भारतीय शेयर बजारमा २५ वर्षपछि ठूलो परिवर्तन हुन लागेको छ । अब निफ्टीको साप्ताहिक एक्सपायरी बिहीबारको सट्टा मंगलबार हुनेछ, जबकि सेन्सेक्सको एक्सपायरी बिहीबार नै रहनेछ । यो परिवर्तन २ सेप्टेम्बर २०२५ देखि लागू हुनेछ र यसको प्रत्यक्ष असर डेरिभेटिभ ट्रेडिङ, भोल्युम र लगानीकर्ताहरूको रणनीतिमा पर्नेछ ।
स्टक मार्केट अलर्ट: भारतीय शेयर बजारमा २५ वर्षपछि एक्सपायरीका नियमहरूमा ठूलो परिवर्तन गरिएको छ । नेशनल स्टक एक्सचेन्ज (NSE) ले निफ्टीको साप्ताहिक एक्सपायरी बिहीबारबाट परिवर्तन गरेर मंगलबार गरेको छ, जसको पहिलो एक्सपायरी २ सेप्टेम्बर २०२५ मा हुनेछ । त्यस्तै, बम्बे स्टक एक्सचेन्ज (BSE) ले सेन्सेक्सको एक्सपायरी बिहीबार नै कायम राखेको छ । यो कदम SEBI को मध्यस्थतापछि चालिएको हो, ताकि दुवै एक्सचेन्जहरू बीचको विवाद अन्त्य हुन सकोस् । यस परिवर्तनले डेरिभेटिभ मार्केटमा नयाँ रणनीति र भोल्युम प्याटर्न देख्न सकिन्छ ।
निफ्टी एक्सपायरीमा नयाँ अध्याय
शेयर बजारमा निफ्टी फ्युचर्सको सुरुवात १२ जून २००० मा भएको थियो । पहिलो एक्सपायरी २९ जून २००० मा भएको थियो । त्यतिबेला केवल मासिक एक्सपायरी हुन्थ्यो र त्यो प्रत्येक महिनाको अन्तिम बिहीबार हुन्थ्यो । पछि डिसेम्बर २०१९ मा निफ्टीको साप्ताहिक एक्सपायरी सुरु गरियो र त्यो बिहीबार नै निश्चित गरियो ।
अब करिब अढाइ दशकपछि एक्सपायरीको दिनमा परिवर्तन गरिएको छ । २८ अगस्त, अर्थात् आज बिहीबार निफ्टीको अन्तिम बिहीबार एक्सपायरी हुनेछ । त्यसपछि हरेक मंगलबार निफ्टीको साप्ताहिक एक्सपायरी हुनेछ ।
नयाँ नियम कहिलेबाट लागू हुनेछ
नयाँ नियम अनुसार पहिलो मंगलबार एक्सपायरी २ सेप्टेम्बरमा हुनेछ । अर्थात् अब लगानीकर्ताहरूले एक्सपायरीका लागि बिहीबार कुर्नु पर्ने छैन । अर्कोतर्फ, बम्बे स्टक एक्सचेन्ज (BSE) ले सेन्सेक्सको साप्ताहिक एक्सपायरी बिहीबार नै कायम राख्ने निर्णय गरेको छ ।
यस प्रकार दुवै एक्सचेन्जका डेरिभेटिभहरू अब फरक फरक दिनहरूमा एक्सपायर हुनेछन् । निफ्टी मंगलबार र सेन्सेक्स बिहीबार ।
लगानीकर्ता र ट्रेडर्समाथि प्रभाव
यस परिवर्तनको प्रत्यक्ष असर लगानीकर्ता र ट्रेडर्सहरूको रणनीतिमा पर्नेछ । पहिला जहाँ बिहीबार एक्सपायरीका लागि प्रसिद्ध थियो, अब मंगलबार उसले नयाँ पहिचान पाउनेछ । निफ्टीको साप्ताहिक एक्सपायरी अब केवल तीन ट्रेडिङ सत्रहरू पछि हुनेछ । जबकि सेन्सेक्सको एक्सपायरी छ ट्रेडिङ सत्रहरू पछि हुनेछ ।
ट्रेडिङको योजना बनाउन र अप्सन स्ट्र्याटेजीमा लगानीकर्ताहरूले नयाँ प्याटर्नहरू अपनाउनु पर्नेछ । यसले बजारमा भोल्युम र अस्थिरतामा पनि प्रभाव पार्न सक्छ ।
किन परिवर्तन गर्नुपर्यो
वास्तवमा, एक्सपायरीको दिनहरूलाई लिएर NSE र BSE मा लामो समयदेखि खिंचातानी चलिरहेको थियो । NSE ले पहिले निफ्टीको साप्ताहिक एक्सपायरी सोमबार गर्ने निर्णय गरेको थियो । यस निर्णयमा BSE ले आपत्ति जनाएको थियो । कुरा SEBI सम्म पुग्यो ।
SEBI ले दुवै एक्सचेन्जबाट सुझाव माग्नका लागि कन्सल्टेशन पेपर जारी गर्यो । त्यसपछि तय भयो कि NSE ले निफ्टीको साप्ताहिक एक्सपायरी मंगलबार गर्नेछ र BSE ले सेन्सेक्सको एक्सपायरी बिहीबार गर्नेछ । यस प्रकार दुवै इन्डेक्सका एक्सपायरीका दिनहरू फरक फरक भए ।
बजारमा देखिनेछ नयाँ प्याटर्न
अब जब निफ्टी र सेन्सेक्सको एक्सपायरी फरक फरक दिनहरूमा हुनेछ, तब दुवै इन्डेक्सका डेरिभेटिभ गतिविधिहरू स्पष्ट रूपमा फरक देखिनेछन् । यसले अप्सन ट्रेडिङको रणनीतिहरूमा पनि परिवर्तन आउनेछ ।
विज्ञहरूको मत छ कि यसले बजारमा हेजिङ र आर्बिट्रेजका नयाँ अवसरहरू सिर्जना गर्न सक्छ । साथै, भोल्युम र अस्थिरताको ग्राफ पनि फरक तरिकाले देखिनेछ ।
२५ वर्षपछि यो परिवर्तन ऐतिहासिक किन छ
भारतीय शेयर बजारमा यो कदम ऐतिहासिक मानिएको छ किनभने निफ्टीको एक्सपायरीमा यस्तो ठूलो परिवर्तन पहिलो पटक भइरहेको छ । २००० मा जब निफ्टी फ्युचर्सको सुरुवात भएको थियो, त्यसबेलादेखि अहिलेसम्म बिहीबार नै एक्सपायरी हुँदै आएको थियो ।
अब यो परम्परा टुट्नेछ र मंगलबारलाई एक्सपायरीको नयाँ दिन मानिनेछ । यसले केवल लगानीकर्ताहरूको सोच मात्रै बदल्ने छैन, बल्कि बजारको कार्यप्रणालीलाई पनि नवौं तरिकाले परिभाषित गर्नेछ ।
