રાજસ્થાનમાં અગિયારમા અને બારમા ધોરણના ઇતિહાસ વિષય સાથે સંબંધિત એક વિવાદાસ્પદ પુસ્તકને લઈને વિવાદ વધુ ઘેરો બની રહ્યો છે. આ પુસ્તક ‘આઝાદી કે બાદ કા સ્વર્ણિમ ભારત’ તાજેતરમાં ચર્ચાનું કેન્દ્ર બની હતી, અને હવે રાજ્ય સરકારે તેના પર ઔપચારિક રીતે પ્રતિબંધ મૂકી દીધો છે.
Rajasthan Politics: રાજસ્થાનમાં ઇતિહાસ શિક્ષણને લઈને ફરી એકવાર મોટો વિવાદ ઊભો થયો છે. રાજ્યના શિક્ષણ મંત્રી મદન દિલાવરે જાહેરાત કરી છે કે ધોરણ 11 અને 12માં ભણાવાતી પુસ્તક ‘આઝાદી કે બાદ કા સ્વર્ણિમ ભારત’ પર પ્રતિબંધ મૂકવામાં આવ્યો છે. આ નિર્ણય બાદ રાજસ્થાનના શિક્ષણ ક્ષેત્રમાં રાજકીય નિવેદનબાજી અને વૈચારિક ટકરાવ તેજ થઈ ગયા છે.
શા માટે પુસ્તક પર પ્રતિબંધ મૂકાયો?
આ પુસ્તકને લઈને આરોપ છે કે તેમાં ગાંધી પરિવારનું "અતિશય મહિમામંડન" કરવામાં આવ્યું છે અને કેટલાક ઐતિહાસિક તથ્યોને એકતરફી રીતે રજૂ કરવામાં આવ્યા છે. શિક્ષણ મંત્રી મદન દિલાવરે કહ્યું કે આ પુસ્તક વિદ્યાર્થીઓના મગજમાં ઝેર ઘોળવાનું કામ કરી રહી હતી. જો કરોડો રૂપિયા ખર્ચીને આવું ઝેર ખરીદવામાં આવ્યું હોય, તો તેને પી શકાય નહીં.
તેમણે સ્પષ્ટપણે કહ્યું કે રાજ્યમાં હવે અકબરને 'મહાન' તરીકે ભણાવવામાં આવશે નહીં, પરંતુ અકબરનો ઉલ્લેખ તેમના મતે “બળાત્કારી” તરીકે થવો જોઈએ. આ નિવેદન સ્વાભાવિક રીતે તીવ્ર પ્રતિક્રિયાનું કેન્દ્ર બન્યું છે.
શિક્ષણ મંત્રીના નિવેદન પર વિવાદ
માહિતી અનુસાર, આ પુસ્તક અગાઉથી જ રાજ્યની ઘણી શાળાઓમાં પહોંચી ગઈ હતી અને તેની ચાર લાખથી વધુ નકલો પ્રકાશિત થઈ ચૂકી હતી. કેટલીક ખાનગી શાળાઓમાં તેને સત્રની શરૂઆતમાં ભણાવવાનું પણ શરૂ કરી દેવામાં આવ્યું હતું. જોકે, આ પુસ્તકના ગુણ બોર્ડ પરીક્ષાના અંતિમ પરિણામમાં ઉમેરવામાં આવતા નથી, તે ફક્ત પૂરક વાંચન સામગ્રી તરીકે ઉપયોગમાં લેવાતી હતી.
મદન દિલાવરના વિવાદાસ્પદ નિવેદન — જેમાં તેમણે અકબરને મહાન માનવાનો ઇનકાર કરતા તેમને 'બળાત્કારી' કહ્યા — એ ઇતિહાસકારો, શિક્ષણવિદો અને રાજકીય પક્ષો વચ્ચે ઊંડી અસહમતિ પેદા કરી છે. ઇતિહાસને લઈને આ પ્રકારના વિચારો પર સવાલ ઊઠે છે કે શું રાજકીય વિચારધારાના આધારે ઐતિહાસિક દૃષ્ટિકોણને બદલવો યોગ્ય છે.
કોંગ્રેસે નિશાન સાધ્યું
કોંગ્રેસ પાર્ટીએ આ નિર્ણયની આકરી ટીકા કરી છે. પૂર્વ મંત્રી પ્રતાપ સિંહ ખાચરિયાવાસે કહ્યું, “મદન દિલાવરની પોતાના મંત્રાલયમાં પણ ચાલતી નથી. તેઓ કોઈપણ શૈક્ષણિક સમીક્ષા વિના એવા નિર્ણયો લઈ રહ્યા છે, જે યુવાનો માટે ખતરનાક હોઈ શકે છે.” કોંગ્રેસના નેતાઓનું માનવું છે કે આ નિર્ણય રાજકીય એજન્ડાથી પ્રેરિત છે અને તેનો ઉદ્દેશ્ય ઇતિહાસને તોડી-મરોડીને રજૂ કરવાનો છે.
ભારતમાં ઇતિહાસની પુસ્તકો અવારનવાર રાજકીય ચર્ચાઓનું કેન્દ્ર રહી છે. એક તરફ જ્યાં કેટલાક લોકો માને છે કે ઇતિહાસને નવી દૃષ્ટિથી લખવો જોઈએ, ત્યાં બીજી તરફ ઘણા વિદ્વાનોનું કહેવું છે કે ઇતિહાસને તથ્યોના આધારે નિષ્પક્ષ રીતે ભણાવવો જોઈએ.
