વર્ષ 2025-26ની શરૂઆતમાં જ કેન્દ્ર સરકારને ડાયરેક્ટ ટેક્સ કલેક્શનના મોરચે હળવી ઘટનો સામનો કરવો પડ્યો છે. 1 એપ્રિલથી 10 જુલાઈ 2025 સુધીના આંકડા જોઈએ તો દેશનું નેટ ડાયરેક્ટ ટેક્સ કલેક્શન 1.34 ટકા ઘટીને આશરે 5.63 લાખ કરોડ રૂપિયા રહ્યું છે. જ્યારે ગત વર્ષે આ જ સમયગાળામાં આ આંકડો 5.70 લાખ કરોડ રૂપિયાની નજીક હતો.
રિફંડ વધ્યું, તેથી ઘટ્યું ટેક્સ કલેક્શન
સરકારના જણાવ્યા અનુસાર, ટેક્સ કલેક્શનમાં આ ઘટાડાનું મુખ્ય કારણ રિફંડમાં આવેલો જબરદસ્ત વધારો છે. આ સમયગાળા દરમિયાન કુલ 1.02 લાખ કરોડ રૂપિયાનું ટેક્સ રિફંડ જારી કરવામાં આવ્યું છે, જે ગયા વર્ષની સરખામણીમાં 38 ટકા વધારે છે. આ રિફંડની ગતિ પહેલાં કરતાં ઘણી વધારે છે, જે દર્શાવે છે કે સરકાર ટેક્સપેયર્સને સમયસર સેવાઓ પૂરી પાડવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી રહી છે.
નેટ અને ગ્રોસ આંકડાઓમાં તફાવત સ્પષ્ટ
જો ગ્રોસ કલેક્શન એટલે કે કુલ ટેક્સ સંગ્રહની વાત કરીએ, તો તેમાં વધારો જોવા મળ્યો છે. આ વર્ષે 1 એપ્રિલથી 10 જુલાઈ સુધી ગ્રોસ ડાયરેક્ટ ટેક્સ કલેક્શન 6.65 લાખ કરોડ રૂપિયા રહ્યું, જ્યારે ગયા વર્ષે આ જ સમયગાળામાં તે 6.44 લાખ કરોડ રૂપિયા હતું. આ રીતે ગ્રોસ કલેક્શનમાં 3.17 ટકાનો વધારો નોંધાયો છે.
કંપની ટેક્સમાં ઘટાડો, પર્સનલ ટેક્સ સ્થિર
નેટ કલેક્શનની વાત કરીએ તો, તેમાં કંપની ટેક્સમાંથી મળેલું ભંડોળ 2 લાખ કરોડ રૂપિયા રહ્યું, જે ગયા વર્ષના 2.07 લાખ કરોડ રૂપિયા કરતાં 3.67 ટકા ઓછું છે. જ્યારે નોન-કંપની ટેક્સ, જેમ કે વ્યક્તિગત, એચયુએફ (હિન્દુ અવિભાજિત પરિવાર) અને ફર્મમાંથી 3.45 લાખ કરોડ રૂપિયાનું કલેક્શન થયું, જે ગયા વર્ષની સરખામણીમાં હળવું જ, પણ લગભગ સ્થિર રહ્યું.
સિક્યોરિટી ટ્રાન્ઝેક્શન ટેક્સે પણ 17874 કરોડ એકત્ર કર્યા
આ સમયગાળા દરમિયાન સિક્યોરિટી ટ્રાન્ઝેક્શન ટેક્સ એટલે કે એસટીટીમાંથી 17874 કરોડ રૂપિયા એકત્ર કરવામાં આવ્યા છે. સરકારનું આખા વર્ષમાં એસટીટીમાંથી કુલ 78000 કરોડ રૂપિયા એકત્ર કરવાનો લક્ષ્યાંક છે. એવામાં શરૂઆતના ત્રણ મહિનામાં આ કલેક્શન અપેક્ષા મુજબનું ગણી શકાય.
સરકારે પોતાના લક્ષ્યાંકનો 22.34 ટકા હિસ્સો મેળવ્યો
ચાલુ નાણાકીય વર્ષમાં સરકારે કુલ 25.20 લાખ કરોડ રૂપિયાનું ડાયરેક્ટ ટેક્સ કલેક્શન લક્ષ્યાંક રાખ્યું છે. અત્યાર સુધી એટલે કે 10 જુલાઈ સુધીમાં સરકારે આ લક્ષ્યાંકનો 22.34 ટકા હિસ્સો એકત્ર કરી લીધો છે. ટેક્સ રિફંડના કારણે નેટ કલેક્શનની ગતિ થોડી ધીમી જરૂર થઈ છે, પરંતુ ગ્રોસ કલેક્શનમાં સુધારો જળવાયો છે.
કંપની અને નોન-કંપની ટેક્સની સરખામણીમાં તફાવત
જો ગ્રોસ કલેક્શનની વાત કરીએ તો, કંપની ટેક્સ આ વખતે 2.90 લાખ કરોડ રૂપિયા રહ્યો, જે 9.42 ટકાના વધારાને દર્શાવે છે. જ્યારે નોન-કંપની ટેક્સ ગ્રોસ આંકડાઓમાં 3.57 લાખ કરોડ રૂપિયા રહ્યો છે, જેમાં 1.28 ટકાનો હળવો ઘટાડો જોવા મળ્યો છે. આનાથી એ સ્પષ્ટ થાય છે કે કંપનીઓનું પ્રદર્શન ટેક્સના રૂપમાં વધુ સારું રહ્યું છે.
કરદાતાઓની સંખ્યામાં વિસ્તારની સંભાવના
સરકારી સૂત્રોનું માનવું છે કે આવનારા મહિનાઓમાં આવકવેરાદાતાઓની સંખ્યામાં વધારો થઈ શકે છે, જેનાથી આગળ જતાં ટેક્સ કલેક્શનમાં સુધારાની આશા છે. આ વર્ષનો લક્ષ્યાંક છેલ્લી વખતની સરખામણીમાં 12.7 ટકા વધારે રાખવામાં આવ્યો છે, જેની માટે આખા વર્ષમાં ઝડપી ટેક્સ કલેક્શનની જરૂર રહેશે.
