भारतीय नौसेनाको सैन्य क्षमतामा चाँडै नै ऐतिहासिक वृद्धि हुन गइरहेको छ। भारत सरकारले फ्रान्सबाट २६ राफेल मरीन फाइटर जेट खरिद गर्ने लगभग ६३,००० करोड रुपैयाँको मेगा डिललाई सैद्धान्तिक अनुमति दिइसकेको छ।
नयाँ दिल्ली: भारतले फ्रान्सबाट २६ राफेल मरीन लडाकु विमान खरिद गर्ने मेगा डिललाई अनुमोदन गरेको छ, जसको अनुमानित मूल्य ६३,००० करोड रुपैयाँभन्दा बढी छ। यस रणनीतिक रक्षा सम्झौतामा चाँडै नै हस्ताक्षर गरिनेछ। सम्झौता अनुसार भारतीय नौसेनालाई २२ सिंगल-सिटर र ४ ट्विन-सिटर राफेल एम फाइटर जेट प्राप्त हुनेछन्।
यो कदम भारतीय नौसेनाको समुद्री शक्तिलाई थप बलियो बनाउने दिशामा एउटा ठूलो निर्णय मानिएको छ। समाचार एजेन्सी एएनआईका अनुसार, प्रधानमन्त्रीको अध्यक्षतामा रहेको क्याबिनेट कमिटी अन सेक्युरिटी (सीसीएस) बाट यस महिना अनुमोदन प्राप्त भएपछि यो सम्झौता अन्तिम रूप लिनेछ।
यस डिलमा के विशेष छ?
यो रणनीतिक सम्झौता अन्तर्गत २२ सिंगल-सिटर र ४ ट्विन-सिटर राफेल मरीन विमान भारतीय नौसेनालाई प्राप्त हुनेछन्। यी विमानहरू INS विक्रान्त र INS विक्रमादित्य जस्ता एयरक्राफ्ट क्यारियरबाट सञ्चालन गरिनेछन्, जहाँ तिनीहरू हालको MiG-29K विमानहरूलाई प्रतिस्थापन गर्नेछन् वा तिनीहरूको पूरक बन्नेछन्। स्रोतहरूका अनुसार, सम्झौतामा हस्ताक्षर भएको लगभग ५ वर्ष भित्र राफेल मरीनको पहिलो खेप भारत आइपुग्नेछ।
सन् २०२९ को अन्त्यसम्ममा डेलिभरी सुरु हुने र २०३१ सम्ममा सबै विमानहरू भारतलाई प्राप्त हुने अपेक्षा गरिएको छ। यसले नौसेनाको गस्ती, आक्रमण र रणनीतिक अपरेसनहरूमा ठूलो सुदृढीकरण ल्याउनेछ।
राफेल मरीन विरुद्ध राफेल एयरफोर्स
यद्यपि राफेल मरीन र एयरफोर्स संस्करणमा लगभग ८५% भागहरू समान छन्, तर मरीन संस्करण थप शक्तिशाली इन्जिन र शर्ट टेक-अफ बट एरेस्टेड ल्यान्डिङ (STOBAR) प्रविधिले सुसज्जित छ, जसले यसलाई एयरक्राफ्ट क्यारियरबाट उडान भर्न र कम ठाउँमा अवतरण गर्न सक्षम बनाउँछ। यो प्रविधि विशेष गरी INS विक्रान्त जस्ता स्की-जम्प प्लेटफर्मको लागि डिजाइन गरिएको छ।
यो डिल भारतीय वायुसेना (IAF) को लागि पनि फाइदाजनक साबित हुन सक्छ। डिल अन्तर्गत IAF को हालको ३६ राफेल फाइटर जेटमा "बडी-बडी रिफ्युअलिङ" प्रणालीको अपग्रेड र अतिरिक्त ग्राउन्ड सपोर्ट सिस्टम पनि समावेश हुन सक्छ, जसले गर्दा तिनीहरूको सञ्चालन दायरामा विस्तार हुनेछ।
यो डिल किन आवश्यक छ?
स्रोतहरूले बताए अनुसार भारत र फ्रान्स बीच यो डिल धेरै महिनाको रणनीतिक र मूल्य-सम्बन्धित वार्ता पछि अन्तिम रूप लिइरहेको छ। भारत चाहन्थ्यो कि यो सम्झौता २०१६ को मूल्यहरूको वरिपरि नै निर्धारण होस्, जसमा IAF को लागि ३६ राफेल जेट खरिद गरिएको थियो। भारतको समुद्री सीमाहरूको सुरक्षाको लागि अत्याधुनिक क्यारियर-आधारित फाइटर जेटको आवश्यकता लामो समयदेखि महसुस भइरहेको थियो। राफेल मरीनको तैनातीले हिन्द महासागर क्षेत्रमा भारतको रणनीतिक पकड बलियो हुनेछ र चीन जस्ता देशहरूको बढ्दो नौसेनाको उपस्थितिको प्रभावकारी जवाफ दिन सकिनेछ।
