रुसमा भारतीय कुशल कामदारको माग बढ्दै: ७० हजार रोजगारीको अवसर

घट्दो जनसंख्या र श्रमिकको अभावसँग जुझिरहेको रुस अब भारततर्फ आशाका नजरले हेरिरहेको छ। रुस चाहन्छ कि भारतीय कुशल कामदारहरूको सहभागिता उसको औद्योगिक र सेवा क्षेत्रमा बढाइयोस्।

नयाँ दिल्ली: भारत र रुसबीचको सम्बन्धमा एउटा नयाँ अध्याय जोडिन गइरहेको छ। रुस (Russia) अब भारतका कुशल कामदारहरू (Skilled Indian Workers) का लागि रोजगारीका अवसरहरू खोल्न चाहन्छ। घट्दो जनसंख्यासँग जुझिरहेको रुस आउने वर्षहरूमा ठूलो संख्यामा भारतीय कामदारहरूलाई आफ्नो देशमा रोजगारी दिने योजना बनाइरहेको छ।

यो मुद्दामा डिसेम्बर २०२५ मा हुने भारत-रुस वार्षिक शिखर सम्मेलन (India-Russia Annual Summit 2025) को दौरान एउटा महत्वपूर्ण द्विपक्षीय सम्झौता (Employment Agreement) हुन सक्ने सम्भावना व्यक्त गरिएको छ। यस सम्झौताको उद्देश्य रुसमा काम गर्ने भारतीयहरूको अधिकारको रक्षा र उनीहरूको रोजगारीलाई संस्थागत सहयोग प्रदान गर्नु हो।

रुसलाई चाहिएको छ भारतका कुशल कामदार

रुसको घट्दो जनसंख्या र तीव्र गतिमा खुम्चिँदै गएको श्रम बजारले त्यहाँका उद्योगहरूका लागि ठूलो चुनौती खडा गरेको छ। यो स्थिति सामना गर्नका लागि रुस अब भारततर्फ हेरिरहेको छ। इकोनोमिक टाइम्स (ET) को रिपोर्ट अनुसार, रुस चाहन्छ कि भारतका कुशल कामदारहरू मेसिनरी, इलेक्ट्रोनिक्स, निर्माण र टेक्सटाइल उद्योगहरूमा काम गरून्।

हालमा, धेरैजसो भारतीय कामदारहरू रुसमा निर्माण र कपडा उद्योगसँग सम्बन्धित छन्, तर रुस अब उनीहरूलाई प्राविधिक क्षेत्रमा पनि समावेश गर्न चाहन्छ। रुसी श्रम मन्त्रालयको कोटा अनुसार, २०२५ को अन्त्यसम्ममा रुसमा काम गर्ने भारतीयहरूको संख्या ७०,००० भन्दा बढी पुग्नेछ। यो आँकडा वर्तमान संख्याको तुलनामा झन्डै दोब्बर हो।

भारत र रुसबीच बढ्नेछ साझेदारी

गत साता दोहामा आयोजित एक अन्तर्राष्ट्रिय कार्यक्रममा भारतका श्रम मन्त्री डा. मनसुख माण्डवियाले आफ्ना रुसी समकक्षीसँग भेटवार्ता गर्नुभएको थियो। सूत्रहरूका अनुसार, यस कुराकानीमा भारतीय कामदारहरूको सुरक्षा, कानुनी अधिकार र कामका अवसरहरूमा विशेष छलफल भयो। रुसी मामिलाका जानकार विशेषज्ञहरूको विश्वास छ कि भारतबाट बढ्दो कुशल मानवशक्तिको उपस्थिति आउने वर्षहरूमा भारत-रुस साझेदारीको नयाँ आधारस्तम्भ बन्न सक्छ।

दुवै देशबीच बढ्दो आर्थिक सहयोगले पनि यस दिशामा एउटा बलियो संकेत दिइरहेको छ। व्यापार, रक्षा, ऊर्जा र खानीजस्ता क्षेत्रहरूमा दुवै देशबीच पहिलेदेखि नै गहिरो सम्बन्ध छ।

हीरा र सुनको व्यापारमा नयाँ कीर्तिमान

भारत र रुसबीच हीरा (Diamond) र सुन (Gold) को कारोबारमा पनि अभूतपूर्व वृद्धि रेकर्ड गरिएको छ। रुसी मिडिया आरआईए नोवोस्ती (RIA Novosti) को एक रिपोर्ट अनुसार, यस वर्ष अगस्त २०२५ मा भारतलाई रुसी हीराको निर्यात ३१.३ मिलियन डलर पुगेको छ। यो गत वर्ष अगस्तको १३.४ मिलियन डलरको तुलनामा दोब्बरभन्दा बढी हो।

यद्यपि, यस वर्षको पहिलो आठ महिनामा रुसबाट भारतलाई हीराको कुल आपूर्तिमा लगभग ४०% को कमी रेकर्ड गरिएको थियो, जसको कारण पश्चिमी देशहरूको प्रतिबन्ध नीतिहरू (Sanctions) हुन्।

पश्चिमी प्रतिबन्धहरूबीच बलियो बन्दै भारत-रुस सम्बन्ध

रुस विश्वको सबैभन्दा ठूलो कच्चा हीरा उत्पादक देश हो र ऐतिहासिक रूपमा भारतको हीरा उद्योग (Diamond Industry) को प्रमुख आपूर्तिकर्ता रहँदै आएको छ।
तर अमेरिका र युरोपेली देशहरूद्वारा रुसको सबैभन्दा ठूलो खानी कम्पनी अलरोसा (Alrosa) माथि लगाइएका प्रतिबन्धहरू पछि भारतीय उद्योगमा ठूलो असर परेको छ।

साथै, अमेरिकाका पूर्व राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पद्वारा लगाइएको ५०% ट्यारिफले भारतीय हीरा उद्योगलाई थप कठिनाइमा पारेको छ। यस पृष्ठभूमिमा भारत-रुसबीच बढ्दो सहयोग दुवै देशका आर्थिक हितका लागि अत्यन्त महत्वपूर्ण साबित हुन सक्छ। भारत-रुस वार्षिक शिखर सम्मेलन २०२५ (२३ औं संस्करण) यस वर्ष डिसेम्बर ४ देखि ६ सम्म नयाँ दिल्लीमा आयोजना हुनेछ। यस सम्मेलनमा रुसका राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिन (Vladimir Putin) ले भाग लिनुहुनेछ, जबकि भारतको तर्फबाट प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले आयोजना गर्नुहुनेछ।