ट्रम्पद्वारा भारतमाथि पुन: 'ट्यारिफ बम' प्रहार
अन्तर्राष्ट्रिय राजनीतिमा फेरि तनावको वातावरण सिर्जना भएको छ। बुधबार अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले भारतमाथि थप २५% शुल्क लगाउने आदेशमा हस्ताक्षर गरेका छन्। यसले गर्दा भारतबाट निर्यात हुने वस्तुहरूमा कुल ५०% शुल्क लाग्ने निर्णय कार्यान्वयनमा आउनेछ। ट्रम्प प्रशासनले रुसबाट तेल किन्न बन्द नगरेका कारण यो कठोर कदम चालिएको स्पष्ट पारेको छ।
पहिले २५%, अब थप २५%—कुल ५०% शुल्क
यसअघि ट्रम्प प्रशासनले भारतमाथि २५% शुल्क र जरिवाना लगाउने घोषणा गरेको थियो। अब त्यो करको दर थप २५% ले बढाएर कुल ५०% पुर्याइएको छ। ह्वाइट हाउसले भनेको छ कि भारतले रुसबाट कच्चा तेलको आयात गरेर एकातिर रुसलाई आर्थिक लाभ दिइरहेको छ भने अर्कोतिर अमेरिकाको प्रतिबन्धको उल्लङ्घन गरिरहेको छ। त्यसैले अब कुनै छुट दिइने छैन—राष्ट्रपति ट्रम्प भारतको निर्यातमा प्रत्यक्ष दबाब बढाउन चाहन्छन्।
अगस्ट २७ देखि नयाँ शुल्क नीति लागू हुने
ट्रम्पले हस्ताक्षर गरेको सरकारी आदेशअनुसार यो शुल्क २१ दिनमा लागू हुनेछ। अर्थात्, अगस्ट २७ देखि अमेरिकामा भारतीय वस्तुहरूमा नयाँ ५० प्रतिशत शुल्क लाग्नेछ। यद्यपि, केही अस्थायी छुटहरू उपलब्ध हुनेछन्। अगस्ट २७ अघि पठाइएका र सेप्टेम्बर १७ सम्म अमेरिकी भूमिमा पुग्ने भारतीय वस्तुहरूलाई यो अतिरिक्त शुल्कबाट अस्थायी छुट दिइनेछ।
'विशेष अवस्थामा' छुटको सङ्केत, तर कडाइका साथ जाँच
ट्रम्प प्रशासनका अनुसार, केही 'विशेष अवस्थामा' यो अतिरिक्त शुल्कमा छुट पाउन सकिन्छ। तर त्यो सम्बन्धित निर्यातकर्ता देशको राजनीतिक स्थिति, अमेरिकी रणनीतिक दृष्टिकोणसँगको अनुकूलता र सम्बन्धित वस्तुको कूटनीतिक महत्त्वमा निर्भर हुनेछ। यो नीतिमार्फत केवल भारतलाई दबाब दिने मात्र नभई अन्य देशहरूलाई पनि अप्रत्यक्ष रूपमा चेतावनी दिइएको छ।
'रुसको तेल किने परिणाम भोग्नुपर्नेछ', अन्य देशहरूलाई पनि कडा सन्देश
यो घोषणाद्वारा ट्रम्प केवल भारतलाई मात्र नभई सम्पूर्ण विश्वलाई एउटा सन्देश दिन चाहन्छन् कि रुसविरुद्ध अमेरिकाको नीतिलाई बेवास्ता गरेमा त्यसको मूल्य चुकाउनुपर्नेछ। ह्वाइट हाउसका नजिकका स्रोतहरूका अनुसार, कुनै पनि देशले रुसबाट प्रत्यक्ष वा अप्रत्यक्ष रूपमा तेलको आयात गरेमा उनीहरूमाथि पनि समान शुल्क लगाउने निर्णय लिन सकिन्छ।
युद्धपछिको रुस नीतिमा अडिग ट्रम्प
सन् २०२२ मा युक्रेन युद्ध सुरु भएदेखि नै अमेरिकाले रुसमाथि धेरै प्रतिबन्ध लगाएको छ। ट्रम्पको विचारमा, भारतले ती प्रतिबन्धहरूको वास्ता नगरी अझै पनि रुसबाट तेल किनिरहेको छ। त्यसैले एकातिर रुसको आर्थिक आधार बलियो भइरहेको छ भने अर्कोतिर अमेरिकाको नेतृत्वमा रहेको प्रतिबन्ध प्रणालीको प्रभावकारिता घट्दै गइरहेको छ। त्यसैले उनले दबाब दिने बाटो रोजेका छन्।
भारतका लागि ठूलो झट्का, आर्थिक सन्तुलन बिग्रने
यो अतिरिक्त शुल्कको प्रत्यक्ष असर भारतीय उद्योग र निर्यातमा पर्नेछ। विज्ञहरूका अनुसार, टेक्सटाइल, औषधि, स्टील, फर्निचर जस्ता धेरै क्षेत्रहरू अमेरिकी बजारमा ठूलो मात्रामा निर्भर छन्। त्यहाँ अचानक ५०% शुल्क लगाउँदा उत्पादक र निर्यातकर्ताहरूमा ठूलो आर्थिक दबाब सिर्जना हुनेछ। जसले गर्दा डलरमा निर्यात आम्दानी घट्ने सम्भावना छ।
व्यापार नीतिलाई केन्द्रमा राखेर राजनीतिक लडाइँ
यो स्थितिले भारत र अमेरिकाको भविष्यको सम्बन्ध कुन दिशामा जान्छ भन्ने बारेमा अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा सूक्ष्म छलफल सुरु भएको छ।
