સોમવારે ભગવાન શિવ અને ચંદ્રની પૂજાનું વિશેષ મહત્વ છે. જ્યોતિષ શાસ્ત્ર અનુસાર, આ દિવસે રીંગણ, ડુંગળી, લસણ, કાળા તલ, માંસ અને દારૂ જેવી વસ્તુઓનું સેવન ન કરવું જોઈએ, કારણ કે તે ચંદ્રની શુભતાને પ્રભાવિત કરી શકે છે અને માનસિક અસ્થિરતા વધારી શકે છે.
Somwar Upay: હિંદુ ધર્મમાં સોમવારનો દિવસ ભગવાન શિવ અને ચંદ્રને સમર્પિત માનવામાં આવે છે. જ્યોતિષાચાર્યોનું કહેવું છે કે આ દિવસે તામસિક ભોજન કરવાથી ચંદ્ર નબળો પડે છે, જેનાથી વ્યક્તિના મન અને ભાવનાઓ પર નકારાત્મક અસર પડે છે. તેથી, સોમવારે રીંગણ, ડુંગળી, લસણ, કાળા તલ અને માંસાહાર જેવી વસ્તુઓથી દૂર રહેવું શુભ માનવામાં આવે છે. સાત્વિક ભોજન કરવાથી ચંદ્ર દોષ શાંત થાય છે અને મનમાં શાંતિ અને સંતુલન જળવાઈ રહે છે.
સોમવારનો દિવસ શા માટે ખાસ છે
સનાતન ધર્મમાં સપ્તાહના દરેક દિવસનો સંબંધ કોઈને કોઈ દેવતા અને ગ્રહ સાથે જોડવામાં આવ્યો છે. સોમવાર ભગવાન શિવ અને ચંદ્ર સાથે સંબંધિત છે. આ દિવસે શિવજીની પૂજા, જલાભિષેક, રુદ્રાભિષેક અને વ્રત કરવાની પરંપરા ખૂબ પ્રચલિત છે. એવું માનવામાં આવે છે કે સોમવારનું વ્રત કરવાથી ભગવાન શિવના આશીર્વાદ મળે છે અને ચંદ્રના દોષ શાંત થાય છે.
ધાર્મિક માન્યતા અનુસાર, શિવજી ચંદ્રને પોતાના મસ્તક પર ધારણ કરે છે. તેથી, સોમવારે એવા આચરણ અને આહાર અપનાવવાની સલાહ આપવામાં આવે છે જે મનને શાંત, સંતુલિત અને સાત્વિક રાખે. તામસિક કે ઉગ્ર સ્વભાવના ભોજન આ સંતુલનને બગાડી શકે છે.
જ્યોતિષીય કારણો
જ્યોતિષ શાસ્ત્ર અનુસાર, ચંદ્ર વ્યક્તિના માનસિક સ્વાસ્થ્ય, વિચારો, ભાવનાઓ અને નિર્ણય લેવાની ક્ષમતા પર સીધો પ્રભાવ પાડે છે. જ્યારે ચંદ્ર મજબૂત હોય છે, ત્યારે વ્યક્તિનું મન શાંત રહે છે, વિચાર સ્પષ્ટ હોય છે અને આત્મવિશ્વાસ જળવાઈ રહે છે. પરંતુ જો ચંદ્ર નબળો પડે, તો વ્યક્તિને ચિંતા, અનિદ્રા, તણાવ અને ભ્રમ જેવી સમસ્યાઓ ઘેરી લે છે.
તેથી, સોમવારના દિવસે સાત્વિક ભોજન કરવાની પરંપરા છે. આ માત્ર શરીરને હલકું રાખે છે એટલું જ નહીં, પરંતુ માનસિક રીતે પણ વ્યક્તિને સ્થિર રાખે છે. વળી, કેટલાક ખાસ ખાદ્ય પદાર્થો એવા છે જેનું આ દિવસે સેવન કરવાનું ટાળવું જોઈએ.
સોમવારે કઈ વસ્તુઓથી બચવું જોઈએ
1. રીંગણ
જ્યોતિષ અને આયુર્વેદ બંને અનુસાર, રીંગણને તામસિક ભોજનની શ્રેણીમાં રાખવામાં આવ્યું છે. તામસિક ભોજન તે હોય છે જે મનને અસ્થિર, ઉત્તેજિત કે આળસુ બનાવે છે. સોમવારે રીંગણનું સેવન કરવાથી સાત્વિકતામાં ઘટાડો થાય છે.
એવું માનવામાં આવે છે કે રીંગણ ખાવાથી આળસ અને ઉગ્રતા વધે છે, જેનાથી વ્યક્તિ ધ્યાન અને પૂજામાં એકાગ્ર થઈ શકતો નથી. આ જ કારણ છે કે સોમવારના વ્રત કે પૂજાના દિવસે રીંગણથી દૂર રહેવું જોઈએ.
2. કાળા તલ
કાળા તલનો સંબંધ શનિદેવ સાથે માનવામાં આવે છે. શનિ અને ચંદ્રના સ્વભાવમાં મોટો તફાવત હોય છે. જ્યાં ચંદ્ર ભાવનાઓ અને કોમળતાનું પ્રતીક છે, ત્યાં શનિ કઠોર અનુશાસન અને તપસ્યાનું.
જ્યોતિષ શાસ્ત્રમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે સોમવારે કાળા તલનું સેવન કરવાથી મન ભારે થઈ શકે છે અને માનસિક સંતુલન બગડી શકે છે. આ દિવસ શિવજીની પૂજા માટે છે, તેથી શનિ સાથે સંકળાયેલા પદાર્થોનું સેવન આ દિવસે ટાળવું વધુ સારું છે.
3. લસણ અને ડુંગળી
લસણ અને ડુંગળીને તામસિક ભોજનની શ્રેણીમાં રાખવામાં આવ્યા છે. તેમનું સેવન કરવાથી શરીરમાં ગરમી અને ઉત્તેજના વધે છે. સોમવારે આ વસ્તુઓથી દૂર રહેવું જરૂરી માનવામાં આવ્યું છે કારણ કે તે માનસિક અશાંતિ પેદા કરી શકે છે.
ધ્યાન અને સાધનાના સમયે, મનને શાંત રાખવા માટે સાત્વિક આહાર જેવા કે ફળો, દૂધ અને હળવું ભોજન લેવાની સલાહ આપવામાં આવે છે. લસણ અને ડુંગળીનું સેવન ધ્યાન અને એકાગ્રતાને પ્રભાવિત કરી શકે છે, તેથી આ દિવસે તેનાથી દૂર રહેવું વધુ સારું છે.
4. કડવું કે તૂરું ભોજન
ચંદ્ર શરીર અને કફ અને પિત્તના સંતુલનનો કારક માનવામાં આવે છે. સોમવારે અત્યંત કડવા કે તુરા પદાર્થોનું સેવન કરવાથી આ સંતુલન બગડી શકે છે.
લીમડો કે અન્ય કડવી વસ્તુઓ ખાવાથી શરીરમાં પિત્ત અને કફ બંને વધે છે, જેનાથી ચીડિયાપણું, બેચેની અને નકારાત્મકતા વધે છે. તેથી આ દિવસે હળવું, મીઠું અને શાંત સ્વભાવનું ભોજન કરવાની સલાહ આપવામાં આવે છે.
5. માંસ અને દારૂ
ધાર્મિક દ્રષ્ટિએ સોમવારના દિવસે માંસાહાર અને દારૂનું સેવન વર્જિત માનવામાં આવ્યું છે. માંસ અને દારૂ બંને તામસિક પ્રવૃત્તિને વધારે છે. આનાથી મન અને શરીર બંનેમાં અશાંતિ આવે છે.
ચંદ્ર ભાવનાઓનો ગ્રહ છે, તેથી આ વસ્તુઓના સેવનથી ભાવનાત્મક અસ્થિરતા વધી શકે છે. સાથોસાથ, ભગવાન શિવની પૂજાના દિવસે તેમનું સેવન ધાર્મિક રીતે અયોગ્ય માનવામાં આવ્યું છે.
ચંદ્ર પર અસર
જ્યોતિષ શાસ્ત્રમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે સોમવારે તામસિક ભોજન કરવાથી ચંદ્ર નબળો પડે છે. તેની સીધી અસર વ્યક્તિના મન અને ભાવનાઓ પર પડે છે. નબળો ચંદ્ર વ્યક્તિને અસ્થિર, ઉદાસ અને અસમંજસમાં મૂકી શકે છે.
તેનાથી વિપરીત, સાત્વિક ભોજન જેમ કે ફળો, દૂધ, દહીં અને હળવું ભોજન મનને શાંત અને સ્થિર રાખે છે. જ્યારે વ્યક્તિ સાત્વિકતા તરફ આગળ વધે છે, ત્યારે તેનું માનસિક અને ભાવનાત્મક સંતુલન સુધરે છે, અને આ જ ચંદ્રની શુભતાને મજબૂત બનાવે છે.
સોમવારે કેવો આહાર હોવો જોઈએ
સોમવારના દિવસે વ્રત રાખનારા લોકો સામાન્ય રીતે ફળાહાર કરે છે. દૂધ, દહીં, ફળ, મગફળી, સાબુદાણા અને પાણી ભરપૂર માત્રામાં લેવું ફાયદાકારક રહે છે.
જો કોઈ વ્રત ન પણ રાખતું હોય, તો પણ આ દિવસે હળવું, સાત્વિક અને પૌષ્ટિક ભોજન કરવાની સલાહ આપવામાં આવે છે. વધુ મસાલેદાર, તળેલું-શેકેલું કે તામસિક ભોજન ન કરો.
આ ઉપરાંત, શિવલિંગ પર જળ, દૂધ કે ચોખા ચડાવવા અને "ॐ નમઃ શિવાય" નો જાપ કરવો ચંદ્ર દોષને શાંત કરવામાં મદદ કરે છે.
સાત્વિકતાથી મળે છે માનસિક શાંતિ
જ્યોતિષાચાર્યોનું માનવું છે કે સોમવારે સાત્વિક આહાર અને સંયમિત દિનચર્યા અપનાવવાથી વ્યક્તિની અંદર શાંતિ, સંતુલન અને સકારાત્મકતા વધે છે. ચંદ્રને શાંત ગ્રહ માનવામાં આવે છે, તેથી તેની અસર સીધી મન પર પડે છે.
તામસિક ભોજન ચંદ્રની ઊર્જાને નબળી પાડે છે, જ્યારે સાત્વિક આહાર તેને મજબૂત બનાવે છે. આ જ કારણ છે કે સોમવારનો દિવસ માત્ર ધાર્મિક દ્રષ્ટિએ જ નહીં, પરંતુ માનસિક સ્વાસ્થ્યના દ્રષ્ટિકોણથી પણ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.
