ਸੇਬੀ ਨੇ ਡਿਜੀਟਲ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਸਿਸਟਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅਧਿਕਾਰਤ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ “@valid” UPI ID ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ। ਨਿਵੇਸ਼ਕ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪਛਾਣ ਸਕਣਗੇ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪੈਸਾ ਸਹੀ ਜਗ੍ਹਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਕਨਫਰਮੇਸ਼ਨ, QR ਕੋਡ ਅਤੇ “ਸੇਬੀ ਚੈੱਕ” ਵਰਗੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।
UPI ਪ੍ਰਣਾਲੀ: ਡਿਜੀਟਲ ਧੋਖਾਧੜੀ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਅਤੇ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ, ਭਾਰਤੀ ਸਕਿਓਰਿਟੀਜ਼ ਐਂਡ ਐਕਸਚੇਂਜ ਬੋਰਡ (SEBI) ਨੇ ਇੱਕ ਨਵਾਂ “@valid UPI ਹੈਂਡਲ” ਸਿਸਟਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਬ੍ਰੋਕਰਾਂ ਅਤੇ ਮਿਊਚਲ ਫੰਡਾਂ ਵਰਗੀਆਂ ਰਜਿਸਟਰਡ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ UPI ID ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਣਗੇ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਨਿਵੇਸ਼ਕ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪਛਾਣ ਸਕਣਗੇ ਕਿ ਉਹ ਸਹੀ ਸੰਸਥਾ ਨੂੰ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਕਨਫਰਮੇਸ਼ਨ, ਵਿਲੱਖਣ QR ਕੋਡ ਅਤੇ “ਸੇਬੀ ਚੈੱਕ” ਟੂਲ ਰਾਹੀਂ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਹੋਰ ਵੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਅਤੇ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਬਣ ਜਾਣਗੇ।
ਨਵਾਂ ਸਿਸਟਮ ਕੀ ਹੈ?
ਸੇਬੀ ਨੇ ਇੱਕ ਖਾਸ ਕਿਸਮ ਦਾ UPI ਸਿਸਟਮ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ “@valid UPI ਹੈਂਡਲ” ਕਿਹਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਹਰੇਕ ਰਜਿਸਟਰਡ ਸੰਸਥਾ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬ੍ਰੋਕਰ, ਮਿਊਚਲ ਫੰਡ ਕੰਪਨੀ ਜਾਂ ਹੋਰ ਵਿੱਤੀ ਵਿਚੋਲੇ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ UPI ID ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਸ ID ਵਿੱਚ ਦੋ ਚੀਜ਼ਾਂ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੋਣਗੀਆਂ। ਪਹਿਲਾ, ਇਸ ਵਿੱਚ @valid ਸ਼ਬਦ ਹੋਵੇਗਾ ਜੋ ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ID ਸੇਬੀ ਦੁਆਰਾ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ। ਦੂਜਾ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਸੰਸਥਾ ਦੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।
ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਕਿਸੇ ਬ੍ਰੋਕਰ ਦੀ ID ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ – abc.brk@validhdfc। ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਮਿਊਚਲ ਫੰਡ ਕੰਪਨੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਸਦੀ ID ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗੀ – xyz.mf@validicici। ਇਸ ਨਾਲ ਨਿਵੇਸ਼ਕ ਤੁਰੰਤ ਪਛਾਣ ਸਕਣਗੇ ਕਿ ਉਹ ਸਹੀ ਅਤੇ ਅਧਿਕਾਰਤ ਸੰਸਥਾ ਨੂੰ ਪੈਸੇ ਭੇਜ ਰਹੇ ਹਨ।
ਲੈਣ-ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਵਧੇਗਾ
ਸੇਬੀ ਨੇ ਇਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਆਸਾਨ ਵੀ। ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਨਿਵੇਸ਼ਕ ਜਾਂ ਗਾਹਕ @valid UPI ID ਵਿੱਚ ਪੈਸੇ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਕਰੇਗਾ, ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸਕਰੀਨ ਉੱਤੇ ਹਰੇ ਰੰਗ ਦੇ ਤਿਕੋਣ ਵਿੱਚ “ਥੰਬਸ-ਅੱਪ” ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਦਿਖਾਈ ਦੇਵੇਗਾ। ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਪੈਸਾ ਇੱਕ ਵੈਧ ਅਤੇ ਸੇਬੀ-ਰਜਿਸਟਰਡ ਸੰਸਥਾ ਨੂੰ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਭਾਵ, ਹੁਣ ਹਰੇਕ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਦੇ ਸਮੇਂ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਕਨਫਰਮੇਸ਼ਨ ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਸ ਨਾਲ ਧੋਖਾਧੜੀ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਬਹੁਤ ਹੱਦ ਤੱਕ ਘੱਟ ਜਾਵੇਗੀ।
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ QR ਕੋਡ ਰਾਹੀਂ ਆਸਾਨ ਭੁਗਤਾਨ
ਸੇਬੀ ਨੇ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਿਸਮ ਦਾ QR ਕੋਡ ਵੀ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਹਰੇਕ ਰਜਿਸਟਰਡ ਸੰਸਥਾ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ QR ਕੋਡ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ QR ਕੋਡ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵੀ ਉਹੀ “ਥੰਬਸ-ਅੱਪ” ਦਾ ਲੋਗੋ ਮੌਜੂਦ ਹੋਵੇਗਾ। ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਨਿਵੇਸ਼ਕ ਇਸ QR ਕੋਡ ਨੂੰ ਸਕੈਨ ਕਰਕੇ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰੇਗਾ, ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਭਰੋਸਾ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ਕਿ ਉਹ ਸਹੀ ਸੰਸਥਾ ਨੂੰ ਪੈਸੇ ਭੇਜ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਲਾਭਦਾਇਕ ਸਾਬਤ ਹੋਵੇਗੀ ਜੋ ਸਿੱਧੇ ID ਟਾਈਪ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸਕੈਨ ਕਰਕੇ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਕਰਨਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਸੇਬੀ ਚੈੱਕ ਦੀ ਸਹੂਲਤ
ਸੇਬੀ ਨੇ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ “ਸੇਬੀ ਚੈੱਕ” ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਸੇਵਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਰਾਹੀਂ ਕੋਈ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਇਹ ਜਾਂਚ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸਹੀ ਸੰਸਥਾ ਨੂੰ ਪੈਸੇ ਭੇਜ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ।
ਇਸ ਟੂਲ ਰਾਹੀਂ ਤੁਸੀਂ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ UPI ID ਦੀ ਵੈਧਤਾ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਬਲਕਿ ਬੈਂਕ ਖਾਤੇ ਦੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਦੀ ਵੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ RTGS, NEFT ਜਾਂ IMPS ਵਰਗੇ ਹੋਰ ਸਾਧਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਪੈਸੇ ਭੇਜ ਰਹੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਵੀ ਇੱਥੇ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਸੇਬੀ ਚੈੱਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਲਈ, ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਸੇਬੀ ਦੀ ਅਧਿਕਾਰਤ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਜਾਂ ਸਾਰਥੀ ਮੋਬਾਈਲ ਐਪ 'ਤੇ ਜਾਣਾ ਪਵੇਗਾ।
ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਲਈ ਵੱਡੀ ਰਾਹਤ
ਡਿਜੀਟਲ ਧੋਖਾਧੜੀ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਸੇਬੀ ਦਾ ਇਹ ਕਦਮ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਹੁਣ ਤੱਕ ਕਈ ਵਾਰ ਨਕਲੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟਾਂ, ਗਲਤ ਲਿੰਕਾਂ ਅਤੇ ਨਕਲੀ UPI ID ਰਾਹੀਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਠੱਗਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਪਰ ਹੁਣ @valid UPI ਹੈਂਡਲ, ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਕਨਫਰਮੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ QR ਕੋਡ ਵਰਗੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਇਹਨਾਂ ਖਤਰਿਆਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨਗੀਆਂ।
ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਲਈ ਇਹ ਵੀ ਆਸਾਨ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਉਹ ਤੁਰੰਤ ਪਛਾਣ ਸਕਣ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪੈਸਾ ਕਿਸ ਕੋਲ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮਿਊਚਲ ਫੰਡ, ਸ਼ੇਅਰ ਬਾਜ਼ਾਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਵਿੱਤੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਹੁਣ ਹੋਰ ਵੀ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਬਣ ਜਾਣਗੇ।
ਡਿਜੀਟਲ ਇੰਡੀਆ ਨੂੰ ਨਵਾਂ ਸਹਿਯੋਗ
ਸੇਬੀ ਦਾ ਇਹ ਕਦਮ ਡਿਜੀਟਲ ਇੰਡੀਆ ਮੁਹਿੰਮ ਨੂੰ ਵੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰੇਗਾ। ਭਾਰਤ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਡਿਜੀਟਲ ਭੁਗਤਾਨ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਲੈਣ-ਦੇਣ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਬਣਾਉਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸੀ। ਹੁਣ ਨਿਵੇਸ਼ਕ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਚਿੰਤਾ ਦੇ ਮਿਊਚਲ ਫੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰ ਸਕਣਗੇ, ਸ਼ੇਅਰ ਖਰੀਦ ਸਕਣਗੇ ਅਤੇ ਔਨਲਾਈਨ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਕਰ ਸਕਣਗੇ।
