भारतको प्रधानमन्त्री बन्न शैक्षिक योग्यता अनिवार्य छैन: के-के चाहिन्छ त?

भारतमा प्रधानमन्त्री बन्नका लागि कुनै डिग्री वा शैक्षिक योग्यताको अनिवार्यता छैन। भारतीय संविधानले केवल केही आधारभूत शर्तहरू तोकेको छ, जस्तै भारतीय नागरिकता, न्यूनतम उमेर र संसदको सदस्यता। यो पद देशभक्ति, नेतृत्व र जनताको विश्वासबाट प्राप्त हुन्छ, न कि कुनै औपचारिक पढाइबाट।

प्रधानमन्त्री बन्नको लागि योग्यता: भारतमा प्रधानमन्त्री बन्नका लागि कुनै खास डिग्री वा कोर्सको आवश्यकता पर्दैन। भारतीय संविधान अनुसार, उम्मेदवार भारतीय नागरिक हुनुपर्छ, लोकसभाका लागि न्यूनतम उमेर २५ वर्ष र राज्यसभाका लागि ३० वर्ष तोकिएको छ। यसका अतिरिक्त, उनी कुनै सरकारी लाभको पदमा हुनुहुँदैन। प्रधानमन्त्री बन्नका लागि सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण कुरा जनताको विश्वास र संसदको बहुमतको समर्थन हो, जसले लोकतन्त्रको वास्तविक शक्तिलाई दर्शाउँछ।

को बन्न सक्छ भारतको प्रधानमन्त्री?

भारतीय संविधान अनुसार प्रधानमन्त्री बन्नका लागि व्यक्ति भारतीय नागरिक हुनुपर्छ। यदि उहाँ लोकसभाको सदस्य हुनुहुन्छ भने उहाँको न्यूनतम उमेर २५ वर्ष र राज्यसभाको सदस्य हुनुहुन्छ भने ३० वर्ष हुनुपर्छ।
यसका अतिरिक्त, उम्मेदवार कुनै 'अफिस अफ प्रोफिट' अर्थात् सरकारी लाभको पदमा हुनुहुँदैन। प्रधानमन्त्रीलाई लोकसभा वा राज्यसभाको सदस्य हुनु आवश्यक छ। यदि कुनै व्यक्ति प्रधानमन्त्री चुनियो र उहाँ संसदको कुनै पनि सदनको सदस्य हुनुहुन्न भने, उहाँले छ महिनाभित्र कुनै एक सदनको सदस्यता लिनुपर्छ।

प्रधानमन्त्रीको तलब र सुविधाहरू

भारतका प्रधानमन्त्रीलाई लगभग ₹१.६६ लाख प्रति महिना तलब मिल्छ। यस रकममा दैनिक भत्ता, निर्वाचन क्षेत्र भत्ता र अन्य धेरै सुविधाहरू समावेश हुन्छन्। वर्षभरमा प्रधानमन्त्रीको कुल आय लगभग ₹१९.२० लाख रुपैयाँसम्म पुग्छ।
यसका अतिरिक्त, उहाँलाई देशको सर्वोच्च सुरक्षा अर्थात् SPG (स्पेशल प्रोटेक्शन ग्रुप) द्वारा सुरक्षा प्रदान गरिन्छ। उहाँको आधिकारिक निवास नयाँ दिल्लीको ७, लोक कल्याण मार्गमा अवस्थित छ। प्रधानमन्त्रीसँग एयर इन्डिया वन नामक विशेष विमान हुन्छ, जसको प्रयोग उहाँ विदेश यात्राका लागि गर्नुहुन्छ। देश भित्र यात्रा गर्दा उहाँका लागि बुलेटप्रुफ गाडीहरू र सुरक्षा वाहनहरूको काफिला चल्छ।

संविधानले दिन्छ समान अवसर

भारतको संविधानले हरेक नागरिकलाई समान अवसर प्रदान गर्दछ। प्रधानमन्त्री बन्नका लागि कुनै उच्च डिग्री, कोर्स वा विशेष योग्यताको आवश्यकता पर्दैन। यो पद पूर्णतया लोकतान्त्रिक प्रक्रियामा आधारित छ, जहाँ जनताले आफ्नो प्रतिनिधि चयन गर्छन् र त्यही व्यक्ति पछि प्रधानमन्त्री बन्न सक्छ।
देशका धेरै प्रधानमन्त्रीहरू यस्ता रहेका छन्, जसको शैक्षिक पृष्ठभूमि फरक-फरक थियो, तर उनीहरूले आफ्ना नीति र नेतृत्व क्षमताले देशलाई अगाडि बढाए। त्यसैले, वास्तविक योग्यता डिग्री होइन बरु इमानदारी, दूरदर्शिता र सेवा भावना हो।