ਸੇਬੀ ਨੇ ਸ਼ਾਰਟ ਸੇਲਿੰਗ ਅਤੇ ਐਸ.ਐਲ.ਬੀ. ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਸਮੀਖਿਆ ਲਈ ਇੱਕ ਕਾਰਜ ਸਮੂਹ ਦਾ ਗਠਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਚੇਅਰਮੈਨ ਤੁਹੀਨ ਕਾਂਤ ਪਾਂਡੇ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਕਦਮ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ, ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੀ ਪਾਰਦਰਸ਼ਤਾ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਭਰੋਸੇ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ।
ਸੇਬੀ: ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਤੀਭੂਤੀ ਅਤੇ ਵਟਾਂਦਰਾ ਬੋਰਡ (ਸੇਬੀ) ਨੇ ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਨੂੰ ਸ਼ਾਰਟ ਸੇਲਿੰਗ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤੀਭੂਤੀਆਂ ਉਧਾਰ ਦੇਣ ਅਤੇ ਲੈਣ (ਸਿਕਿਓਰਿਟੀਜ਼ ਲੈਂਡਿੰਗ ਐਂਡ ਬੋਰੋਇੰਗ - SLB) ਢਾਂਚੇ ਦੀ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਸਮੀਖਿਆ ਲਈ ਇੱਕ ਕਾਰਜ ਸਮੂਹ ਦੇ ਗਠਨ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਸੇਬੀ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਤੁਹੀਨ ਕਾਂਤ ਪਾਂਡੇ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸ ਕਦਮ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੀ ਪਾਰਦਰਸ਼ਤਾ ਵਧਾਉਣਾ ਅਤੇ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਹਿੱਤਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣਾ ਹੈ।
ਸ਼ਾਰਟ ਸੇਲਿੰਗ ਕੀ ਹੈ?
ਸ਼ਾਰਟ ਸੇਲਿੰਗ ਸਟਾਕ ਮਾਰਕੀਟ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਪਾਰਕ ਰਣਨੀਤੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ਕ ਕਿਸੇ ਸ਼ੇਅਰ ਦੀ ਕੀਮਤ ਘਟਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੋਣ 'ਤੇ ਲਾਭ ਕਮਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਸ਼ੇਅਰ ਦੀ ਕੀਮਤ ਘਟਣ ਵਾਲੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਸ਼ੇਅਰ ਉਧਾਰ ਲੈ ਕੇ ਵੇਚਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਕੀਮਤ 'ਤੇ ਖਰੀਦ ਕੇ ਵਾਪਸ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਰਾਹੀਂ ਨਿਵੇਸ਼ਕ ਲਾਭ ਕਮਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸੇਬੀ ਨੇ 2007 ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਰਟ ਸੇਲਿੰਗ ਦਾ ਢਾਂਚਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜੋ ਅੱਜ ਤੱਕ ਲਗਭਗ ਅਪਰਿਵਰਤਿਤ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਐਸ.ਐਲ.ਬੀ. ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਕੀ ਹੈ?
ਐਸ.ਐਲ.ਬੀ. ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਨਿਵੇਸ਼ਕ ਜਾਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਆਪਣੇ ਡੀਮੈਟ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚ ਰੱਖੇ ਸ਼ੇਅਰਾਂ ਨੂੰ ਫੀਸ ਲੈ ਕੇ ਹੋਰ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਉਧਾਰ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਸਟਾਕ ਐਕਸਚੇਂਜ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਰਾਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਲੀਅਰਿੰਗ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਸੈਟਲਮੈਂਟ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਗਾਰੰਟੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਧਾਰ ਲਏ ਗਏ ਸ਼ੇਅਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਕਸਰ ਸ਼ਾਰਟ ਸੇਲਿੰਗ ਜਾਂ ਸੈਟਲਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲਤਾ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਐਸ.ਐਲ.ਬੀ. ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਿਸ਼ਕਿਰਿਆ ਸ਼ੇਅਰਾਂ ਤੋਂ ਵਾਧੂ ਆਮਦਨ ਕਮਾਉਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੀ ਤਰਲਤਾ ਅਤੇ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਸਮੀਖਿਆ ਦੀ ਲੋੜ ਕਿਉਂ ਹੈ?
ਸ਼ਾਰਟ ਸੇਲਿੰਗ ਦਾ ਢਾਂਚਾ 2007 ਤੋਂ ਅੱਪਡੇਟ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, 2008 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਐਸ.ਐਲ.ਬੀ. ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਸੋਧਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਇਸਨੂੰ ਅਜੇ ਵੀ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ। ਸੇਬੀ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਦੋਵਾਂ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦਾ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਰਨਾ ਸਮੇਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਲਈ ਪਾਰਦਰਸ਼ਤਾ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਧੇਗੀ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਭਰੋਸਾ ਵੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋਵੇਗਾ।
ਤੁਹੀਨ ਕਾਂਤ ਪਾਂਡੇ ਦਾ ਬਿਆਨ
ਸੇਬੀ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਤੁਹੀਨ ਕਾਂਤ ਪਾਂਡੇ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸਟਾਕ ਬ੍ਰੋਕਰ ਅਤੇ ਮਿਊਚਲ ਫੰਡ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਸਮੀਖਿਆ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸੇਬੀ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਹਿੱਤਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੀ ਪਾਰਦਰਸ਼ਤਾ ਵਧਾਉਣ 'ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਿਆਨ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਪੋਰਟਫੋਲੀਓ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ (ਐਫ.ਪੀ.ਆਈ.) ਦੇ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਣ ਬਾਰੇ ਭਰੋਸਾ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਵਿੱਚ ਪੱਕਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ।
ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਲਈ ਲਾਭ
ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਸ਼ਾਰਟ ਸੇਲਿੰਗ ਅਤੇ ਐਸ.ਐਲ.ਬੀ. ਢਾਂਚੇ ਦੀ ਸਮੀਖਿਆ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਲਿਆਵੇਗੀ। ਇਹ ਸ਼ੇਅਰਾਂ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਿੱਚ ਅਸਥਿਰਤਾ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰੇਗਾ ਅਤੇ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਅਤੇ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਵਪਾਰ ਦਾ ਮੌਕਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰੇਗਾ। ਐਸ.ਐਲ.ਬੀ. ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸ਼ੇਅਰਾਂ ਤੋਂ ਵਾਧੂ ਆਮਦਨ ਕਮਾਉਣ ਦੇ ਮੌਕਿਆਂ ਨੂੰ ਵਧਾਏਗਾ ਅਤੇ ਤਰਲਤਾ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰੇਗਾ।
