આવકવેરા રિટર્ન (ITR) હવે ચાર્ટર્ડ એકાઉન્ટન્ટ (CA) ની મદદ વગર પણ સરળતાથી ફાઇલ કરી શકાય છે, જો તમારી આવક સામાન્ય શ્રેણીમાં આવતી હોય. આ માટે, સૌ પ્રથમ, તમારે કેટલાક જરૂરી દસ્તાવેજો તૈયાર રાખવા પડશે, જેમ કે ફોર્મ 16 (જો તમે પગારદાર હોવ), બેંક સ્ટેટમેન્ટ, રોકાણ સંબંધિત દસ્તાવેજો, પાન કાર્ડ, આધાર કાર્ડ અને જો કોઈ અન્ય આવક હોય તો તેની માહિતી પણ.
આવકવેરા રિટર્ન એટલે કે ITR ફાઇલ કરવું હવે પહેલા જેટલું જટિલ કામ નથી રહ્યું. સરકારે પોર્ટલ અને પ્રક્રિયાને એટલી સરળ બનાવી દીધી છે કે સામાન્ય નોકરી કરતા લોકો, નાના વેપારીઓ અથવા નિવૃત્ત વ્યક્તિઓ પણ હવે જાતે જ આવકવેરા રિટર્ન ભરી શકે છે. નાણાકીય વર્ષ 2025-26 માટે ITR ફાઇલ કરવાની છેલ્લી તારીખ હવે 15 સપ્ટેમ્બર 2025 કરી દેવામાં આવી છે. એટલે કે, હજુ તમારી પાસે સમય છે, અને તમે ઇચ્છો તો કોઈ ચાર્ટર્ડ એકાઉન્ટન્ટ (CA) ની મદદ લીધા વિના પણ તમારું રિટર્ન ફાઇલ કરી શકો છો.
જો તમે પગારદાર છો અથવા સામાન્ય આવક ધરાવો છો, તો ITR ફાઇલ કરવું તમારા માટે ખૂબ જ સરળ છે. નીચે આપેલા સ્ટેપ્સની મદદથી તમે જાતે જ રિટર્ન ભરી શકો છો.
કયા દસ્તાવેજો અગાઉથી તૈયાર રાખવા
ITR ફાઇલિંગ પહેલાં કેટલાક જરૂરી દસ્તાવેજો એકત્રિત કરવા જરૂરી છે. આ દસ્તાવેજો તમારી કમાણી અને ટેક્સની માહિતી સ્પષ્ટ રીતે દર્શાવે છે.
- આધાર કાર્ડ અને પાન કાર્ડ
- ફોર્મ 16 (જો તમે નોકરીમાં છો, તો એમ્પ્લોયર પાસેથી મળેલું હશે)
- બેંક ખાતાની સંપૂર્ણ વિગતો અને પાસબુક
- પોસ્ટ ઓફિસ અથવા બેંકમાંથી મળતું વ્યાજ પ્રમાણપત્ર
- સેક્શન 80C, 80D અથવા NPS જેવા રોકાણની રસીદો
- ફોર્મ 26AS અને AIS સ્ટેટમેન્ટ (આ આવકવેરાની વેબસાઇટ પરથી ડાઉનલોડ કરી શકાય છે)
વેબસાઇટ પર જઈને લોગિન કરો
આવકવેરાની ઈ-ફાઇલિંગ વેબસાઇટ પર જવાનું છે. તેની લિંક છે - www.incometax.gov.in
- અહીં ‘Login’ વિકલ્પ પર ક્લિક કરો
- યુઝર ID માં તમારો પાન નંબર દાખલ કરો
- પાસવર્ડ દાખલ કરીને લોગિન કરો
જો તમે અગાઉ રજીસ્ટ્રેશન નથી કરાવ્યું, તો પહેલા રજીસ્ટર કરો
તમારી આવક અનુસાર ITR ફોર્મ પસંદ કરો
દરેક ટેક્સપેયર માટે અલગ ITR ફોર્મ હોય છે. તમારે તમારી આવક અને વ્યવસાય અનુસાર ફોર્મ પસંદ કરવું પડશે.
- ITR-1: નોકરી કરતા અથવા પેન્શન મેળવનારા, જેમની કુલ આવક 50 લાખથી ઓછી છે
- ITR-2: જેમની પાસે કેપિટલ ગેઇન અથવા વિદેશી આવક હોય
- ITR-3: વ્યવસાય અથવા પ્રોફેશનથી આવક ધરાવતા લોકો
- ITR-4: પ્રિઝમ્પ્ટિવ ઇન્કમ સ્કીમ હેઠળ આવતા વેપારીઓ અથવા ફ્રીલાન્સર
પોર્ટલ પર લોગિન કર્યા પછી યોગ્ય ITR ફોર્મનું સૂચન પણ મળે છે, જેનાથી ભૂલ થવાની સંભાવના ઓછી થાય છે.
ઓનલાઇન ફાઇલિંગની શરૂઆત કરો
- પોર્ટલ પર લોગિન કર્યા પછી ‘e-File’ ટેબ પર જાઓ
- ‘Income Tax Return’ પસંદ કરો અને પછી ‘File Income Tax Return’ પર ક્લિક કરો
- અસેસમેન્ટ વર્ષ 2025-26 પસંદ કરો
- ઓનલાઇન મોડ સિલેક્ટ કરો અને પછી ITR ફોર્મ પસંદ કરો
- આવકની વિગતો ભરો (મોટાભાગની વિગતો અગાઉથી ભરેલી હોય છે, ફક્ત ચેક અને એડિટ કરવાનું હોય છે)
- ટેક્સ ડિડક્શન સેક્શનમાં રોકાણ અથવા કપાતની માહિતી ભરો
- જો કોઈ ટેક્સ અગાઉથી કપાયો હોય અથવા રિફંડ બનતું હોય, તો તે માહિતી પણ દેખાશે
રિટર્ન સબમિટ કરતા પહેલાં તપાસી લો
તમે જે વિગતો ભરી છે, તેને એકવાર ધ્યાનથી રિવ્યુ કરો.
- ‘Preview Return’ પર ક્લિક કરીને આખું રિટર્ન જુઓ
- જો બધું બરાબર છે, તો ‘Submit’ બટન પર ક્લિક કરો
- કોઈ પણ ભૂલ દેખાય તો પાછા જઈને સુધારો
ઈ-વેરિફિકેશન અવશ્ય કરો
રિટર્ન ભર્યા પછી પણ કામ પૂરું થતું નથી. ઈ-વેરિફિકેશન જરૂરી છે, જેથી આવકવેરા વિભાગને ખાતરી થઈ શકે કે તમે જાતે જ ફાઇલ કર્યું છે.
ઈ-વેરિફિકેશન કરવાના વિકલ્પો:
- આધાર લિંક મોબાઇલ નંબર પર આવેલા OTP થી
- નેટ બેન્કિંગથી લોગિન કરીને
- બેંક એકાઉન્ટ બેઝ્ડ EVC થી
- જો ઓનલાઇન વેરિફાય ન કરી શકો, તો ITR-V પ્રિન્ટ કરીને સાઇન કરો અને સીપીસી, બેંગ્લોર મોકલો
ઈ-વેરિફિકેશન 30 દિવસની અંદર કરવું જરૂરી છે, નહીં તો રિટર્ન અમાન્ય થઈ શકે છે.
પ્રક્રિયા કેમ સરળ બની છે
આવકવેરા વિભાગે છેલ્લાં થોડાં વર્ષોમાં ફાઇલિંગની પ્રક્રિયાને યુઝર ફ્રેન્ડલી બનાવી દીધી છે. પોર્ટલ પર ફોર્મમાં ઘણી માહિતી અગાઉથી ભરેલી હોય છે. આ સાથે, ફોર્મ 26AS અને AIS જેવી રિપોર્ટ્સ પણ હવે ઓનલાઇન ઉપલબ્ધ છે, જેથી ટેક્સપેયર્સે અલગથી કેલ્ક્યુલેશન કરવાની જરૂર રહેતી નથી. તમામ બેંકો, મ્યુચ્યુઅલ ફંડ અને એમ્પ્લોયરોથી આવતી માહિતી હવે તમારા પાન સાથે જોડાયેલી હોય છે અને પોર્ટલ પર દેખાય છે.
આ વખતે ડેડલાઇન વધારીને 15 સપ્ટેમ્બર કરી દેવામાં આવી છે, જેથી લોકો ઉતાવળમાં ભૂલ ન કરે. ખાસ વાત એ છે કે જાતે ફાઇલ કરવામાં કોઈ ચાર્જ લાગતો નથી અને કોઈના પર આધાર રાખવો પડતો નથી.
