चुनाव लडे र जिते।
