NPCI ਵੱਡੇ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ (ਟ੍ਰਾਂਜੈਕਸ਼ਨਾਂ) ਲਈ ਆਧਾਰ-ਅਧਾਰਿਤ ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। UIDAI ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਮਾਰਟਫੋਨ ਤੋਂ ਹੀ ਪੂਰੀ ਹੋਵੇਗੀ, ਜੋ ਪਛਾਣ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਆਸਾਨ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਤਰੀਕਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰੇਗੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, NPCI ਨੇ ਵੇਅਰੇਬਲ ਸਮਾਰਟ ਗਲਾਸ ਰਾਹੀਂ UPI Lite ਭੁਗਤਾਨ ਸੁਵਿਧਾ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਹੈ।
NPCI ਨਿਯਮ: ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭੁਗਤਾਨ ਨਿਗਮ (NPCI) ਉੱਚ ਮੁੱਲ ਵਾਲੇ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਨਵੇਂ ਨਿਯਮ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਤਹਿਤ ਵੱਡੇ ਵਿੱਤੀ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਲਈ ਆਧਾਰ-ਅਧਾਰਿਤ ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਗਲੋਬਲ ਫਿਨਟੈਕ ਫੈਸਟ 2025 ਵਿੱਚ UIDAI ਦੇ ਉਪ-ਮਹਾਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਅਭਿਸ਼ੇਕ ਕੁਮਾਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ NPCI ਇਸ ਵਿਚਾਰ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਲਦੀ ਹੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਸੰਭਵ ਹੈ। ਇਹ ਕਦਮ ਪਛਾਣ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ਨੂੰ ਤੇਜ਼, ਆਸਾਨ ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਭਰੋਸੇਮੰਦ ਬਣਾਏਗਾ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, NPCI ਨੇ ਵੇਅਰੇਬਲ ਸਮਾਰਟ ਗਲਾਸ ਤੋਂ UPI Lite ਭੁਗਤਾਨ ਦੀ ਸੁਵਿਧਾ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ QR ਸਕੈਨ ਅਤੇ ਵੌਇਸ ਕਮਾਂਡ ਰਾਹੀਂ ਭੁਗਤਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇਗਾ।
ਚਿਹਰੇ ਰਾਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ ਪਛਾਣ
UIDAI ਦੇ ਉਪ-ਮਹਾਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਅਭਿਸ਼ੇਕ ਕੁਮਾਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ NPCI ਇਸ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਲਦੀ ਹੀ ਇਸਦੀ ਰਸਮੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ UIDAI ਕੋਲ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਬਾਇਓਮੀਟ੍ਰਿਕ ਡਾਟਾਬੇਸ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਅਸਲ ਪਛਾਣ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਭਰੋਸੇਮੰਦ ਮਾਧਿਅਮ ਹੈ। ਚਿਹਰੇ ਰਾਹੀਂ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਤਰੀਕਾ ਹੈ ਜੋ ਸਿਰਫ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ ਵੀ ਹੈ।
ਅਭਿਸ਼ੇਕ ਕੁਮਾਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ਨੂੰ ਆਧਾਰ-ਅਧਾਰਿਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾਵੇਗਾ, ਤਾਂ ਜੋ ਹਰ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਪਛਾਣ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਈ ਜਾ ਸਕੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ਦਾ ਢਾਂਚਾ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਮੌਜੂਦ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ ਤਕਨੀਕੀ ਏਕੀਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
ਮੋਬਾਈਲ ਹੀ ਬਣੇਗਾ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ਯੰਤਰ
UIDAI ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਸ ਨਵੀਂ ਸੁਵਿਧਾ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਫਾਇਦਾ ਇਹ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਵੱਖਰੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੋਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਬਾਇਓਮੀਟ੍ਰਿਕ ਯੰਤਰ ਰੱਖਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਪਵੇਗੀ। ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 64 ਕਰੋੜ ਸਮਾਰਟਫੋਨ ਉਪਭੋਗਤਾ ਹਨ ਅਤੇ ਹਰ ਸਮਾਰਟਫੋਨ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਕੈਮਰਾ ਉਪਲਬਧ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਉਹੀ ਫੋਨ ਹੁਣ ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ਯੰਤਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰੇਗਾ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਬਾਇਓਮੀਟ੍ਰਿਕ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਪੈਂਦੀ ਸੀ, ਪਰ ਹੁਣ ਚਿਹਰੇ ਰਾਹੀਂ ਪਛਾਣ ਸਿੱਧੇ ਮੋਬਾਈਲ ਕੈਮਰੇ ਤੋਂ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਸ ਨਾਲ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਆਸਾਨ ਅਤੇ ਤੇਜ਼ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਹ ਕਦਮ ਡਿਜੀਟਲ ਭੁਗਤਾਨਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੋਕਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰੇਗਾ।
ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸੁਵਿਧਾ ਦੋਵੇਂ ਵਧਣਗੀਆਂ
ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ਸਿਰਫ ਸੁਰੱਖਿਆ ਹੀ ਨਹੀਂ ਵਧਾਏਗੀ, ਬਲਕਿ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਲਈ ਭੁਗਤਾਨ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਰਲ ਬਣਾਏਗੀ। ਕਈ ਵਾਰ OTP ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ ਜਾਂ ਨੈੱਟਵਰਕ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਕਾਰਨ ਕਾਰੋਬਾਰ ਅਸਫਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰ ਦੇਵੇਗੀ। ਸਿਰਫ ਕੈਮਰੇ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਚਿਹਰਾ ਦਿਖਾ ਕੇ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇਗਾ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਲਾਗੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਈਬਰ ਧੋਖਾਧੜੀ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਘੱਟ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਕਿਸੇ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰਨਾ ਜਾਂ ਜਾਅਲੀ ਬਣਾਉਣਾ ਲਗਭਗ ਅਸੰਭਵ ਹੈ।
ਬੈਂਕਾਂ ਅਤੇ ਫਿਨਟੈਕ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਹੋਵੇਗਾ ਫਾਇਦਾ
NPCI ਅਤੇ UIDAI ਵਿਚਕਾਰ ਇਸ ਨਵੀਂ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਜਾਰੀ ਹੈ। NPCI ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੈਂਕ ਅਤੇ ਫਿਨਟੈਕ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵੀ ਇਸ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਨ ਤਾਂ ਜੋ ਇਸਨੂੰ ਜਲਦੀ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ। ਇਸ ਨਾਲ ਨਾ ਸਿਰਫ ਕਾਰੋਬਾਰ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋਵੇਗੀ, ਬਲਕਿ ਗਾਹਕ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਵੀ ਬਿਹਤਰ ਹੋਵੇਗਾ।
ਅਭਿਸ਼ੇਕ ਕੁਮਾਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਗਲੋਬਲ ਫਿਨਟੈਕ ਫੈਸਟ 2025 ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਬਦਲਾਅ ਹੈ ਜੋ ਸਮੁੱਚੀ ਭੁਗਤਾਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਲੈ ਜਾਵੇਗਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਵੱਡੇ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਚਿਹਰੇ ਰਾਹੀਂ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ਨੂੰ ਲਾਜ਼ਮੀ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਵੇਅਰੇਬਲ ਸਮਾਰਟ ਗਲਾਸ ਰਾਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ UPI Lite ਭੁਗਤਾਨ
ਇਸ ਦੌਰਾਨ NPCI ਨੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਵੱਡਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵੇਅਰੇਬਲ ਸਮਾਰਟ ਗਲਾਸ ਰਾਹੀਂ ਵੀ UPI Lite ਭੁਗਤਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇਗਾ। ਇਸ ਲਈ ਨਾ ਤਾਂ ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ ਦੀ ਲੋੜ ਪਵੇਗੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕਿਸੇ ਪਿੰਨ ਦੀ। ਸਿਰਫ QR ਕੋਡ ਦੇਖਣ ਅਤੇ ਵੌਇਸ ਕਮਾਂਡ ਦੇਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭੁਗਤਾਨ ਤੁਰੰਤ ਪੂਰਾ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ।
NPCI ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ UPI Lite ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਛੋਟੇ ਅਤੇ ਅਕਸਰ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਭੁਗਤਾਨਾਂ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਸੁਵਿਧਾ ਮੁੱਖ ਬੈਂਕਿੰਗ ਪ੍ਰਣਾਲੀ 'ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਿਰਭਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕਾਰੋਬਾਰ ਹੋਰ ਵੀ ਤੇਜ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। NPCI ਨੇ ਇੱਕ ਵੀਡੀਓ ਵੀ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸਮਾਰਟ ਗਲਾਸ ਰਾਹੀਂ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨਾ ਕਿੰਨਾ ਆਸਾਨ ਹੈ: ਸਿਰਫ ਦੇਖੋ, ਕਹੋ ਅਤੇ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰੋ।
ਡਿਜੀਟਲ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਦਿਸ਼ਾ
ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ਅਤੇ ਵੇਅਰੇਬਲ ਭੁਗਤਾਨ ਵਰਗੇ ਕਦਮ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਡਿਜੀਟਲ ਕਾਰੋਬਾਰ ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਦਿਸ਼ਾ ਦੇਣਗੇ। ਇਸ ਨਾਲ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਪੱਧਰ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ, ਬਲਕਿ ਤਕਨੀਕੀ ਨਵੀਨਤਾ ਨੂੰ ਵੀ ਉਤਸ਼ਾਹ ਮਿਲੇਗਾ। UIDAI ਅਤੇ NPCI ਦਾ ਇਹ ਸਾਂਝਾ ਯਤਨ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਚਿਹਰੇ-ਅਧਾਰਿਤ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਮੋਹਰੀ ਬਣਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਹੁਣ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵੱਡੇ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਲਈ ਚਿਹਰੇ ਰਾਹੀਂ ਪਛਾਣ ਦਾ ਯੁੱਗ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਤਕਨੀਕੀ ਬਦਲਾਅ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਡਿਜੀਟਲ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੀ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵੀ ਹੈ। ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਵੱਡਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰੋਗੇ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਡਾ ਚਿਹਰਾ ਹੀ ਤੁਹਾਡੀ ਪਛਾਣ ਬਣੇਗਾ।
