ਐਸ.ਸੀ.ਓ. ਸਿਖਰ ਸੰਮੇਲਨ 2025 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਨੇ ਅੱਤਵਾਦ ਪ੍ਰਤੀ ਦੋਹਰੇ ਰਵੱਈਏ ਨੂੰ ਅਸਵੀਕਾਰਨਯੋਗ ਦੱਸਦੇ ਹੋਏ ਹਾਲੀਆ ਪਹਿਲਗਾਮ ਹਮਲੇ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਏਕਤਾ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ, ਕਨੈਕਟੀਵਿਟੀ ਅਤੇ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਨੀਤੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ।
ਐਸ.ਸੀ.ਓ. ਸੰਮੇਲਨ: ਚੀਨ ਦੇ ਤਿਆਨਜਿਨ ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਸ਼ੰਘਾਈ ਸਹਿਯੋਗ ਸੰਗਠਨ (ਐਸ.ਸੀ.ਓ.) ਦੇ 25ਵੇਂ ਸਿਖਰ ਸੰਮੇਲਨ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਅੱਤਵਾਦ ਪ੍ਰਤੀ ਸਖ਼ਤ ਰੁਖ਼ ਅਪਣਾਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕੁਝ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੁਆਰਾ ਅੱਤਵਾਦ ਨੂੰ ਖੁੱਲ੍ਹੇਆਮ ਸਮਰਥਨ ਦੇਣ 'ਤੇ ਸਵਾਲ ਉਠਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅੱਤਵਾਦ ਮਨੁੱਖਤਾ ਵਿਰੁੱਧ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਪ੍ਰਤੀ ਦੋਹਰਾ ਰਵੱਈਆ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸੂਰਤ ਵਿੱਚ ਸਵੀਕਾਰਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ।
ਪਹਿਲਗਾਮ ਹਮਲੇ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ
ਆਪਣੇ ਸੰਬੋਧਨ ਵਿੱਚ ਪੀ.ਐਮ. ਮੋਦੀ ਨੇ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਪਹਿਲਗਾਮ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲੇ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਹਮਲਾ ਸਿਰਫ਼ ਭਾਰਤ 'ਤੇ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਪੂਰੀ ਮਨੁੱਖਤਾ 'ਤੇ ਸਿੱਧਾ ਹਮਲਾ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਚਾਰ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਅੱਤਵਾਦ ਦਾ ਦਰਦ ਝੱਲਿਆ ਹੈ। ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਅਜ਼ੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਗੁਆ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਵਾਲ ਉੱਠਣਾ ਸੁਭਾਵਿਕ ਹੈ ਕਿ ਕੁਝ ਦੇਸ਼ ਅੱਤਵਾਦ ਨੂੰ ਖੁੱਲ੍ਹੇਆਮ ਸਮਰਥਨ ਕਿਉਂ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਏਕਤਾ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰਹੀ।
ਅੱਤਵਾਦ ਪ੍ਰਤੀ ਦੋਹਰਾ ਰਵੱਈਆ ਸਵੀਕਾਰਯੋਗ ਨਹੀਂ: ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅੱਤਵਾਦ ਪ੍ਰਤੀ ਕੋਈ ਵੀ ਦੋਹਰਾ ਰਵੱਈਆ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਕਿ ਅੱਤਵਾਦ ਦੇ ਹਰ ਰੂਪ ਦਾ ਮਿਲ ਕੇ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਸਗੋਂ ਪੂਰੀ ਮਨੁੱਖਤਾ ਲਈ ਖਤਰਾ ਹੈ। ਹਰ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਅੱਤਵਾਦ ਵਿਰੁੱਧ ਸਖ਼ਤ ਕਦਮ ਚੁੱਕੇ।
ਐਸ.ਸੀ.ਓ.-ਰਾਟਸ (SCO-RAATS) ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ
ਪੀ.ਐਮ. ਮੋਦੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਭਾਰਤ ਨੇ ਐਸ.ਸੀ.ਓ.-ਰਾਟਸ (Regional Anti-Terrorist Structure) ਤਹਿਤ ਇਸ ਸਾਲ ਅਲ-ਕਾਇਦਾ ਅਤੇ ਉਸ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸੰਗਠਨਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਸੰਯੁਕਤ ਸੂਚਨਾ ਮੁਹਿੰਮ (Joint Information Campaign) ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ। ਨਾਲ ਹੀ ਭਾਰਤ ਨੇ ਅੱਤਵਾਦ ਦੀ ਫੰਡਿੰਗ (Terror Financing) ਅਤੇ ਕੱਟੜਵਾਦ (Radicalisation) ਵਿਰੁੱਧ ਤਾਲਮੇਲ ਵਾਲੇ ਯਤਨਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਰੱਖਿਆ, ਜਿਸਨੂੰ ਮੈਂਬਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਮਿਲਿਆ।
ਸੁਰੱਖਿਆ, ਕਨੈਕਟੀਵਿਟੀ ਅਤੇ ਮੌਕਾ: ਭਾਰਤ ਦੀ ਐਸ.ਸੀ.ਓ. ਨੀਤੀ ਦੇ ਤਿੰਨ ਥੰਮ੍ਹ
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀ ਐਸ.ਸੀ.ਓ. ਨੀਤੀ ਤਿੰਨ ਥੰਮ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ—ਸੁਰੱਖਿਆ (Security), ਕਨੈਕਟੀਵਿਟੀ (Connectivity) ਅਤੇ ਮੌਕਾ (Opportunity)। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਥਿਰਤਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਨੀਂਹ ਹੈ। ਬਿਨਾਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਕਨੈਕਟੀਵਿਟੀ ਨਾਲ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਨਵੇਂ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੁੱਲ੍ਹਦੇ ਹਨ
ਕਨੈਕਟੀਵਿਟੀ 'ਤੇ ਬੋਲਦੇ ਹੋਏ ਪੀ.ਐਮ. ਮੋਦੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਨੈਕਟੀਵਿਟੀ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਵਪਾਰ ਨੂੰ ਹੁਲਾਰਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਬਲਕਿ ਆਪਸੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਵੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਚਾਬਹਾਰ ਪੋਰਟ ਅਤੇ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਨਾਰਥ-ਸਾਊਥ ਟ੍ਰਾਂਸਪੋਰਟ ਕੋਰੀਡੋਰ ਵਰਗੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਰਾਹੀਂ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਵਧਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਨੈਕਟੀਵਿਟੀ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਅਤੇ ਖੇਤਰੀ ਅਖੰਡਤਾ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਮੌਕਿਆਂ ਦੇ ਨਵੇਂ ਪਹਿਲੂ
ਮੌਕਾ (Opportunity) 'ਤੇ ਬੋਲਦੇ ਹੋਏ ਪੀ.ਐਮ. ਮੋਦੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਹੇਠ ਐਸ.ਸੀ.ਓ. ਵਿੱਚ ਸਟਾਰਟਅੱਪਸ, ਡਿਜੀਟਲ ਸਮਾਵੇਸ਼ (Digital Inclusion), ਪਰੰਪਰਿਕ ਦਵਾਈ (Traditional Medicine), ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦਾ ਸਸ਼ਕਤੀਕਰਨ ਅਤੇ ਸਾਂਝੀ ਬੌਧਿਕ ਵਿਰਾਸਤ (Shared Buddhist Heritage) ਵਰਗੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਐਸ.ਸੀ.ਓ. ਤਹਿਤ ਇੱਕ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਸੰਵਾਦ ਮੰਚ (Civilizational Dialogue Forum) ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇ, ਜਿੱਥੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸਭਿਆਚਾਰਾਂ, ਕਲਾ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਹੋ ਸਕੇ।
ਅੱਤਵਾਦ ਵਿਰੁੱਧ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਏਕਤਾ ਦੀ ਅਪੀਲ
ਪੀ.ਐਮ. ਮੋਦੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅੱਤਵਾਦ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਾਈ ਸਿਰਫ਼ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਲੜੀ ਜਾ ਸਕਦੀ। ਇਸ ਲਈ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਵੀ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਕੱਟੜਵਾਦ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਦਿਸ਼ਾ ਦੇਣ ਲਈ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲ ਕੇ ਯਤਨ ਕਰਨੇ ਹੋਣਗੇ।
ਭਾਰਤ ਦਾ ‘ਰਿਫਾਰਮ, ਪਰਫਾਰਮ, ਟ੍ਰਾਂਸਫਾਰਮ’ ਮੰਤਰ
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ‘ਰਿਫਾਰਮ, ਪਰਫਾਰਮ, ਟ੍ਰਾਂਸਫਾਰਮ’ (Reform, Perform, Transform) ਦੇ ਮੰਤਰ 'ਤੇ ਅੱਗੇ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਵਿਡ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਆਰਥਿਕ ਅਸਥਿਰਤਾ ਦੇ ਸਮੇਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਨੇ ਹਰ ਚੁਣੌਤੀ ਨੂੰ ਮੌਕੇ ਵਿੱਚ ਬਦਲਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਸੰਗਠਿਤ ਅਪਰਾਧ ਅਤੇ ਸਾਈਬਰ ਸੁਰੱਖਿਆ 'ਤੇ ਧਿਆਨ
ਪੀ.ਐਮ. ਮੋਦੀ ਨੇ ਐਸ.ਸੀ.ਓ. ਵਿੱਚ ਸੰਗਠਿਤ ਅਪਰਾਧ, ਨਸ਼ੀਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਤਸਕਰੀ ਅਤੇ ਸਾਈਬਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਰਗੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਚਾਰ ਨਵੇਂ ਕੇਂਦਰਾਂ ਦੇ ਗਠਨ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ (UN) ਦੇ ਸੁਧਾਰਾਂ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਗਲੋਬਲ ਸਾਊਥ (Global South) ਦੀਆਂ ਇੱਛਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪੁਰਾਣੇ ਢਾਂਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਕਰਨਾ ਅਨਿਆਂ ਹੋਵੇਗਾ।
ਕਿਰਗਿਸਤਾਨ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨੂੰ ਵਧਾਈਆਂ
ਆਪਣੇ ਸੰਬੋਧਨ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਪੀ.ਐਮ. ਮੋਦੀ ਨੇ ਐਸ.ਸੀ.ਓ. ਦੇ ਅਗਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਅਤੇ ਕਿਰਗਿਸਤਾਨ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨੂੰ ਸ਼ੁਭਕਾਮਨਾਵਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਭਰੋਸਾ ਜਤਾਇਆ ਕਿ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਸਹਿਯੋਗ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋਵੇਗਾ।