ਇਸਰੋ-ਨਾਸਾ ਦਾ ਸਾਂਝਾ ਮਿਸ਼ਨ 'ਨਿਸਾਰ': ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਰੱਖੇਗਾ ਬਾਜ਼ ਅੱਖ

ਇਸਰੋ ਅਤੇ ਨਾਸਾ ਦਾ ਸਾਂਝਾ ਮਿਸ਼ਨ 'ਨਿਸਾਰ' ਅੱਜ ਲਾਂਚ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਹ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਬਦਲਾਵਾਂ, ਜਲਵਾਯੂ, ਭੂ-ਸਲੈਨ ਅਤੇ ਆਫ਼ਤਾਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰੇਗਾ।

Satellite NISAR: ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀਆਂ ਪੁਲਾੜ ਏਜੰਸੀਆਂ ਇਸਰੋ (ISRO) ਅਤੇ ਨਾਸਾ (NASA) ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਤਕਨੀਕੀ ਸਹਿਯੋਗ ਦਾ ਨਤੀਜਾ 'ਨਿਸਾਰ' ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਅੱਜ ਸ਼੍ਰੀਹਰੀਕੋਟਾ ਤੋਂ ਲਾਂਚ ਹੋਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਮਿਸ਼ਨ ਧਰਤੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ, ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ, ਕੁਦਰਤੀ ਆਫ਼ਤਾਂ ਅਤੇ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰਾਂ ਦੇ ਬਦਲਾਵਾਂ 'ਤੇ ਬਾਰੀਕੀ ਨਾਲ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖੇਗਾ। ਇਹ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਭਾਰਤ-ਅਮਰੀਕਾ ਸਹਿਯੋਗ ਦਾ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਅਧਿਆਏ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਪੁਲਾੜ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਕਦਮ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਸ਼੍ਰੀਹਰੀਕੋਟਾ ਤੋਂ ਹੋਵੇਗਾ ਪ੍ਰਖੇਪਣ

ਨਾਸਾ-ਇਸਰੋ ਸਿੰਥੈਟਿਕ ਅਪਰਚਰ ਰਾਡਾਰ (NISAR) ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸ਼੍ਰੀਹਰੀਕੋਟਾ ਸਥਿਤ ਸਤੀਸ਼ ਧਵਨ ਪੁਲਾੜ ਕੇਂਦਰ ਤੋਂ ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮ 5:40 ਵਜੇ GSLV-S16 ਰਾਕੇਟ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਰਾਹੀਂ ਪ੍ਰਖੇਪਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਪ੍ਰਖੇਪਣ ਲਈ ਉਲਟੀ ਗਿਣਤੀ 29 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਸੀ। ਰਾਕੇਟ ਦੀ ਕੁੱਲ ਲੰਬਾਈ 51.7 ਮੀਟਰ ਹੈ ਅਤੇ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਦਾ ਵਜ਼ਨ ਲਗਭਗ 2,393 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਹੈ। ਇਹ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਸੂਰਜ-ਤੁਲਕਾਲੀ ਧਰੁਵੀ ਕਸ਼ਾ (Sun-Synchronous Polar Orbit) ਵਿੱਚ ਭੇਜਿਆ ਜਾਵੇਗਾ।

ਕੀ ਹੈ ਨਿਸਾਰ ਉਪਗ੍ਰਹਿ

ਨਿਸਾਰ ਯਾਨੀ NASA-ISRO Synthetic Aperture Radar ਇੱਕ ਅਤਿ-ਆਧੁਨਿਕ ਧਰਤੀ-ਨਿਰੀਖਣ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਹੈ, ਜੋ ਦੋਹਰੀ ਫਰੀਕੁਐਂਸੀ (dual-frequency) ਰਾਡਾਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨਾਲ ਲੈਸ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ L-band ਅਤੇ S-band ਦੋਵੇਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਹ ਦਿਨ ਅਤੇ ਰਾਤ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਧਰਤੀ ਦੀ ਸਤਹ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਸਮਰੱਥ ਹੈ। ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਅਜਿਹਾ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਹੈ ਜੋ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਦੋਹਰੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਾ ਉਪਯੋਗ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਕੌਣ-ਕੌਣ ਸੇ ਖੇਤਰ ਹੋਣਗੇ ਕਵਰ

ਇਸ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਧਰਤੀ ਦੇ ਬਦਲਦੇ ਸਰੂਪ, ਜਿਵੇਂ ਬਰਫ਼ ਦੇ ਤੋਦਿਆਂ ਦਾ ਪਿਘਲਣਾ, ਭੂ-ਸਲੈਨ, ਜੰਗਲਾਂ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਜਾਂ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣਾ, ਅਤੇ ਭੂਚਾਲ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹਲਚਲਾਂ ਨੂੰ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਨਿਸਾਰ ਹਿਮਾਲਿਆ, ਅੰਟਾਰਕਟਿਕਾ ਅਤੇ ਜੰਗਲਾਂ ਜਿਹੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਵੀ ਸਟੀਕ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰੇਗਾ। ਇਸ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਆਫ਼ਤ ਪ੍ਰਬੰਧਨ, ਮੌਸਮ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਏਗੀ।

GSLV ਦੇ ਜਰੀਏ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸੂਰਜ-ਤੁਲਕਾਲੀ ਕਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਖੇਪਣ

ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੂਰਜ-ਤੁਲਕਾਲੀ ਕਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਉਪਗ੍ਰਹਿਆਂ ਨੂੰ PSLV ਰਾਕੇਟ ਦੇ ਜਰੀਏ ਭੇਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ GSLV Mk II ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੇ ਮਿਸ਼ਨ ਲਈ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। GSLV ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਜ਼ਨ ਵਾਲੇ ਉਪਗ੍ਰਹਿਆਂ ਨੂੰ ਲੈ ਜਾਣ ਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਨਿਸਾਰ ਵਰਗੇ ਭਾਰੀ ਅਤੇ ਜਟਿਲ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਦੇ ਲਈ ਇਹ ਆਦਰਸ਼ ਵਿਕਲਪ ਹੈ।

ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ-ਅਮਰੀਕਾ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ

ਨਿਸਾਰ ਮਿਸ਼ਨ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਵਿੱਚ ਵੱਧਦੇ ਪੁਲਾੜ ਸਹਿਯੋਗ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਇਸਰੋ ਅਤੇ ਨਾਸਾ ਨੇ ਇੱਕ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਤਕਨੀਕੀ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰ ਇਸ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਨੂੰ ਸਾਕਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਨਿਸਾਰ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਿੱਸਿਆਂ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਆਇਆ ਹੈ।

ਆਫ਼ਤ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦਗਾਰ

ਨਿਸਾਰ ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਆਫ਼ਤ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਬਦਲਾਅ ਲਿਆ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਭੂਚਾਲ, ਹੜ੍ਹ, ਭੂ-ਸਲੈਨ ਅਤੇ ਸੋਕੇ ਵਰਗੀਆਂ ਆਫ਼ਤਾਂ ਦਾ ਅਸਲ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰ ਸਕੇਗਾ। ਇਸ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਚੇਤਾਵਨੀ ਜਾਰੀ ਕਰ ਜਾਨ-ਮਾਲ ਦੀ ਹਾਨੀ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ 'ਤੇ ਨਿਗਰਾਨੀ

ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਅੱਜ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰੀ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ। ਨਿਸਾਰ ਦਾ ਡੇਟਾ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੂੰ ਧਰਤੀ ਦੇ ਜਲਵਾਯੂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਬਦਲਾਵਾਂ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਸਮਝ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰੇਗਾ। ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ, ਬਰਫ਼ ਦੀਆਂ ਚਾਦਰਾਂ ਦਾ ਪਿਘਲਣਾ, ਅਤੇ ਮਹਾਂਸਾਗਰਾਂ ਦੇ ਵਿਵਹਾਰ ਵਰਗੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ 'ਤੇ ਇਹ ਮਿਸ਼ਨ ਲਗਾਤਾਰ ਨਿਗਰਾਨੀ ਰੱਖੇਗਾ।

ਨਿਸਾਰ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ

• ਦੋਹਰੀ ਫ੍ਰੀਕੁਐਂਸੀ ਰਾਡਾਰ (L-band ਅਤੇ S-band) ਨਾਲ ਲੈਸ
• ਦਿਨ-ਰਾਤ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਧਰਤੀ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ
• ਹਰ 12 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਗਲੋਬਲ ਸਕੇਲ 'ਤੇ ਧਰਤੀ ਦਾ ਮੈਪਿੰਗ
• 1 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਤੱਕ ਦੀ ਸਤਹੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ