પીટર નવારોએ ભારત પર યુક્રેન યુદ્ધને વેગ આપવાનો આરોપ મૂક્યો. અમેરિકી નિષ્ણાતોએ તેને ખોટું અને જોખમી ગણાવ્યું. ભારતે તેલ ખરીદી આર્થિક જરૂરિયાતો પર આધારિત હોવાનું સ્પષ્ટ કર્યું. દ્વિપક્ષીય સંબંધો તણાવપૂર્ણ બન્યા.
યુએસ ટેરિફ: વ્હાઇટ હાઉસના વેપાર સલાહકાર પીટર નવારોએ ફરી એકવાર ભારત વિરુદ્ધ આકરા નિવેદનો આપ્યા છે. ભારતીય માલસામાન પર લાદવામાં આવેલી 50 ટકા ટેરિફનો બચાવ કરતા, તેમણે જણાવ્યું કે ભારત રશિયા પાસેથી તેલ ખરીદીને યુક્રેન વિરુદ્ધના યુદ્ધને પ્રોત્સાહન આપી રહ્યું છે. નવારો મુજબ, યુક્રેનમાં શાંતિનો માર્ગ નવી દિલ્હીમાંથી પસાર થાય છે અને ભારત આ દિશામાં અવરોધ બની રહ્યું છે.
યુએસ-ભારત સંબંધો જોખમમાં
પીટર નવારોનાં નિવેદન બાદ ખુદ અમેરિકામાં તેમની ટીકા શરૂ થઈ ગઈ છે. એશિયાના નિષ્ણાત અને બે યુએસ સેક્રેટરી ઓફ સ્ટેટના ભૂતપૂર્વ સલાહકાર, ઇવાન એ. ફીગેનબૌમે નવારોને "નિયંત્રણ બહારની તોપ" ગણાવ્યા અને કહ્યું કે તેમના નિવેદનો દાયકાઓની મહેનતથી બનેલા યુએસ-ભારત સંબંધોને જોખમમાં મૂકી શકે છે. ફીગેનબૌમ મુજબ, યુક્રેન યુદ્ધ માટે ભારતને જવાબદાર ઠેરવવું સંપૂર્ણપણે હાસ્યાસ્પદ છે અને આ નિવેદન યુએસ અને ભારત વચ્ચેના દ્વિપક્ષીય સંબંધો પર નકારાત્મક અસર કરી શકે છે.
ભારતને 'ઓઇલ ફંડિંગ સેન્ટર' કહેવું ખોટું છે
પોતાના નિવેદનમાં, નવારોએ રશિયા પાસેથી તેલ ખરીદીને યુદ્ધમાં યોગદાન આપવાનો દાવો કર્યો. તેમણે કહ્યું કે ભારતીય રિફાઇનરીઓ બ્લેક માર્કેટ ઓઇલથી નફો કરી રહી છે, જે રશિયાને ફાયદો પહોંચાડે છે જ્યારે યુક્રેનમાં લોકો મરી રહ્યા છે. નવારોએ આ આધાર પર ભારતીય માલસામાન પર 50 ટકા ટેરિફનું સમર્થન કર્યું. તેમના મતે, 25 ટકા ટેરિફ ગેરવાજબી વેપાર પ્રથાઓને રોકવા માટે છે, અને બાકીના 25 ટકા રાષ્ટ્રીય સુરક્ષાના કારણોસર છે.
તેલ આયાત અને નિકાસ પર આરોપો
નવારોએ ભારતના રશિયન તેલ આયાતના વિગતવાર આંકડા રજૂ કર્યા. તેમણે કહ્યું કે 2022 પહેલા ભારતનો હિસ્સો 1 ટકા હતો, જે હવે વધીને 30 ટકાથી વધુ, એટલે કે લગભગ 1.5 મિલિયન બેરલ પ્રતિ દિવસ થયો છે. નવારોએ આરોપ મૂક્યો કે ભારતીય રિફાઇનર્સ દરરોજ 1 મિલિયન બેરલથી વધુ રિફાઇન્ડ ઉત્પાદનોની નિકાસ કરી રહ્યા છે, જેનાથી રશિયાને આર્થિક લાભ મળી રહ્યો છે. તેમના દાવાને ભારતની નીતિ અને વેપાર જરૂરિયાતોના આધારે લેવાયેલા નિર્ણયોને અમાન્ય કરવાનો પ્રયાસ માનવામાં આવ્યો.
નીતિથી ભટકતા નિવેદનો
ફીગેનબૌમે નવારોનાં દાવાઓને ફગાવી દીધા અને કહ્યું કે આ નિવેદનો ઇતિહાસ અને વાસ્તવિક નીતિથી સંપૂર્ણપણે અલગ છે. તેમણે ભારતને શસ્ત્રો પર "વ્યૂહાત્મક ફ્રી-રાઇડર" કહેવું ખોટું અને ગેરમાર્ગે દોરનારું ગણાવ્યું. નિષ્ણાતોના મતે, નવારો જેવા નિવેદનો અમેરિકાની નીતિ ઘડતર પ્રક્રિયાને પ્રભાવિત કરી શકે છે અને દ્વિપક્ષીય સંબંધોમાં બિનજરૂરી તણાવ ઊભો કરી શકે છે.
યુએસ-ભારત ભાગીદારીને ખતરો
ફીગેનબૌમે ચેતવણી આપી હતી કે જો યુએસ-ભારત સંબંધોમાં આવા નિવેદનો ચાલુ રહેશે, તો આ ભાગીદારી તૂટી શકે છે. તેમણે જણાવ્યું કે પરિસ્થિતિને સુધારવા અને તેને વધુ ઉત્પાદક માર્ગ પર પાછી લાવવા માટે વહીવટીતંત્રને ફેરફારો કરવા પડી શકે છે. તેમનો વિશ્વાસ છે કે દ્વિપક્ષીય સંબંધોને મજબૂત બનાવવા માટે ઇતિહાસ, સંદર્ભ અને વાસ્તવિક રાજકીય સંજોગોને ધ્યાનમાં લેવા જરૂરી છે.
