ਰਾਣਾ ਸਾਂਗਾ ਭਾਰਤੀ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੀਰ ਅਤੇ ਮਹਾਨ ਯੋਧਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ 1484 ਈ. ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਮੇਵਾੜ ਦੇ ਰਾਜਾ ਰਾਣਾ ਰਾਇਮਲ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਸਲੀ ਨਾਮ ਸੰਗਰਾਮ ਸਿੰਘ ਸੀ।
ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਰਾਜ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਸਾਂਸਦ ਰਾਮਜੀ ਲਾਲ ਸੁਮਨ ਦੇ ਬਿਆਨ ਨੇ ਰਾਣਾ ਸਾਂਗਾ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਨਵਾਂ ਵਿਵਾਦ ਖੜਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਸਪਾ ਸਾਂਸਦ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ "ਬਾਬਰ ਰਾਣਾ ਸਾਂਗਾ ਦੇ ਨਿਮੰਤਰਣ ਤੇ ਭਾਰਤ ਆਇਆ ਸੀ," ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਨਵੀਂ ਬਹਿਸ ਛਿੜ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਬਿਆਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਈ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸੰਗਠਨ ਇਸ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਰਾਣਾ ਸਾਂਗਾ ਕੌਣ ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਕੀ ਯੋਗਦਾਨ ਸੀ ਅਤੇ ਬਾਬਰ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੀ ਸੰਬੰਧ ਸੀ।
ਰਾਣਾ ਸਾਂਗਾ: ਮੇਵਾੜ ਦੇ ਪਰਾਕ੍ਰਮੀ ਯੋਧਾ
ਰਾਣਾ ਸਾਂਗਾ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਸਲੀ ਨਾਮ ਸੰਗਰਾਮ ਸਿੰਘ ਸੀ, ਦਾ ਜਨਮ 1484 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਮੇਵਾੜ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕ ਰਾਣਾ ਰਾਇਮਲ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਵਜੋਂ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1509 ਤੋਂ 1527 ਤੱਕ ਮੇਵਾੜ ਉੱਤੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਆਪਣੀ ਵੀਰਤਾ, ਯੁੱਧ ਕੌਸ਼ਲ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤਿਕ ਯੋਗਤਾ ਨਾਲ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਖ਼ਿਆਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਰਾਣਾ ਸਾਂਗਾ ਦਾ ਜੀਵਨ ਕਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੁੱਧਾਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਰਿਹਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦਿੱਲੀ, ਗੁਜਰਾਤ, ਮਾਲਵਾ ਅਤੇ ਅਫਗਾਨ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਕਈ ਸਫਲ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਰਾਜਪੂਤਾਂ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਆਪਣੇ ਸਿਖ਼ਰ 'ਤੇ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉੱਤਰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪਕੜ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਾਈ ਰੱਖੀ।
ਬਾਬਰ ਅਤੇ ਰਾਣਾ ਸਾਂਗਾ: ਖਾਨਵਾ ਦਾ ਯੁੱਧ
ਰਾਣਾ ਸਾਂਗਾ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਯੁੱਧ ਮੁਗਲ ਸ਼ਾਸਕ ਬਾਬਰ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ।
1. ਪਹਿਲਾ ਮੁਕਾਬਲਾ (1527): ਰਾਣਾ ਸਾਂਗਾ ਅਤੇ ਬਾਬਰ ਦੀਆਂ ਫ਼ੌਜਾਂ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸਾਹਮਣਾ ਬਿਆਨਾ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ, ਜਿੱਥੇ ਬਾਬਰ ਨੂੰ ਭਾਰੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਜਿੱਤ ਨੇ ਰਾਜਪੂਤਾਂ ਦਾ ਆਤਮ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
2. ਖਾਨਵਾ ਦਾ ਯੁੱਧ (16 ਮਾਰਚ, 1527): ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਖਾਨਵਾ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਨਿਰਣਾਇਕ ਯੁੱਧ ਹੋਇਆ। ਰਾਣਾ ਸਾਂਗਾ ਦੀ ਫ਼ੌਜ ਨੇ ਬਾਬਰ ਨੂੰ ਕੜੀ ਟੱਕਰ ਦਿੱਤੀ, ਪਰ ਬਾਬਰ ਦੀਆਂ ਤੋਪਾਂ ਅਤੇ ਬਾਰੂਦੀ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨੇ ਯੁੱਧ ਦਾ ਰੁਖ਼ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ।
ਰਾਣਾ ਸਾਂਗਾ ਦੇ ਸਰੀਰ 'ਤੇ 80 ਤੋਂ ਵੱਧ ਜ਼ਖ਼ਮ ਸਨ, ਇੱਕ ਹੱਥ ਅਤੇ ਇੱਕ ਅੱਖ ਗੁਆ ਚੁੱਕੇ ਸਨ, ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਉਹ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਡਟੇ ਰਹੇ। ਇਸ ਸੰਘਰਸ਼ ਵਿੱਚ ਬਾਬਰ ਜੇਤੂ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ 'ਤੇ ਆਪਣੀ ਪਕੜ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰ ਲਈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਰਾਣਾ ਸਾਂਗਾ ਦੀ ਹਾਰ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵੀਰਤਾ ਦੀ ਗਾਥਾ ਅੱਜ ਵੀ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਅਮਰ ਹੈ।
ਰਾਣਾ ਸਾਂਗਾ ਦੀ ਮੌਤ ਅਤੇ ਵਿਰਾਸਤ
ਖਾਨਵਾ ਦੀ ਹਾਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਰਾਣਾ ਸਾਂਗਾ ਨੇ ਹਾਰ ਨਹੀਂ ਮੰਨੀ ਅਤੇ ਫਿਰ ਤੋਂ ਫ਼ੌਜ ਸੰਗਠਿਤ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਏ। ਪਰ 1528 ਵਿੱਚ ਅਚਾਨਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਇਹ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੁਝ ਸਰਦਾਰਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਹਿਰ ਦੇ ਕੇ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਉਹ ਦੁਬਾਰਾ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਜਾਣ। ਰਾਣਾ ਸਾਂਗਾ ਦੀ ਵੀਰਤਾ ਅਤੇ ਨੇਤ੍ਰਿਤਵ ਯੋਗਤਾ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਯੋਧਾ ਵਜੋਂ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਰਣਨੀਤਿਕ ਸ਼ਾਸਕ ਸਨ, ਸਗੋਂ ਰਾਜਪੂਤ ਗੌਰਵ ਅਤੇ ਸਵਾਭਿਮਾਨ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵੀ ਬਣੇ।
ਸਪਾ ਸਾਂਸਦ ਦੇ ਬਿਆਨ 'ਤੇ ਕਿਉਂ ਮਚਾ ਬਵਾਲ?
ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਸਾਂਸਦ ਰਾਮਜੀ ਲਾਲ ਸੁਮਨ ਨੇ 21 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਰਾਜ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ "ਬਾਬਰ ਰਾਣਾ ਸਾਂਗਾ ਦੇ ਬੁਲਾਵੇ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਆਇਆ ਸੀ।" ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਸ ਬਿਆਨ ਨੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਹਲਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹਲਚਲ ਮਚਾ ਦਿੱਤੀ। ਭਾਜਪਾ ਅਤੇ ਕਈ ਰਾਜਪੂਤ ਸੰਗਠਨਾਂ ਨੇ ਇਸ ਬਿਆਨ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇਸਨੂੰ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਗ਼ਲਤ ਚਿੱਤਰਣ ਦੱਸਿਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਬਾਬਰ ਭਾਰਤ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਖ਼ੁਦ ਆਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਰਾਣਾ ਸਾਂਗਾ ਉਸ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਲੜੇ ਸਨ, ਨਾ ਕਿ ਉਸਨੂੰ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
ਵਿਰੋਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਾਮਜੀ ਲਾਲ ਸੁਮਨ ਨੇ ਸਫ਼ਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਕਿਸੇ ਦੀ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਠੇਸ ਪਹੁੰਚਾਉਣਾ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਤੱਥਾਂ ਨੂੰ ਸਾਹਮਣੇ ਰੱਖਣਾ ਸੀ।
ਕੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਇਤਿਹਾਸ?
ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਬਾਬਰ ਨੇ 1526 ਵਿੱਚ ਪਾਣੀਪਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਇਬਰਾਹਿਮ ਲੋਦੀ ਨੂੰ ਹਰਾ ਕੇ ਦਿੱਲੀ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ। ਰਾਣਾ ਸਾਂਗਾ ਨੇ ਬਾਬਰ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਇੱਕ ਰਾਜਪੂਤ ਸੰਘ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਖਾਨਵਾ ਵਿੱਚ ਬਾਬਰ ਨਾਲ ਯੁੱਧ ਕੀਤਾ। ਕਈ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਅਤੇ 'ਬਾਬਰਨਾਮਾ' ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਹ ਨਹੀਂ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਰਾਣਾ ਸਾਂਗਾ ਨੇ ਬਾਬਰ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਬੁਲਾਇਆ ਸੀ। ਸਗੋਂ, ਬਾਬਰ ਨੇ ਖ਼ੁਦ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਮਹੱਤਵਾਕਾਂਖਿਆਵਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਭਾਰਤ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਸੀ।
```
