ਭਾਰਤ ਨੇ ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਲਿਪੁਲੇਖ ਦਾਅਵੇ ਨੂੰ ਝੂਠਾ ਅਤੇ ਬੇਬੁਨਿਆਦ ਦੱਸਿਆ; ਭਾਰਤ-ਚੀਨ ਨੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਬਾਅਦ ਸਰਹੱਦੀ ਵਪਾਰ ਮੁੜ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦਾ ਲਿਆ ਫੈਸਲਾ; ਸਰਹੱਦੀ ਵਿਵਾਦ ਗੱਲਬਾਤ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਹੱਲ, ਇਕਪਾਸੜ ਦਾਅਵੇ ਨਾਲ ਨਹੀਂ, ਭਾਰਤ ਦਾ ਕਹਿਣਾ।
ਭਾਰਤ-ਨੇਪਾਲ ਸਰਹੱਦ: ਨੇਪਾਲ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਲਿਪੁਲੇਖ ਦੱਰੇ 'ਤੇ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਲਾਕਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਇਸ ਦਾਅਵੇ ਨੂੰ ਸਿੱਧਾ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਨੇਪਾਲ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਨਾ ਤਾਂ ਜਾਇਜ਼ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੱਥਾਂ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹੈ। ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਬੁਲਾਰੇ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਇਲਾਕਾ ਭਾਰਤ ਦਾ ਅਨਿੱਖੜਵਾਂ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ 'ਤੇ ਕੋਈ ਵਿਵਾਦ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਅਜਿਹੇ ਦਾਅਵਿਆਂ ਨਾਲ ਦੋਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਸਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਬੇਲੋੜਾ ਤਣਾਅ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਭਾਰਤ-ਚੀਨ ਵਿਚਕਾਰ ਲਿਪੁਲੇਖ ਤੋਂ ਸਰਹੱਦੀ ਵਪਾਰ 'ਤੇ ਸਹਿਮਤੀ
ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਿਚਕਾਰ ਲਿਪੁਲੇਖ ਦੱਰੇ ਤੋਂ ਸਰਹੱਦੀ ਵਪਾਰ ਦਾ ਲੰਮਾ ਇਤਿਹਾਸ ਹੈ। ਸੰਨ 1954 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਇਹ ਵਪਾਰ ਕਈ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੱਕ ਚੱਲਿਆ। ਕੋਵਿਡ-19 ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਇਹ ਵਪਾਰ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਇਸ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਫੈਸਲੇ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਨੇਪਾਲ ਨੇ ਇਤਰਾਜ਼ ਜਤਾਉਂਦਿਆਂ ਲਿਪੁਲੇਖ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਹਿੱਸਾ ਹੋਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਇਸ ਬਿਆਨ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖਾਰਜ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਦਾਅਵਾ ਅਸਲੀਅਤ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਹੈ।
ਨੇਪਾਲ ਦਾ ਪੁਰਾਣਾ ਦਾਅਵਾ ਅਤੇ 2020 ਦਾ ਵਿਵਾਦ
ਨੇਪਾਲ ਨੇ 2020 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਸਿਆਸੀ ਨਕਸ਼ਾ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਾਲਾਪਾਣੀ, ਲਿੰਪੀਆਧੁਰਾ ਅਤੇ ਲਿਪੁਲੇਖ ਨੂੰ ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਕਾਰਵਾਈ ਨਾਲ ਭਾਰਤ-ਨੇਪਾਲ ਸਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਤਣਾਅ ਵਧਿਆ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਵੀ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਖੇਤਰ ਭਾਰਤ ਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨੇਪਾਲ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਝੂਠਾ ਹੈ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਵੀ ਭਾਰਤ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਸਰਹੱਦ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕੋਈ ਵੀ ਮੁੱਦਾ ਗੱਲਬਾਤ ਅਤੇ ਆਪਸੀ ਸਹਿਮਤੀ ਨਾਲ ਹੱਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਨਕਸ਼ੇ ਬਦਲ ਕੇ ਨਹੀਂ।
ਭਾਰਤ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਸਪੱਸ਼ਟ: ਦਾਅਵਾ ਨਾ ਯੋਗ, ਨਾ ਇਤਿਹਾਸਕ
ਭਾਰਤੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਬੁਲਾਰੇ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਨੇਪਾਲ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੱਥ ਜਾਂ ਕਾਨੂੰਨੀ ਸਬੂਤ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਲਿਪੁਲੇਖ ਤੋਂ ਕਈ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਵਪਾਰ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਖੇਤਰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਵਿੱਚ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇੱਕਤਰਫਾ ਦਾਅਵਾ ਵੈਧ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਰਹੱਦ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਸੀ ਗੱਲਬਾਤ ਅਤੇ ਕੂਟਨੀਤੀ ਨਾਲ ਹੀ ਹੱਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਕਈ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਲਿਪੁਲੇਖ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਰਾਹੀਂ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਵਪਾਰ
ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਲਿਪੁਲੇਖ ਦੱਰੇ ਤੋਂ ਵਪਾਰ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਲੰਮਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਪਾਰ ਸੰਨ 1954 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਰੁਕਾਵਟ ਦੇ ਚੱਲਿਆ। ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਵਿਡ-19 ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਇਹ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਇਆ। ਹੁਣ ਜਦੋਂ ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਮਿਲ ਕੇ ਇਸਨੂੰ ਮੁੜ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਨੇਪਾਲ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਅੱਗੇ ਆਇਆ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਨੇਪਾਲ ਦੀ ਹਰਕਤ ਨੂੰ ਖਾਰਜ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਵਪਾਰਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਅਤੇ ਆਪਸੀ ਸਹਿਮਤੀ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹਨ।
ਭਾਰਤ ਦਾ ਨੇਪਾਲ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸਤਾਵ
ਭਾਰਤ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਨੇਪਾਲ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਵੀ ਲੰਬਿਤ ਸਰਹੱਦੀ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਹਮੇਸ਼ਾ ਗੱਲਬਾਤ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਰਹੱਦ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਦਾਅਵਿਆਂ 'ਤੇ ਆਪਸੀ ਸੰਵਾਦ ਅਤੇ ਕੂਟਨੀਤੀ ਨਾਲ ਹੀ ਹੱਲ ਨਿਕਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇੱਕਤਰਫਾ ਦਾਅਵੇ ਨਾਲ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਹੱਲ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਨੇਪਾਲ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਿਵਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿੱਤਰਤਾਪੂਰਨ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸਾਰਥਕ ਸੰਵਾਦ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
