मिग-२१ को सेवाबाट हटाएपछी भारतीय वायुसेना लडाकु विमानको अभावबाट गुज्रिरहेको छ। यो कमी पूरा गर्न र देशको प्रतिरक्षा क्षमतालाई सुदृढ गर्न सरकारले ८५,००० करोड रुपैयाँको लागतमा ९७ तेजस विमान (MK-1A) खरिद गर्न स्वीकृति दिएको छ।
नयाँ दिल्ली: मिग-२१ लाई बिदाई गरेपछि भारतीय वायुसेना लडाकु विमानको अभावमा छ। यसैबीच, यस महिनाको सुरुमा सरकारले ८५,००० करोड रुपैयाँको लागतमा ९७ तेजस विमान खरिद गर्न स्वीकृति दिएको थियो। रक्षा मन्त्रालयका सचिवले यस वर्षको अन्त्यसम्ममा दुई स्वदेशी लडाकु विमान तेजस मार्क-१ए वायुसेनाले पाउने बताएका छन्, जसले मिग-२१ को ठाउँ लिनेछ।
एनडिटिभीको डिफेन्स समिटका क्रममा शनिबार रक्षा सचिव आर.के. सिंहले भारत प्रतिरक्षा क्षेत्रमा आत्मनिर्भर बन्ने दिशामा तीव्र गतिमा अघि बढिरहेको बताए। उनले सेप्टेम्बरको अन्त्यसम्ममा भारतीय वायुसेनाले यी दुई विमानहरू पाउने सम्भावना व्यक्त गरे, जुन सेनाका लागि निकै महत्त्वपूर्ण हुनेछ।
मिग-२१ को बिदाईपछिको चुनौती
मिग-२१ विमानहरूको सेवा बन्द गरेपछि भारतीय वायुसेनामा लडाकु विमानहरूको संख्या घटेको थियो। यो कमी पूरा गर्न र स्वदेशी प्रविधिको प्रयोग बढाउनका लागि तेजस विमान परियोजनालाई प्राथमिकता दिइएको थियो। तेजस Mk-1A, तेजसको उन्नत संस्करण हो, जुन उत्कृष्ट लडाकु क्षमता र अत्याधुनिक प्रविधिका साथ डिजाइन गरिएको छ। यस विमानमा रडार, हवाई हतियार र भारतीय प्रविधिको समावेश गरिएको छ, ताकि यसले सुखोई विमानहरूसँग मिलेर मिसन पूरा गर्न सकोस्।
रक्षा सचिवको भनाइ
एनडिटिभीको डिफेन्स समिट २०२५ का क्रममा रक्षा सचिव आर.के. सिंहले भारत प्रतिरक्षा क्षेत्रमा आत्मनिर्भर बन्ने दिशामा तीव्र गतिमा अघि बढिरहेको बताए। उनले एचएएल (HAL) लाई तेजस विमानहरूलाई अझ उत्कृष्ट बनाउने पर्याप्त अवसर दिइएको पनि बताए। रक्षा सचिवले भने, हाल करिब ३८ तेजस विमानहरू सेवामा छन् र थप ८० वटा बनाइँदैछन्। तीमध्ये १० वटा तयार छन् र दुई इन्जिनहरू पनि जडान भएका छन्। हतियारसहित पहिलो दुई विमानहरू यस सेप्टेम्बरसम्ममा वायुसेनालाई हस्तान्तरण गरिने अपेक्षा छ। आगामी चार-पाँच वर्षका लागि एचएएल (HAL) सँग पर्याप्त अर्डरहरू छन्, जसले गर्दा तेजस विमानहरूलाई अझ उन्नत बनाउने अवसर मिल्नेछ।”
सन् २०२५ को अगस्टमा हिन्दुस्तान एरोनटिक्स लिमिटेड (HAL) ले केन्द्र सरकारबाट ९७ तेजस Mk-1A विमान खरिद गर्ने आदेश प्राप्त गर्यो। यसको कुल लागत करिब ६२,००० करोड रुपैयाँ छ। एचएएल (HAL) ले नेशनल स्टक एक्सचेन्ज (NSE) मा दर्ता गरेको जानकारी अनुसार, सुरक्षा विषयक क्याबिनेट समितिको (CCS) ले १९ अगस्ट, २०२५ मा ९७ हल्का लडाकु विमान MK-1A खरिद प्रस्तावलाई स्वीकृति दिएको थियो।
यो सम्झौता एचएएल (HAL) का लागि एक महत्त्वपूर्ण सफलता मानिएको छ। यी स्वदेशी विमानहरूको आगमनले भारतीय वायुसेनाको मिग-२१ विमानहरूको ताफिलाई प्रतिस्थापन गर्नेछ र हवाई सुरक्षा क्षमतामा सुधार ल्याउनेछ।
तेजस Mk-1A का विशेषताहरू
तेजस Mk-1A, तेजसको उन्नत संस्करण हो, जुन उत्कृष्ट एरोडायनामिक डिजाइन, उन्नत रडार प्रणाली र हाई-प्रिसिजन हतियारहरूका साथ तयार गरिएको छ। यो विमान लाइट कम्ब्याट एअरक्राफ्ट (LCA) श्रेणीमा पर्छ र फ्लाइ-बाई-वायर प्रविधिको प्रयोग गर्दछ।
