नयाँ दिल्ली: रुसले विदेशी सन्देश आदानप्रदान गर्ने एपहरूमाथिको निर्भरता कम गर्ने दिशामा एउटा ठूलो कदम चालेको छ। सरकारले १ सेप्टेम्बर २०२५ देखि सबै सरकारी अधिकारीहरूले नयाँ स्वदेशी सन्देश एप 'MAX' को प्रयोग अनिवार्य गर्ने घोषणा गरेको छ। यो निर्णय डेटा सुरक्षा र राष्ट्रिय हितको रक्षालाई ध्यानमा राखेर लिइएको हो।
WhatsApp को सट्टा MAX एप किन ल्याइँदैछ?
युक्रेन युद्धपछि रुसले अमेरिकी टेक कम्पनीहरूप्रति कडा नीति अपनाएको छ। मेटा (Meta), जसले WhatsApp र Facebook जस्ता सेवाहरू सञ्चालन गर्छ, लाई रुसले पहिले नै 'चरमपन्थी संगठन' घोषणा गरिसकेको छ।
रिपोर्टहरूका अनुसार, रुसमा लगभग ६८% मानिसहरूले दैनिक रूपमा WhatsApp प्रयोग गर्छन्। अब सरकार विदेशी प्लेटफर्महरूमा सरकारी अधिकारीहरूले संवाद गरेको चाहँदैन। त्यसैले स्थानीय र पूर्ण रूपमा नियन्त्रित सन्देश प्लेटफर्म MAX लाई अपनाइँदैछ, ताकि डेटा देश भित्रै सुरक्षित रहोस् र संवेदनशील जानकारी बाहिरी शक्तिहरूमा नपुगोस्।
MAX एप के हो र यसलाई कसले बनायो?
MAX एपलाई रुसको प्रख्यात टेक कम्पनी VK ले विकास गरेको हो। VK त्यही कम्पनी हो जसले ‘VK Video’ नामक प्लेटफर्म पनि चलाउँछ, जुन रुसको यूट्यूब जस्तै भिडियो प्लेटफर्म हो। VK को स्थापना पावेल ड्यूरोभले गरेका थिए, जो पछि टेलीग्रामका संस्थापक बने।
यद्यपि, MAX एप WhatsApp वा Telegram जस्तो परम्परागत सन्देश प्लेटफर्म होइन। यो एपले सरकारलाई प्रयोगकर्ताहरूको गहिरो निगरानी गर्ने क्षमता दिन्छ। यसमा क्यामेरा, माइक्रोफोन, लोकेसन, फाइलहरू, सम्पर्कहरू जस्ता जानकारीमा पूर्ण पहुँच हुन्छ। यसबाहेक, यो एपले पृष्ठभूमिमा उपकरणलाई पूर्ण रूपमा पहुँच गर्न सक्छ, जसले गोपनीयतालाई लिएर चिन्ताहरू अझ बढाएको छ।
MAX कहिलेदेखि लागू हुनेछ?
रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनले १ सेप्टेम्बर २०२५ देखि सबै सरकारी अधिकारीहरूले अनिवार्य रूपमा MAX एप प्रयोग गर्नुपर्ने आदेश जारी गरेका छन्। यसका साथै रुसले ती विदेशी एपहरूलाई पनि प्रतिबन्ध लगाउने योजना बनाएको छ जुन देशहरूले रुसमाथि आर्थिक वा राजनीतिक प्रतिबन्ध लगाएका छन्। यो कदम रुसको डिजिटल सार्वभौमसत्ता (Digital Sovereignty) लाई अझ बलियो बनाउने दिशामा देखिएको छ।
गोपनीयतालाई लिएर के छन् चिन्ताहरू?
प्राविधिक विशेषज्ञहरू र मानवअधिकार संगठनहरूले MAX एपलाई लिएर गहिरो चिन्ता व्यक्त गरेका छन्। धेरै रिपोर्टहरूले यो एप एक प्रकारको स्पाइवेयर बन्न सक्ने दाबी गरेका छन्। यसले प्रयोगकर्ताको हरेक कदम निगरानी गर्छ र निजी डेटा VK को सर्भरमा पठाउन सक्छ, जुन कथित रूपमा रुसी सुरक्षा एजेन्सीहरूसँग जोडिएको हुन सक्छ। यसले नागरिकहरूको स्वतन्त्रता र गोपनीयतामा गम्भीर प्रश्नहरू खडा गरेको छ।
के WhatsApp र Telegram पनि प्रतिबन्धित हुनेछन्?
रुसले पहिले नै Facebook र Instagram जस्ता सोशल मिडिया प्लेटफर्महरूलाई प्रतिबन्ध लगाइसकेको छ। अब WhatsApp लाई पनि चाँडै पूर्ण रूपमा प्रतिबन्धित गर्न सकिने संकेतहरू मिलिरहेका छन्। त्यस्तै, Telegram, जुन रुसी मूलको एप हो, तर अब पूर्ण रूपमा स्वतन्त्र रूपमा सञ्चालित हुन्छ, त्यो पनि सरकारी रडारमा आएको छ किनभने यसले रुसी डेटा नियमहरूको पूर्ण रूपमा पालना गर्दैन।
