रेटिङ एजेन्सी ICRA ले चेतावनी दिएको छ कि भारतीय एयरलाइन्सको घाटा FY26 मा बढेर १०५ अर्ब रुपैयाँसम्म पुग्न सक्छ, जुन गत वर्षको तुलनामा लगभग दोब्बर हो। बढ्दो इन्धनको मूल्य, डलरको मजबूती र स्वदेशी यात्रुहरूको घट्दो संख्या यसका प्रमुख कारणहरू हुन्। यसले निकट भविष्यमा हवाई टिकटहरू महँगो हुने सम्भावना बढाएको छ।
भारतीय एयरलाइन्स: भारतीय उड्डयन क्षेत्र गम्भीर वित्तीय सङ्कटतर्फ लम्किरहेको छ। रेटिङ एजेन्सी ICRA को रिपोर्ट अनुसार, आर्थिक वर्ष २०२६ मा एयरलाइन्स कम्पनीहरूको घाटा ९५ देखि १०५ अर्ब रुपैयाँसम्म पुग्न सक्छ। यसको कारण विमान इन्धनको उच्च मूल्य, डलरमा भुक्तानी हुने ठूलो खर्च र स्वदेशी यात्रु आवागमनमा आएको गिरावट हो। मार्च २०२५ सम्म १३३ विमान 'ग्राउन्डेड' छन्, जसले गर्दा थप क्षति भएको छ। विशेषज्ञहरूका अनुसार यस परिस्थितिले टिकट दर र यात्रुहरूले पाउने सुविधामा असर पार्न सक्छ।
बढ्दो लागतले बढाएको समस्या
ICRA अनुसार, एयरलाइन कम्पनीहरू सामु सबैभन्दा ठूलो चुनौती सञ्चालन लागतमा तीव्र वृद्धि हो। विशेष गरी विमान इन्धन अर्थात् एभिएसन टर्बाइन फ्युल (ATF) को मूल्यमा लगातार भएको वृद्धिले एयरलाइन्सका समस्याहरू बढाएको छ। अक्टोबर २०२५ मा नै ATF को मूल्यमा ३.३ प्रतिशतको वृद्धि रेकर्ड गरिएको थियो। यद्यपि आर्थिक वर्ष २०२५ मा औसत इन्धन मूल्य अघिल्लो वर्षभन्दा कम रहेको थियो, तर कच्चा तेलको मूल्यमा अन्तर्राष्ट्रिय अस्थिरता र रुपैयाँ-डलरबीचको विनिमय दरमा आएको उतारचढावले एयरलाइन्सको खर्चलाई निकै बढाएको छ।
एयरलाइन कम्पनीहरूको कुल खर्चको लगभग ३५ देखि ४० प्रतिशत हिस्सा इन्धनमा मात्र खर्च हुन्छ। जब इन्धन महँगो हुन्छ, यसको सीधा असर टिकटको मूल्यमा पर्छ। यस्तो अवस्थामा यात्रुहरूलाई सस्तो उडानहरू पाउन गाह्रो हुँदै गइरहेको छ।
डलरको मजबूतीले बढेको दबाब
भारतीय एयरलाइन्सको अर्को ठूलो चुनौती डलरको मजबूती हो। उनीहरूका धेरै ठूला खर्चहरू जस्तै विमान लीज भाडा, मर्मतसम्भार र पार्टपुर्जाहरूको खरिद डलरमा हुन्छ। जब डलर बलियो हुन्छ, यी खर्चहरूमा अचानक वृद्धि हुन्छ। उता, उनीहरूको आम्दानी रुपैयाँमा हुने गर्छ, जसले नाफामा गहिरो असर पार्छ। यस कारणले एयरलाइन्सले निरन्तर घाटाको सामना गरिरहेका छन्।
स्वदेशी यात्रुहरूको संख्यामा कमी
एकातिर लागत बढिरहेको छ भने अर्कोतिर यात्रुहरूको संख्यामा पनि गिरावट देख्न सकिन्छ। सेप्टेम्बर २०२५ मा स्वदेशी हवाई यात्रुहरूको संख्या १२८.५ लाख रहेको थियो, जुन सेप्टेम्बर २०२४ को तुलनामा करिब १.४ प्रतिशत कम हो। अगस्ट २०२५ को तुलनामा पनि यसमा ०.८ प्रतिशतको गिरावट रेकर्ड गरिएको थियो।
यद्यपि एयरलाइन्सले अघिल्लो महिनाको तुलनामा आफ्नो क्षमता थोरै बढाएको थियो, तर वर्ष-दर-वर्ष आधारमा क्षमतामा ३.३ प्रतिशतको कमी रह्यो। चालू आर्थिक वर्ष २०२६ को पहिलो अर्धवार्षिक (अप्रिल-सेप्टेम्बर) मा स्वदेशी हवाई यात्रुहरूको संख्यामा केवल १.३ प्रतिशतको सामान्य वृद्धि भएको छ। यसबाट स्पष्ट छ कि यात्रुहरूको यात्रा गर्ने इच्छा केही कम भएको छ, सम्भवतः बढ्दो भाडा र आर्थिक अनिश्चितताहरूको कारणले।
अन्तर्राष्ट्रिय रुटबाट केही राहत
स्वदेशी बजार कमजोर देखिए पनि, अन्तर्राष्ट्रिय उडानहरूमा भारतीय एयरलाइन्सलाई राहत मिलिरहेको छ। अगस्ट २०२५ मा अन्तर्राष्ट्रिय यात्रुहरूको संख्या २९.९ लाख रह्यो, जुन गत वर्षको तुलनामा ७.८ प्रतिशत बढी हो। अप्रिलदेखि अगस्ट २०२५ बीच कुल १४७.३ लाख अन्तर्राष्ट्रिय यात्रुहरूले भारतीय एयरलाइन्सको सेवा लिए, जसले वर्ष-दर-वर्ष ९.७ प्रतिशतको वृद्धि देखाउँछ। यसको अर्थ विदेश यात्राको माग अझै पनि बलियो रहेको छ।
इन्जिनको समस्याले घट्दै उडानहरू
वित्तीय संकटका अतिरिक्त एयरलाइन्सहरू प्राविधिक समस्याहरूसँग पनि जुधिरहेका छन्। विशेष गरी प्र्याट एन्ड व्हिटनी इन्जिनमा भएका खराबीका कारण धेरै विमानहरू उडान भर्न असमर्थ छन्। मार्च २०२५ सम्म करिब १३३ विमान ग्राउन्डेड थिए, जुन भारतको कुल विमानको लगभग १५ देखि १७ प्रतिशत हिस्सा हो। यसको अर्थ यति धेरै विमानहरू उडान भर्नुको सट्टा जमिनमै रोकिएका छन्, जसले कम्पनीहरूलाई राजस्वको नोक्सान भइरहेको छ, तर तिनीहरूको मर्मतसम्भार र लीज भाडाको खर्च भने जारी छ।
यसका अतिरिक्त, पाइलटहरूको कमी र बढ्दो लीज दरहरूले एयरलाइन्ससामु सञ्चालन सङ्कटलाई अझ गहिरो बनाएको छ।
इक्राले घटायाे विकास अनुमान
यी सबै चुनौतीका बाबजुद, ICRA ले भारतीय उड्डयन उद्योगका लागि आफ्नो दृष्टिकोण 'स्थिर' (Stable) राखेको छ। यद्यपि एजेन्सीले आर्थिक वर्ष २०२६ का लागि उद्योगको वृद्धि अनुमान घटाएको छ। पहिले जहाँ ७ देखि १० प्रतिशत वृद्धिको अपेक्षा गरिएको थियो, अब यसलाई घटाएर ४ देखि ६ प्रतिशतमा झारिएको छ।
ICRA को विश्वास छ कि केवल ती एयरलाइन्सहरू मात्र यो दबाबलाई सम्हाल्न सक्षम छन् जससँग बलियो मूल कम्पनीहरू छन् वा जसको वित्तीय स्थिति राम्रो छ। साथै, जसको उडानहरूमा यात्रुहरूको लोड फ्याक्टर अधिक छ र टिकट दरहरू स्थिर छन्, उनीहरू हाल यस सङ्कटबाट पार पाउन प्रयास गरिरहेका छन्।
