੪ ਅਕਤੂਬਰ ੨੦੨੫ ਤੋਂ, ਆਈ.ਸੀ.ਆਈ.ਸੀ.ਆਈ. ਬੈਂਕ ਵਿੱਚ ਚੈੱਕ ਉਸੇ ਦਿਨ ਕਲੀਅਰ ਹੋ ਜਾਣਗੇ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਲੱਗਣ ਵਾਲੀ ੧-੨ ਦਿਨ ਦੀ ਉਡੀਕ ਅਵਧੀ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ। ਆਰ.ਬੀ.ਆਈ. ਦੇ ਨਵੇਂ ਨਿਯਮਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਚੈੱਕ ਸਕੈਨ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ ਅਤੇ ਸਿੱਧੇ ਕਲੀਅਰਿੰਗ ਹਾਊਸ ਨੂੰ ਭੇਜੇ ਜਾਣਗੇ। ੫੦,੦੦੦ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੀ ਰਕਮ ਦੇ ਚੈੱਕਾਂ ਲਈ 'ਪੋਜ਼ੀਟਿਵ ਪੇ' ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਚੈੱਕ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰਵਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਸਹੀ ਮਿਤੀ, ਰਕਮ ਅਤੇ ਦਸਤਖਤਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਪਵੇਗਾ।
ਚੈੱਕ ਕਲੀਅਰੈਂਸ ਦਾ ਸਮਾਂ: ਬੈਂਕਿੰਗ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਕਰਨ ਲਈ, ਆਰ.ਬੀ.ਆਈ. ਨੇ ੪ ਅਕਤੂਬਰ ੨੦੨੫ ਤੋਂ ਨਵੀਂ ਚੈੱਕ ਕਲੀਅਰੈਂਸ ਸੁਵਿਧਾ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਅਧੀਨ, ਆਈ.ਸੀ.ਆਈ.ਸੀ.ਆਈ. ਬੈਂਕ ਵਿੱਚ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰਵਾਏ ਗਏ ਚੈੱਕ ਉਸੇ ਦਿਨ ਕਲੀਅਰ ਹੋ ਜਾਣਗੇ। ਸਵੇਰੇ ੧੦ ਵਜੇ ਤੋਂ ਸ਼ਾਮ ੪ ਵਜੇ ਤੱਕ ਚੈੱਕ ਸਕੈਨ ਕਰਕੇ ਸਿੱਧੇ ਕਲੀਅਰਿੰਗ ਹਾਊਸ ਨੂੰ ਭੇਜੇ ਜਾਣਗੇ। ੫੦,੦੦੦ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੀ ਰਕਮ ਵਾਲੇ ਚੈੱਕਾਂ ਲਈ 'ਪੋਜ਼ੀਟਿਵ ਪੇ' ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੋਵੇਗਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਧੋਖਾਧੜੀ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਘੱਟ ਹੋਵੇਗੀ ਅਤੇ ਪੈਸੇ ਜਲਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਣਗੇ। ਗਾਹਕਾਂ ਨੂੰ ਚੈੱਕ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰਵਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਸਹੀ ਰਕਮ, ਮਿਤੀ ਅਤੇ ਦਸਤਖਤਾਂ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਨਵੀਂ ਸੁਵਿਧਾ ਦਾ ਉਦੇਸ਼
ਪਹਿਲਾਂ, ਚੈੱਕ ਕਲੀਅਰ ਹੋਣ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ੧ ਤੋਂ ੨ ਦਿਨ ਲੱਗਦੇ ਸਨ। ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਚੈੱਕ ਸਕੈਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਦਿਨ ਕਲੀਅਰੈਂਸ ਅਤੇ ਸੈਟਲਮੈਂਟ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਪਰ, ਆਰ.ਬੀ.ਆਈ. ਦੇ ਨਵੇਂ ਨਿਯਮ ਅਨੁਸਾਰ, ਹੁਣ ਬੈਂਕ ਸਾਰਾ ਦਿਨ ਚੈੱਕ ਸਕੈਨ ਕਰਕੇ ਤੁਰੰਤ ਕਲੀਅਰਿੰਗ ਹਾਊਸ ਨੂੰ ਭੇਜਣਗੇ। ਕਲੀਅਰਿੰਗ ਹਾਊਸ ਵੀ ਤੁਰੰਤ ਚੈੱਕ ਸਬੰਧਤ ਬੈਂਕ ਨੂੰ ਭੇਜੇਗਾ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੇ ਕਾਰਨ ਚੈੱਕ ਉਸੇ ਦਿਨ ਕਲੀਅਰ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ।
ਸੁਵਿਧਾ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿਵੇਂ ਲਾਗੂ ਹੋਵੇਗੀ
੪ ਅਕਤੂਬਰ ੨੦੨੫ ਤੋਂ ਇਹ ਨਵੀਂ ਵਿਵਸਥਾ ਲਾਗੂ ਹੋਵੇਗੀ। ਉਸ ਦਿਨ ਬੈਂਕ ਸਵੇਰੇ ੧੦ ਵਜੇ ਤੋਂ ਸ਼ਾਮ ੪ ਵਜੇ ਤੱਕ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਸੈਸ਼ਨ ਕਰਨਗੇ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰਵਾਏ ਗਏ ਸਾਰੇ ਚੈੱਕ ਸਕੈਨ ਹੋ ਕੇ ਤੁਰੰਤ ਕਲੀਅਰਿੰਗ ਹਾਊਸ ਨੂੰ ਭੇਜੇ ਜਾਣਗੇ। ਗਾਹਕ ਨੂੰ ਕੇਵਲ ਇਹ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਚੈੱਕ ਨਿਰਧਾਰਤ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬੈਂਕ ਵਿੱਚ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾਵੇ। ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰਵਾਏ ਗਏ ਚੈੱਕ ਉਸੇ ਦਿਨ ਕਲੀਅਰ ਹੋ ਜਾਣਗੇ।
ਪੋਜ਼ੀਟਿਵ ਪੇ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਲੋੜ
ਆਈ.ਸੀ.ਆਈ.ਸੀ.ਆਈ. ਬੈਂਕ ਨੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿ ੫੦,੦੦੦ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੀ ਰਕਮ ਦੇ ਚੈੱਕਾਂ ਲਈ 'ਪੋਜ਼ੀਟਿਵ ਪੇ' ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ। 'ਪੋਜ਼ੀਟਿਵ ਪੇ' ਅਧੀਨ ਗਾਹਕ ਬੈਂਕ ਨੂੰ ਚੈੱਕ ਦੀ ਮੁੱਖ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਖਾਤਾ ਨੰਬਰ, ਚੈੱਕ ਨੰਬਰ, ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ ਦਾ ਨਾਮ, ਰਕਮ ਅਤੇ ਮਿਤੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਬੈਂਕ ਨੂੰ ਚੈੱਕ ਕਲੀਅਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮਿਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਧੋਖਾਧੜੀ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਘੱਟ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਜੇਕਰ ਕੋਈ ੫ ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੀ ਰਕਮ ਦਾ ਚੈੱਕ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ 'ਪੋਜ਼ੀਟਿਵ ਪੇ' ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ, ਤਾਂ ਉਹ ਚੈੱਕ ਰੱਦ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ, ਜੇਕਰ 'ਪੋਜ਼ੀਟਿਵ ਪੇ' ਨਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਚੈੱਕ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਵਿਵਾਦ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਆਰ.ਬੀ.ਆਈ. ਦਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਤੰਤਰ ਲਾਗੂ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ।
ਚੈੱਕ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰਵਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਯੋਗ ਗੱਲਾਂ
ਚੈੱਕ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰਵਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਕੁਝ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਚੈੱਕ 'ਤੇ ਅੰਕਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਖੀ ਰਕਮ ਇੱਕੋ ਜਿਹੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਚੈੱਕ ਦੀ ਮਿਤੀ ਵੈਧ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣੀ ਜਾਂ ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਨਹੀਂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ। ਚੈੱਕ 'ਤੇ ਓਵਰਰਾਈਟਿੰਗ, ਕੱਟ-ਵੱਢ ਜਾਂ ਕੋਈ ਵੀ ਬਦਲਾਅ ਨਾ ਕਰੋ। ਚੈੱਕ 'ਤੇ ਸਿਰਫ਼ ਬੈਂਕ ਦੇ ਰਿਕਾਰਡ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਦਸਤਖਤ ਹੀ ਕਰੋ।
ਇਹ ਨਵੀਂ ਵਿਵਸਥਾ ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਪਾਰਦਰਸ਼ਤਾ ਵਧਾਏਗੀ। ਗਾਹਕਾਂ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪੈਸੇ ਮਿਲਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਣਗੇ। ਇਹ ਬਦਲਾਅ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਵਪਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਖਾਤਾਧਾਰਕਾਂ ਲਈ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੋਵੇਗਾ।
ਲਾਭ ਅਤੇ ਤਬਦੀਲੀਆਂ
ਚੈੱਕ ਕਲੀਅਰਿੰਗ ਦੀ ਨਵੀਂ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਪੈਸਾ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚ ਜਮ੍ਹਾਂ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਬੈਂਕਿੰਗ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਸਰਲ ਹੋ ਜਾਣਗੇ। ਜਿੱਥੇ ਪਹਿਲਾਂ ਚੈੱਕ ਕਲੀਅਰ ਹੋਣ ਵਿੱਚ ੧-੨ ਦਿਨ ਲੱਗਦੇ ਸਨ, ਉੱਥੇ ਹੁਣ ਉਸੇ ਦਿਨ ਕਲੀਅਰੈਂਸ ਹੋਣ ਨਾਲ ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਵਿੱਚ ਸਮੇਂ ਦੀ ਬਚਤ ਹੋਵੇਗੀ।
ਗਾਹਕ ਹੁਣ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਚੈੱਕ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰਵਾ ਕੇ ਤੁਰੰਤ ਆਪਣੇ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚ ਪੈਸੇ ਜਮ੍ਹਾਂ ਹੋਏ ਵੇਖ ਸਕਣਗੇ। ਵੱਡੇ ਚੈੱਕਾਂ ਅਤੇ ਧੋਖਾਧੜੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਵੀ 'ਪੋਜ਼ੀਟਿਵ ਪੇ' ਰਾਹੀਂ ਘੱਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇਗਾ।
