બિહાર SIR વિવાદમાં સુપ્રીમ કોર્ટ આજે સુનાવણી કરશે. ચૂંટણી પંચે 65 લાખ નામ હટાવવાની પ્રક્રિયાને યોગ્ય ઠેરવી, જ્યારે વિપક્ષ તેને લોકશાહી પર હુમલો ગણાવી રહ્યું છે. મામલો રાજકીય ટકરાવમાં બદલાઈ ગયો છે.
SIR: બિહારમાં મતદાર યાદી સંશોધન એટલે કે સ્પેશિયલ સમરી રિવિઝન (SIR) પ્રક્રિયા પર દેશની સર્વોચ્ચ અદાલત સુપ્રીમ કોર્ટ આજે મંગળવારે મહત્વની સુનાવણી કરવા જઈ રહી છે. આ મામલે વિપક્ષી દળો અને એસોસિએશન ફોર ડેમોક્રેટિક રિફોર્મ્સ (ADR)એ અરજીઓ દાખલ કરી છે, જેમાં વોટર લિસ્ટમાંથી મોટી સંખ્યામાં નામ હટાવવા પર સવાલ ઉઠાવવામાં આવ્યા છે. અરજીકર્તાઓનો આરોપ છે કે મતદાર યાદીમાં સંશોધનની પ્રક્રિયામાં પારદર્શિતા રાખવામાં આવી નથી અને તે લોકશાહી અધિકારો પર પ્રહાર છે.
ગત સુનાવણીમાં શું થયું હતું
ગત સુનાવણી દરમિયાન સુપ્રીમ કોર્ટે આ વાત પર ચર્ચા કરી હતી કે મતદારની ઓળખ માટે કયા દસ્તાવેજોને માન્ય ગણવામાં આવે. કોર્ટે સૂચન આપ્યું હતું કે આધાર કાર્ડ, રાશન કાર્ડ અને વોટર IDને માન્ય દસ્તાવેજ તરીકે સ્વીકારી શકાય છે. જોકે, ચૂંટણી પંચે કહ્યું કે ફક્ત આધાર, રાશન કાર્ડ અથવા પહેલાં જાહેર કરાયેલા વોટર IDના આધારે કોઈ વ્યક્તિનું નામ મતદાર યાદીમાં ઉમેરી શકાય નહીં અથવા જાળવી શકાય નહીં.
65 લાખ નામ હટાવવાનો દાવો
ચૂંટણી પંચે 27 જુલાઈએ બિહાર SIR પ્રક્રિયાના પહેલા તબક્કાના આંકડા જાહેર કર્યા હતા. પંચના અનુસાર, બિહારમાં લગભગ 65 લાખ નામ મતદાર યાદીમાંથી હટાવવામાં આવશે. આમાંથી 22 લાખ મતદારોનાં મૃત્યુ થઈ ચૂક્યાં છે, 36 લાખ લોકો કાયમી રૂપે અન્ય સ્થળે સ્થળાંતર કરી ચૂક્યા છે અને લગભગ 7 લાખ નામ એકથી વધુ જગ્યાએ નોંધાયેલાં જણાયાં છે. પંચનું કહેવું છે કે આ પગલું મતદાર યાદીને સચોટ અને અપડેટ રાખવા માટે જરૂરી છે.
વિપક્ષ અને સત્તા પક્ષ આમને-સામને
આ મુદ્દે બિહાર અને દિલ્હીમાં રાજકીય ટકરાવ તેજ થઈ ગયો છે. વિપક્ષનો આરોપ છે કે ચૂંટણી પંચ ભાજપના ઈશારે કામ કરી રહ્યું છે અને મતદાર યાદીમાંથી નામ હટાવવાનો હેતુ વિપક્ષના વોટ બેંકને નબળો પાડવાનો છે. બીજી તરફ, ભાજપનું કહેવું છે કે વિપક્ષને હારનો ડર છે, તેથી તે પાયાવિહોણા આરોપ લગાવી રહ્યું છે.
દિલ્હીમાં વિપક્ષનું પ્રદર્શન
સોમવારે વિપક્ષી સાંસદોએ દિલ્હીમાં ચૂંટણી પંચ તરફ માર્ચ કરવાની કોશિશ કરી. રાહુલ ગાંધીની આગેવાનીમાં વિપક્ષના સાંસદોએ મતદાર યાદીની "સ્વચ્છ અને નિષ્પક્ષ" સમીક્ષાની માંગ કરી. ચૂંટણી પંચે વિપક્ષના 30 નેતાઓને વાતચીત માટે બોલાવ્યા હતા, પરંતુ વિપક્ષના સાંસદો લગભગ 200ની સંખ્યામાં પહોંચવાની યોજના બનાવી રહ્યા હતા. પોલીસે વિના પરવાનગીએ માર્ચ કરવાની કોશિશ કરી રહેલા નેતાઓને રોક્યા અને હિરાસતમાં લીધા.
રાહુલ ગાંધીનું નિવેદન
રાહુલ ગાંધીએ કહ્યું કે આ લડાઈ કોઈ રાજકીય પક્ષની નહીં પરંતુ બંધારણને બચાવવાની લડાઈ છે. તેમણે કહ્યું કે "વન મેન, વન વોટ"નો સિદ્ધાંત ભારતીય લોકશાહીનો પાયો છે અને તેના માટે વોટર લિસ્ટનું પારદર્શક હોવું જરૂરી છે. તેમનું કહેવું છે કે મતદાર યાદીમાં કોઈપણ પ્રકારની ગરબડ લોકશાહી અધિકારોનું હનન છે.
ચૂંટણી પંચનું વલણ
ચૂંટણી પંચનું કહેવું છે કે SIR પ્રક્રિયા સંપૂર્ણ પારદર્શક છે અને તેમાં કોઈ રાજકીય પ્રભાવની ભૂમિકા નથી. પંચના અનુસાર, નામ હટાવવાની કાર્યવાહી ડેટા વેરિફિકેશન અને ફિલ્ડ સર્વેના આધારે કરવામાં આવી રહી છે. જે લોકોનાં નામ હટાવવામાં આવ્યાં છે, તેમની પાસે વાંધો નોંધાવવાની અને ફરીથી નામ જોડાવવાની પૂરી તક છે.
