ઘટતી જનસંખ્યા અને શ્રમિકોની અછતથી ઝઝૂમી રહેલું રશિયા હવે ભારત તરફ આશાભરી નજરે જોઈ રહ્યું છે. રશિયા ઈચ્છે છે કે ભારતીય કુશળ કામદારોની ભાગીદારી તેના ઔદ્યોગિક અને સેવા ક્ષેત્રોમાં વધારવામાં આવે.
નવી દિલ્હી: ભારત અને રશિયા વચ્ચેના સંબંધોમાં એક નવો અધ્યાય જોડાવા જઈ રહ્યો છે. રશિયા (Russia) હવે ભારતના કુશળ કામદારો (Skilled Indian Workers) માટે રોજગારની તકો ખોલવા માંગે છે. ઘટતી જનસંખ્યાથી ઝઝૂમી રહેલું રશિયા આગામી વર્ષોમાં મોટી સંખ્યામાં ભારતીય કામદારોને તેના દેશમાં રોજગાર આપવાનું આયોજન કરી રહ્યું છે.
સંભાવના વ્યક્ત કરવામાં આવી રહી છે કે આ મુદ્દે ડિસેમ્બર 2025 માં યોજાનારા ભારત-રશિયા વાર્ષિક શિખર સંમેલન (India-Russia Annual Summit 2025) દરમિયાન એક મહત્વપૂર્ણ દ્વિપક્ષીય કરાર (Employment Agreement) થઈ શકે છે. આ કરારનો ઉદ્દેશ્ય રશિયામાં કામ કરતા ભારતીયોના અધિકારોનું રક્ષણ કરવું અને તેમના રોજગારને સંસ્થાકીય સહાય પૂરી પાડવાનો છે.
રશિયાને જોઈએ છે ભારતના કુશળ કામદારો
રશિયાની ઘટતી જનસંખ્યા અને ઝડપથી સંકોચાતા શ્રમ બજારે ત્યાંના ઉદ્યોગો માટે એક મોટો પડકાર ઉભો કર્યો છે. આ સ્થિતિનો સામનો કરવા માટે રશિયા હવે ભારત તરફ જોઈ રહ્યું છે. ઈકોનોમિક ટાઈમ્સ (ET) ના અહેવાલ મુજબ, રશિયા ઈચ્છે છે કે ભારતના કુશળ કામદારો મશીનરી, ઈલેક્ટ્રોનિક્સ, નિર્માણ અને ટેક્સટાઈલ ઉદ્યોગોમાં કામ કરે.
વર્તમાનમાં મોટાભાગના ભારતીય કામદારો રશિયામાં નિર્માણ અને કાપડ ઉદ્યોગ સાથે સંકળાયેલા છે, પરંતુ રશિયા હવે તેમને તકનીકી ક્ષેત્રોમાં પણ સામેલ કરવા માંગે છે. રશિયન શ્રમ મંત્રાલયના કોટા અનુસાર, 2025 ના અંત સુધીમાં રશિયામાં કામ કરતા ભારતીયોની સંખ્યા 70,000 થી વધુ થઈ જશે. આ આંકડો વર્તમાન સંખ્યા કરતાં લગભગ બમણો છે.
ભારત અને રશિયા વચ્ચે વધશે ભાગીદારી
ગયા અઠવાડિયે દોહામાં આયોજિત એક આંતરરાષ્ટ્રીય કાર્યક્રમમાં ભારતના શ્રમ મંત્રી ડો. મનસુખ માંડવિયાએ તેમના રશિયન સમકક્ષ સાથે મુલાકાત કરી હતી. સૂત્રો મુજબ, આ વાતચીતમાં ભારતીય કામદારોની સુરક્ષા, કાયદાકીય અધિકારો અને કામની તકો પર વિશેષ ચર્ચા થઈ. રશિયન બાબતોના જાણકાર નિષ્ણાતોનું માનવું છે કે ભારતમાંથી વધતી કુશળ માનવશક્તિની ઉપસ્થિતિ આગામી વર્ષોમાં ભારત-રશિયા ભાગીદારીનો નવો આધારસ્તંભ બની શકે છે.
બંને દેશો વચ્ચે વધતો આર્થિક સહયોગ પણ આ દિશામાં એક મજબૂત સંકેત આપી રહ્યો છે. વેપાર, સંરક્ષણ, ઊર્જા અને ખાણકામ જેવા ક્ષેત્રોમાં પહેલાથી જ બંને દેશો વચ્ચે ગાઢ સંબંધો છે.
હીરા અને સોનાના વેપારમાં નવો રેકોર્ડ
ભારત અને રશિયા વચ્ચે હીરા (Diamond) અને સોના (Gold) ના કારોબારમાં પણ અભૂતપૂર્વ વૃદ્ધિ નોંધાઈ છે. રશિયન મીડિયા RIA Novosti ના એક અહેવાલ મુજબ, આ વર્ષે ઓગસ્ટ 2025 માં ભારતને રશિયાના હીરાની નિકાસ 31.3 મિલિયન ડોલર સુધી પહોંચી ગઈ. આ ગયા વર્ષના ઓગસ્ટના 13.4 મિલિયન ડોલરની સરખામણીમાં બમણા કરતાં પણ વધુ છે.
જોકે, આ વર્ષના પ્રથમ આઠ મહિનામાં રશિયાથી ભારતને હીરાના કુલ પુરવઠામાં લગભગ 40% નો ઘટાડો નોંધાયો હતો, જેનું કારણ પશ્ચિમી દેશોની પ્રતિબંધ નીતિઓ (Sanctions) છે.
પશ્ચિમી પ્રતિબંધો વચ્ચે મજબૂત થતા ભારત-રશિયા સંબંધો
રશિયા વિશ્વનો સૌથી મોટો કાચા હીરા ઉત્પાદક દેશ છે અને ઐતિહાસિક રીતે ભારતના હીરા ઉદ્યોગ (Diamond Industry) નો મુખ્ય સપ્લાયર રહ્યો છે.
પરંતુ અમેરિકા અને યુરોપિયન દેશો દ્વારા રશિયાની સૌથી મોટી ખાણકામ કંપની અલરોસા (Alrosa) પર લાદવામાં આવેલા પ્રતિબંધો પછી ભારતીય ઉદ્યોગ પર મોટી અસર પડી છે.
સાથે જ, અમેરિકાના પૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ દ્વારા લાદવામાં આવેલી 50% ટેરિફએ ભારતીય હીરા ઉદ્યોગને વધુ મુશ્કેલીઓમાં મૂકી દીધો છે. આ પૃષ્ઠભૂમિમાં ભારત-રશિયા વચ્ચે વધતો સહયોગ બંને દેશોના આર્થિક હિતો માટે અત્યંત મહત્વપૂર્ણ સાબિત થઈ શકે છે. ભારત-રશિયા વાર્ષિક શિખર સંમેલન 2025 (23મું સંસ્કરણ) આ વર્ષે 4 થી 6 ડિસેમ્બર સુધી નવી દિલ્હીમાં આયોજિત થશે. આ સંમેલનમાં રશિયાના રાષ્ટ્રપતિ વ્લાદિમીર પુતિન (Vladimir Putin) ભાગ લેશે, જ્યારે ભારત તરફથી પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદી યજમાની કરશે.
