ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਸੋਨੀਪਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਦੇਰ ਰਾਤ 1:47 ਵਜੇ 3.4 ਤੀਬਰਤਾ ਦਾ ਭੂਚਾਲ ਆਇਆ। ਝਟਕੇ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੇ ਹੀ ਲੋਕ ਨੀਂਦ ਤੋਂ ਜਾਗ ਕੇ ਘਰਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਗਏ। ਭੂਚਾਲ ਦਾ ਕੇਂਦਰ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਡੂੰਘਾਈ 'ਤੇ ਸੀ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਇਲਾਕਾ ਸਿਸਮਿਕ ਜ਼ੋਨ-4 ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਛੋਟੇ ਝਟਕੇ ਆਮ ਹਨ।
Sonipat Earthquake: ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਸੋਨੀਪਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਰਾਤ ਲਗਭਗ 1:47 ਵਜੇ ਭੂਚਾਲ ਦੇ ਝਟਕਿਆਂ ਨਾਲ ਲੋਕ ਨੀਂਦ ਤੋਂ ਜਾਗ ਕੇ ਘਰਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਗਏ। ਭੂਚਾਲ ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ 3.4 ਰਿਕਟਰ ਸਕੇਲ ਮਾਪੀ ਗਈ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਕੇਂਦਰ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਡੂੰਘਾਈ 'ਤੇ ਸੀ। ਇਹ ਖੇਤਰ ਸਿਸਮਿਕ ਜ਼ੋਨ-4 ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਦਰਮਿਆਨੇ ਤੋਂ ਉੱਚ ਜੋਖਮ ਵਾਲਾ ਇਲਾਕਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਦਿੱਲੀ-NCR ਹਿਮਾਲੀ ਟਕਰਾਅ ਖੇਤਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੋਣ ਅਤੇ ਸਰਗਰਮ ਫਾਲਟ ਲਾਈਨਾਂ (ਭ੍ਰੰਸ਼ ਰੇਖਾਵਾਂ) ਕਾਰਨ ਇੱਥੇ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਭੂਚਾਲ ਆਉਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ ਵਿੱਚ ਸੀ ਕੇਂਦਰ
ਭੂਚਾਲ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਸੋਨੀਪਤ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਜ਼ਮੀਨ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਡੂੰਘਾਈ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਸੀ। ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭੂਚਾਲ ਵਿਗਿਆਨ ਕੇਂਦਰ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸਦੀ ਸਥਿਤੀ 28.99 ਉੱਤਰੀ ਅਕਸ਼ਾਂਸ਼ ਅਤੇ 76.97 ਪੂਰਬੀ ਦੇਸ਼ਾਂਤਰ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸਦੀ ਤੀਬਰਤਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਪਰ ਦੇਰ ਰਾਤ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਡਰ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਬਣ ਗਿਆ।
ਰਾਤ ਨੂੰ ਅਚਾਨਕ ਘਰਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲੇ ਲੋਕ
ਜਦੋਂ ਭੂਚਾਲ ਦੇ ਝਟਕੇ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਏ, ਉਦੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਡੂੰਘੀ ਨੀਂਦ ਵਿੱਚ ਸਨ। ਕਈ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਅਤੇ ਖਿੜਕੀਆਂ ਹਿੱਲਣ ਲੱਗੀਆਂ। ਸੋਨੀਪਤ ਦੇ ਕਈ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਥਾਂ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਘਰਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਗਏ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਝਟਕੇ ਹਲਕੇ ਸਨ ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੀ ਸਕਿੰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਰੁਕ ਗਏ, ਫਿਰ ਵੀ ਦੇਰ ਰਾਤ ਦਾ ਸਮਾਂ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਲੋਕ ਡਰ ਗਏ।
ਭੂਚਾਲ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਖੇਤਰ ਹੈ ਸੋਨੀਪਤ
ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸੋਨੀਪਤ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਦਾ ਇਲਾਕਾ ਭੂਚਾਲ ਦੇ ਲਿਹਾਜ਼ ਨਾਲ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਭੂਚਾਲ ਅਕਸਰ ਆਉਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇਸ ਖੇਤਰ ਦੀ ਭੂ-ਗਰਭੀ ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਦੀਆਂ ਸਰਗਰਮ ਫਾਲਟ ਲਾਈਨਾਂ (ਭ੍ਰੰਸ਼ ਰੇਖਾਵਾਂ) ਇਸਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਜੋਖਮ ਵਾਲਾ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਦਿੱਲੀ-ਐਨਸੀਆਰ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਕਿਉਂ ਹਿੱਲਦਾ ਹੈ
ਦਿੱਲੀ-ਐਨਸੀਆਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਭੂਚਾਲ ਆਉਣ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਭੂਗੋਲਿਕ ਕਾਰਨ ਹਨ। ਇਹ ਇਲਾਕਾ ਸਿਸਮਿਕ ਜ਼ੋਨ-4 ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਦਰਮਿਆਨੇ ਤੋਂ ਉੱਚ ਜੋਖਮ ਵਾਲਾ ਭੂਚਾਲ ਖੇਤਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦਿੱਲੀ-ਐਨਸੀਆਰ ਹਿਮਾਲੀ ਟਕਰਾਅ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 250 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਭਾਰਤੀ ਅਤੇ ਯੂਰੇਸ਼ੀਅਨ ਟੈਕਟੋਨਿਕ ਪਲੇਟਾਂ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਟਕਰਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਜਦੋਂ ਪਲੇਟਾਂ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਟਕਰਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਊਰਜਾ ਧਰਤੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਜਮ੍ਹਾਂ ਹੁੰਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਊਰਜਾ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਭੂਚਾਲ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਦੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਦੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਝਟਕੇ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਕਿਹੜੀਆਂ-ਕਿਹੜੀਆਂ ਸਰਗਰਮ ਫਾਲਟ ਲਾਈਨਾਂ (ਭ੍ਰੰਸ਼ ਰੇਖਾਵਾਂ) ਮੌਜੂਦ ਹਨ
ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਦੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸਰਗਰਮ ਫਾਲਟ ਲਾਈਨਾਂ (ਭ੍ਰੰਸ਼ ਰੇਖਾਵਾਂ) ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ-ਹਰਿਦੁਆਰ ਰਿਜ, ਸੋਹਨਾ ਫਾਲਟ, ਮਹਿੰਦਰਗੜ੍ਹ-ਦੇਹਰਾਦੂਨ ਫਾਲਟ ਅਤੇ ਯਮੁਨਾ ਰਿਵਰ ਲਾਈਨਮੈਂਟ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਫਾਲਟ ਲਾਈਨਾਂ 'ਤੇ ਹਲਚਲ ਹੋਣ ਨਾਲ ਆਸ-ਪਾਸ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਹਿੱਲਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਮਾਹਿਰ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹੀ ਵਜ੍ਹਾ ਹੈ ਕਿ ਐਨਸੀਆਰ ਖੇਤਰ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਭੂਚਾਲ ਦਾ ਅਸਰ ਝੱਲਦਾ ਹੈ।
ਰਿਕਟਰ ਸਕੇਲ 'ਤੇ ਭੂਚਾਲ ਦੀ ਮਾਪ
ਭੂਚਾਲ ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ ਨੂੰ ਮਾਪਣ ਲਈ ਰਿਕਟਰ ਸਕੇਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਸਕੇਲ 'ਤੇ ਭੂਚਾਲ ਨੂੰ 1 ਤੋਂ 9 ਤੱਕ ਦੇ ਪੈਮਾਨੇ 'ਤੇ ਮਾਪਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸੋਨੀਪਤ ਵਿੱਚ ਆਏ ਭੂਚਾਲ ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ 3.4 ਸੀ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ 3 ਤੋਂ 5 ਤੀਬਰਤਾ ਵਾਲੇ ਭੂਚਾਲ ਨੂੰ ਦਰਮਿਆਨੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਝਟਕੇ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹਲਕਾ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਕਿ 6 ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਦੇ ਭੂਚਾਲ ਖਤਰਨਾਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਤਬਾਹੀ ਮਚਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਜਾਰੀ
ਭੂਚਾਲ ਦੇ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਸਥਾਨਕ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਅਤੇ ਆਫ਼ਤ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵਿਭਾਗ ਦੀਆਂ ਟੀਮਾਂ ਨੇ ਹਾਲਾਤ 'ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖੀ। ਫਿਲਹਾਲ ਕਿਤੋਂ ਵੀ ਕਿਸੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਨਹੀਂ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਛੋਟੇ ਝਟਕੇ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਆਮ ਗੱਲ ਹਨ। ਫਿਰ ਵੀ ਪੂਰੀ ਸਾਵਧਾਨੀ ਵਰਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹਾਲਾਤ ਦੀ ਲਗਾਤਾਰ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਡਰ ਪਰ ਕੋਈ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ
ਸੋਨੀਪਤ ਅਤੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਦੇਰ ਰਾਤ ਆਏ ਝਟਕਿਆਂ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਹ ਘਰਾਂ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਗਏ। ਕਈ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਬਾਹਰ ਹੀ ਖੜ੍ਹੇ ਰਹੇ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਰਾਹਤ ਦੀ ਗੱਲ ਇਹ ਰਹੀ ਕਿ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਾਹਮਣੇ ਨਹੀਂ ਆਈ। ਭੂਚਾਲ ਹਲਕਾ ਸੀ ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੀ ਪਲਾਂ ਵਿੱਚ ਰੁਕ ਗਿਆ।
