UIDAI ले ७ वर्षका बालबालिकाको बायोमेट्रिक अपडेट नगरेमा आधार कार्ड निष्क्रिय हुने चेतावनी दिएको छ।
आधार कार्ड: भारतीय विशिष्ट पहिचान प्राधिकरण (UIDAI) ले हालै एउटा अत्यन्तै महत्त्वपूर्ण चेतावनी जारी गरेको छ, जुन करोडौं अभिभावकहरूले जान्न आवश्यक छ। यो चेतावनी प्रत्यक्ष रूपमा ती बालबालिकाहरूका लागि हो जसको उमेर ७ वर्ष वा सोभन्दा बढी भइसकेको छ, तर उनीहरूको आधार कार्डमा अहिलेसम्म बायोमेट्रिक अपडेट (अनिवार्य बायोमेट्रिक अपडेट – MBU) भएको छैन। UIDAI ले स्पष्ट रूपमा भनेको छ कि यदि यो प्रक्रिया समयमै पूरा गरिएन भने, त्यस्ता बालबालिकाको आधार कार्ड निष्क्रिय गरिनेछ।
के हो MBU र किन छ जरुरी?
UIDAI का अनुसार, जब कुनै बच्चा ५ वर्षको हुन्छ, तब उसको पहिलो अनिवार्य बायोमेट्रिक अपडेट (MBU) गरिनु आवश्यक हुन्छ। यस प्रक्रिया अन्तर्गत बच्चाको औंठाछाप, आँखाको नानी (आइरिस स्क्यान) र अनुहारको फोटोलाई फेरि रेकर्ड गरिन्छ। ५ वर्षको उमेरसम्म बच्चाको आधार बायोमेट्रिक बिना बनाइन्छ, किनकि त्यस समयमा उनीहरूको बायोमेट्रिक पहिचान स्थिर हुँदैन। तर ५ देखि ७ वर्षको बीचमा यो पहिचान धेरै हदसम्म स्थिर हुन्छ र त्यसैले UIDAI अनिवार्य बायोमेट्रिक अपडेटको कुरा गर्दछ।
७ वर्षको उमेरपछि निष्क्रिय हुने खतरा
UIDAI को ताजा निर्देशन अनुसार, यदि बच्चाको ७ वर्ष पूरा भइसक्यो र अझै MBU गराइएको छैन भने, UIDAI ले त्यो आधारलाई निष्क्रिय गर्न सक्छ। UIDAI ले यो कदम यसकारण उठायो किनभने उसले यो पाएको छ कि अझै पनि ठूलो संख्यामा बालबालिकाको बायोमेट्रिक अपडेट भएको छैन। यसको सीधा असर बच्चाको स्कूल भर्ना, सरकारी योजनाहरूमा लाभ, छात्रवृत्ति, र अन्य सरकारी कागजातहरूमा पर्न सक्छ जहाँ आधारको अनिवार्यता छ।
SMS बाट दिइँदै छ चेतावनी
UIDAI ले अब ती मोबाइल नम्बरहरूमा एसएमएस पठाउँदै छ जुन बालबालिकाको आधारसँग लिंक छन्। यी एसएमएसहरूमा स्पष्ट रूपमा भनिएको छ कि बायोमेट्रिक अपडेट जति सक्दो चाँडो पूरा गर्नुहोस् अन्यथा आधार कार्ड निष्क्रिय हुनेछ। यो कदम यसकारण पनि उठाइएको हो ताकि अभिभावकहरूलाई समयमै सूचित गर्न सकियोस् र उनीहरूले UIDAI का नियमहरू अन्तर्गत आफ्ना बालबालिकाको आधारलाई अपडेट गराउन सकून्।
कहाँ र कसरी गराउने बायोमेट्रिक अपडेट?
1. नजिकैको आधार सेवा केन्द्र जानुहोस्
UIDAI ले देशभरि हजारौं आधार सेवा केन्द्रहरू बनाएको छ जहाँ तपाईं यो अपडेट गर्न सक्नुहुन्छ।
2. आवश्यक कागजात लिएर जानुहोस्
बच्चाको जन्म प्रमाणपत्र, पुरानो आधार कार्ड, र अभिभावकको आधार कार्ड लिएर जानु आवश्यक छ।
3. अपोइन्टमेन्ट पनि लिन सकिन्छ
UIDAI को वेबसाइट वा mAadhaar एपको माध्यमबाट अपोइन्टमेन्ट लिएर वेटिंगबाट बच्न सकिन्छ।
के छ शुल्क?
- 5 देखि 7 वर्षको उमेरको बीचमा MBU गराउन पूर्ण रूपमा निःशुल्क छ।
- 7 वर्षको उमेर पार गरेपछि यदि तपाईं MBU गराउनुहुन्छ भने, तपाईंले ₹100 शुल्क तिर्नुपर्नेछ।
त्यसैले राम्रो यही हुन्छ कि जब बच्चा ५ देखि ७ वर्षको बीचमा हो, तभी यो प्रक्रिया फ्रीमा पूरा गरियोस्।
के हुन्छ डिएक्टिवेशन पछि?
यदि आधार डिएक्टिभेट हुन्छ भने:
- बच्चालाई स्कूलमा भर्नाको समयमा आधार मिल्दैन
- सरकारी योजनाहरूमा नाम दर्ता गराउनमा समस्या
- भविष्यमा कुनै सरकारी कागजात बनाउनमा परेशानी
- हेल्थ बीमा र छात्रवृत्ति जस्ता सेवाहरूबाट वञ्चित रहन सक्छ
UIDAI को अपील
UIDAI ले देशका सबै अभिभावकहरूसँग अपील गरेको छ कि उनीहरूले बालबालिकाको आधारलाई गम्भीरतापूर्वक लिऊन् र समयमै अनिवार्य बायोमेट्रिक अपडेट गराऊन्। यो केवल एक कानूनी आवश्यकता मात्र होइन, बरु बालबालिकाको डिजिटल पहिचानलाई सुरक्षित र अपडेटेड बनाइराख्ने माध्यम पनि हो।
