ટાટા ટ્રસ્ટ્સના ડિરેક્ટર્સ આજે ટાટા સન્સના સંભવિત લિસ્ટિંગ અને શાપૂરજી પાલોનજી ગ્રુપના એક્ઝિટ પર ચર્ચા કરશે. બેઠકનો હેતુ બોર્ડરૂમના વિવાદો ઉકેલવાનો છે, જેમાં વીટો અધિકારોમાં ઘટાડો અને માઇનોરિટી શેરધારકોના પ્રભાવ અંગે ચિંતા વ્યક્ત કરવામાં આવી છે. સરકારે હસ્તક્ષેપ કરીને મતભેદો દૂર કરવાનો પ્રયાસ કર્યો છે.
Tata sons ipo: દેશના સૌથી જૂના વ્યવસાયિક સમૂહ ટાટા ગ્રુપની હોલ્ડિંગ સંસ્થા ટાટા ટ્રસ્ટ્સના ડિરેક્ટર્સ શુક્રવારે એક મહત્વપૂર્ણ બેઠક કરી રહ્યા છે. આ બેઠક ટાટા સન્સના સંભવિત IPO અને લઘુમતી શેરધારક શાપૂરજી પાલોનજી ગ્રુપના એક્ઝિટને લઈને છે. છેલ્લા કેટલાક મહિનાઓથી ટ્રસ્ટીઓ વચ્ચે બોર્ડરૂમ વિવાદ વધુ ઘેરો બન્યો છે, જેના પછી કેન્દ્ર સરકારે મધ્યસ્થી કરી. ટ્રસ્ટીઓને આશંકા છે કે ટાટા સન્સના લિસ્ટિંગથી તેમના વીટો રાઇટ્સ નબળા પડી શકે છે અને પાલોનજી ગ્રુપનો પ્રભાવ વધી શકે છે. જોકે, દેવામાં ડૂબેલું પાલોનજી ગ્રુપ પોતાની 18.37% હિસ્સેદારી વેચીને દેવું ઘટાડવા માંગે છે, જેનાથી સમૂહ પરનું નાણાકીય દબાણ ઓછું થઈ શકે.
સરકારી હસ્તક્ષેપ પછી બોલાવવામાં આવેલી બેઠક
મામલા સાથે સંકળાયેલા લોકો અનુસાર, બુધવારે સરકારની મધ્યસ્થીમાં થયેલી એક મહત્વપૂર્ણ ચર્ચા પછી આ બેઠક નક્કી થઈ. આમાં ગૃહ મંત્રી અને નાણા મંત્રીના હસ્તક્ષેપથી અધિકારીઓએ ટાટા ટ્રસ્ટ્સ અને ટાટા સન્સ પ્રાઇવેટ લિમિટેડના પ્રતિનિધિઓને મતભેદો દૂર કરવા અપીલ કરી હતી. ચર્ચાનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય હતો કે સમૂહના સંચાલન પર કોઈ પણ પ્રકારની નકારાત્મક છબી કે અવરોધ ન આવે.
સૂત્રો અનુસાર, વિવાદ ત્યારે વધુ ઘેરો બન્યો જ્યારે કેટલાક ટ્રસ્ટીઓએ ભૂતપૂર્વ સંરક્ષણ સચિવ વિજય સિંહને ટાટા સન્સના બોર્ડમાંથી હટાવવાનો નિર્ણય કર્યો. આ ઉપરાંત, અન્ય એક ડિરેક્ટર વેણુ શ્રીનિવાસનને હટાવવાનો પણ પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો. બંનેને નોએલ ટાટાના નજીકના માનવામાં આવે છે, જે ટાટા ટ્રસ્ટ્સના ચેરમેન છે.
ટ્રસ્ટોની હિસ્સેદારી અને શક્તિ
ટાટા ટ્રસ્ટ્સ પાસે ટાટા સન્સમાં લગભગ 66 ટકા હિસ્સેદારી છે. આ હિસ્સેદારીને કારણે ટ્રસ્ટોને ફક્ત બોર્ડના એક તૃતીયાંશ સભ્યોની નિમણૂક કરવાનો જ અધિકાર નથી, પરંતુ તેઓ મુખ્ય વ્યૂહાત્મક નિર્ણયો પર વીટો રાઇટ પણ ધરાવે છે. આ જ સંરચના તેમને સમૂહની દિશા નક્કી કરવામાં મોટી ભૂમિકા આપે છે.
જોકે, હવે આ જ માળખું વિવાદનું મૂળ બની ગયું છે. ટ્રસ્ટીઓ વચ્ચે સત્તાના સંતુલનને લઈને મતભેદો વધતા જઈ રહ્યા છે. નિષ્ણાતોનું માનવું છે કે ટ્રસ્ટોની અંદર કોઈ પણ ગંભીર તિરાડની અસર સીધી ટાટા સન્સ અને સમગ્ર ટાટા સમૂહ પર પડશે. ટાટા ગ્રુપની 26 લિસ્ટેડ કંપનીઓ છે, જેની કુલ વાર્ષિક આવક 180 બિલિયન ડોલરથી વધુ હોવાનું કહેવાય છે.
પાલોનજી ગ્રુપની હિસ્સેદારી પર ચર્ચા
ટાટા ટ્રસ્ટ્સે ટાટા સન્સના ચેરમેન નટરાજન ચંદ્રશેખરનને નિર્દેશ આપ્યો છે કે તેઓ શાપૂરજી પાલોનજી ગ્રુપ સાથે વાતચીત શરૂ કરે જેથી તેમની હિસ્સેદારીનો શાંતિપૂર્ણ એક્ઝિટ પ્લાન નક્કી કરી શકાય. પાલોનજી ગ્રુપ ટાટા સન્સમાં 18.37 ટકા હિસ્સેદારી ધરાવે છે અને પોતાના વધતા દેવાને ઘટાડવા માટે તેને વેચવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે.
મહામારી પછી ગ્રુપની નાણાકીય સ્થિતિ પર ઊંડી અસર પડી છે. કંપનીને પોતાના ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર પ્રોજેક્ટ્સના દેવા ચૂકવવા માટે તાત્કાલિક ભંડોળની જરૂર છે. આ હિસ્સેદારીના વેચાણથી મળનારી રકમનો ઉપયોગ તેઓ પોતાના દેવાના બોજને ઓછો કરવામાં કરવા માંગે છે.
આરબીઆઈની નવી ગાઇડલાઇન પર નજર
સૂત્રો અનુસાર, ટાટા સન્સ હાલ ભારતીય રિઝર્વ બેંકની નવી ગાઇડલાઇનની રાહ જોઈ રહી છે. આશા છે કે વર્ષના અંત સુધીમાં આરબીઆઈ એવા નિયમો જાહેર કરી શકે છે, જે હોલ્ડિંગ કંપનીઓને ફરજિયાત જાહેર ઇશ્યૂમાંથી રાહત આપી શકે છે. જો આવું થાય તો ટાટા સન્સને IPO લાવવાની ઉતાવળ કરવી પડશે નહીં.
જોકે, આ વિલંબ પાલોનજી ગ્રુપ માટે નુકસાનકારક સાબિત થઈ શકે છે. કારણ કે ગ્રુપ પોતાની હિસ્સેદારીનું મોનેટાઇઝેશન જલદી કરવા માંગે છે જેથી નાણાકીય દબાણ ઓછું થઈ શકે.
અનેક વિકલ્પો પર વિચારણા
શાપૂરજી પાલોનજી ગ્રુપ પોતાની હિસ્સેદારી વેચવા માટે અનેક વિકલ્પો પર વિચાર કરી રહ્યું છે. આમાં ટાટા સન્સ દ્વારા પ્રત્યક્ષ શેર બાયબેક, કોઈ સંસ્થાકીય રોકાણકારને આંશિક હિસ્સેદારી વેચવી, અથવા તો સ્ટ્રેટેજિક પાર્ટનરશિપનો સમાવેશ થાય છે.
બ્લૂમબર્ગના એક રિપોર્ટ અનુસાર, પાલોનજી ગ્રુપે પોતાની હિસ્સેદારીના વેચાણથી પ્રાપ્ત સંભવિત રકમનો ઉપયોગ માળખાગત સુવિધાઓની એકમના દેવા ચૂકવવામાં કરવાની યોજના બનાવી છે. આનાથી તેમની ઉધાર ખર્ચ ઘટશે અને સમૂહની ક્રેડિટ રેટિંગમાં સુધારો આવી શકે છે.
બેઠકથી મોટી અપેક્ષાઓ
ટાટા ટ્રસ્ટ્સની આજની બેઠકથી એવી અપેક્ષા રાખવામાં આવી રહી છે કે ટાટા ગ્રુપની અંદર ચાલી રહેલા મતભેદોને દૂર કરવા માટે કોઈ નક્કર પગલું ભરવામાં આવશે. આ બેઠક આગામી મહિનાઓમાં ટાટા સન્સના લિસ્ટિંગ, ટ્રસ્ટોની ભૂમિકા અને પાલોનજી ગ્રુપના એક્ઝિટ જેવા મહત્વપૂર્ણ નિર્ણયોનો પાયો નાખી શકે છે.
એકંદરે, ટાટા સન્સના IPO અને હિસ્સેદારીના વિવાદની અસર ફક્ત સમૂહના ભવિષ્ય પર જ નહીં, પરંતુ ભારતીય કોર્પોરેટ જગતની સંરચના પર પણ પડી શકે છે.
