સપ્ટેમ્બર 2025માં ભારતના નિકાસ અને આયાતમાં વધારો નોંધાયો હતો. નિકાસ 6.74% વધીને 36.38 અબજ ડોલર અને આયાત 16.6% વધીને 68.53 અબજ ડોલર થઈ હતી. યુએસ ટેરિફ હોવા છતાં, ભારતે તેના અન્ય વૈશ્વિક બજારો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીને નિકાસમાં મજબૂતી દર્શાવી હતી. મુખ્ય નિકાસમાં એન્જિનિયરિંગ, ઇલેક્ટ્રોનિક્સ, દવાઓ અને રત્નોનો સમાવેશ થાય છે.
ભારતની નિકાસ: સપ્ટેમ્બર 2025માં ભારતની નિકાસ અને આયાત બંનેમાં વૃદ્ધિ થઈ હતી, જે વૈશ્વિક આર્થિક અનિશ્ચિતતાઓ હોવા છતાં દેશના મજબૂત અર્થતંત્રનો સંકેત છે. સરકારના આંકડા મુજબ, નિકાસ 36.38 અબજ ડોલર સુધી પહોંચી જ્યારે આયાત 68.53 અબજ ડોલર થઈ, જેના કારણે વેપાર ખાધ 32.15 અબજ ડોલર પર પહોંચી ગઈ. 50% યુએસ ટેરિફ હોવા છતાં, ભારતે અન્ય બજારો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીને નિકાસમાં વધારો કર્યો. મુખ્ય નિકાસ ઉત્પાદનોમાં એન્જિનિયરિંગ, ઇલેક્ટ્રોનિક સામાન, દવાઓ, રસાયણો, રત્ન અને આભૂષણ અને ચોખાનો સમાવેશ થાય છે. નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે નિકાસમાં વૃદ્ધિ ભારતીય નિકાસકારોની સ્પર્ધાત્મક ક્ષમતા દર્શાવે છે.
નિકાસ અને આયાતમાં વૃદ્ધિ
સરકારના આંકડા મુજબ, સપ્ટેમ્બર 2025માં ભારતની માલસામાનની નિકાસ 36.38 અબજ ડોલર સુધી પહોંચી હતી, જે ગયા વર્ષના સમાન મહિનાની તુલનામાં 6.74 ટકા વધુ છે. જ્યારે, આયાતમાં 16.6 ટકાનો વધારો થયો અને તે 68.53 અબજ ડોલર સુધી પહોંચી ગયું. આ સમયગાળા દરમિયાન, વેપાર ખાધ વધીને 32.15 અબજ ડોલર થઈ ગઈ, જે એક વર્ષમાં સૌથી ઊંચો સ્તર છે.
નાણાકીય વર્ષ 2025-26ના પ્રથમ છ માસિક ગાળામાં, એપ્રિલથી સપ્ટેમ્બર સુધીમાં, કુલ નિકાસ 220.12 અબજ ડોલર રહી હતી, જે ગયા વર્ષની તુલનામાં 3.02 ટકા વધુ છે. જ્યારે, આયાત 375.11 અબજ ડોલર પર પહોંચી હતી, જે 4.53 ટકાની વૃદ્ધિ દર્શાવે છે. આ સમયગાળા દરમિયાન, કુલ વેપાર ખાધ વધીને 154.99 અબજ ડોલર સુધી પહોંચી ગઈ.
અમેરિકાના ટેરિફની અસર નહીં
અમેરિકાએ ભારતીય વસ્તુઓ પર 50 ટકા સુધીનો ટેરિફ લગાવ્યો હતો, જેના કારણે એવું માનવામાં આવતું હતું કે ભારતની નિકાસ પ્રભાવિત થશે. પરંતુ આંકડા આ અનુમાનને ખોટા સાબિત કરે છે. વાણિજ્ય સચિવ રાજેશ અગ્રવાલે જણાવ્યું હતું કે વૈશ્વિક અનિશ્ચિતતાઓ અને અમેરિકી ટેરિફ હોવા છતાં, ભારતની માલસામાન અને સેવાઓની નિકાસ સારું પ્રદર્શન કરી રહી છે. તેમણે જણાવ્યું કે અમેરિકાને ભારતની લગભગ 45 ટકા નિકાસ ઉચ્ચ ટેરિફના દાયરામાંથી બહાર છે. આ ઉપરાંત, ભારતે અમેરિકી બજારોને બદલે અન્ય આંતરરાષ્ટ્રીય બજારો તરફ ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું, જેનાથી નિકાસમાં વૃદ્ધિ જળવાઈ રહી.
કયા ક્ષેત્રમાં વધારો?
સતત વૃદ્ધિ પાછળ ભારતના મજબૂત સ્થાનિક ઉદ્યોગો અને સપ્લાય ચેઇનનો ફાળો છે. આંકડા મુજબ, સપ્ટેમ્બરમાં એન્જિનિયરિંગ, ઇલેક્ટ્રોનિક્સ, દવાઓ, રસાયણો, રત્ન અને આભૂષણ અને ચોખાની નિકાસમાં સારો વધારો નોંધાયો હતો. જ્યારે, પેટ્રોલિયમ ઉત્પાદનોની નિકાસ એપ્રિલ-સપ્ટેમ્બરના સમયગાળામાં ઘટીને 30.63 અબજ ડોલર રહી હતી, જ્યારે ગયા વર્ષે આ જ સમયગાળામાં તે 35.65 અબજ ડોલર હતી.
આ ઉપરાંત, સપ્ટેમ્બરમાં સોનાની આયાત વધીને 9.6 અબજ ડોલર થઈ હતી, જે ગયા વર્ષના સમાન મહિનામાં 5.14 અબજ ડોલર હતી. ખાતર અને ચાંદીની આયાતમાં પણ વધારો જોવા મળ્યો.
નિકાસ મજબૂત, સ્થાનિક ઉત્પાદન પર ધ્યાન જરૂરી
ફેડરેશન ઓફ ઇન્ડિયન એક્સપોર્ટ ઓર્ગેનાઇઝેશન (FIEO)ના પ્રમુખ એસ. સી. રલ્હને જણાવ્યું હતું કે સપ્ટેમ્બરમાં નિકાસમાં સતત વૃદ્ધિ વૈશ્વિક પડકારો હોવા છતાં ભારતીય નિકાસકારોની મજબૂતી અને સ્પર્ધાત્મક ક્ષમતા દર્શાવે છે. તેમણે કહ્યું કે આયાતમાં વધારો સ્થાનિક ઉત્પાદનને વધુ મજબૂત કરવાની જરૂરિયાત સૂચવે છે.
એસ. સી. રલ્હને જણાવ્યું કે ઇલેક્ટ્રોનિક્સ, મશીનરી અને મધ્યવર્તી ચીજવસ્તુઓની આયાતમાં વૃદ્ધિ દર્શાવે છે કે સ્થાનિક ઉત્પાદન અને નવીનતા પર ભાર મૂકવાની જરૂર છે. તેમણે સરકારને આગ્રહ કર્યો કે સ્થાનિક ઉત્પાદનને પ્રોત્સાહિત કરીને અને વૈશ્વિક સ્પર્ધાત્મક ક્ષમતા વધારીને આયાત અવેજી માટેની વ્યૂહરચના અપનાવવામાં આવે.
વૈશ્વિક દૃષ્ટિકોણથી ભારતની પકડ
ભારતની નિકાસ વૃદ્ધિ અમેરિકા અને ચીન જેવા દેશો માટે સંકેત આપે છે કે ભારતીય ઉદ્યોગો મજબૂત છે અને વૈશ્વિક બજારમાં તેમની પકડ મજબૂત થઈ રહી છે. અમેરિકી ટેરિફ હોવા છતાં, ભારતે પોતાની નિકાસને પ્રભાવિત થવા દીધી નથી અને વૈકલ્પિક બજારોમાં તકો શોધીને નિકાસમાં વધારો કર્યો છે.
ચીન અને અમેરિકા માટે આ પડકારજનક હોઈ શકે છે કારણ કે ભારતના ઉત્પાદનો હવે તેમની બજારહિસ્સેદારીમાં અવરોધ ઊભો કરી શકે છે. આ ઉપરાંત, ભારતની સ્થિર સપ્લાય ચેઇન અને મજબૂત સ્થાનિક ઉદ્યોગ તેને વધુ સ્પર્ધાત્મક બનાવે છે.
