અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે જાહેરાત કરી કે ઇઝરાયેલ અને હમાસ ગાઝામાં શાંતિ યોજના (Peace Plan) ના પ્રથમ તબક્કા પર સંમત થયા છે. કરાર હેઠળ માનવતાવાદી સહાય અને બંધકોની મુક્તિની પ્રક્રિયા શરૂ થશે.
World Update: અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિ (Donald Trump) એ ઇઝરાયેલ અને હમાસ વચ્ચે ચાલી રહેલા લાંબા યુદ્ધને સમાપ્ત કરવા માટે ઐતિહાસિક જાહેરાત કરી છે. ટ્રમ્પે જણાવ્યું કે બંને પક્ષોએ અમેરિકાની મધ્યસ્થી (mediation) માં તૈયાર કરાયેલ શાંતિ યોજના (peace plan) ના પ્રથમ તબક્કા પર સંમતિ દર્શાવી છે. તેમણે તેને ગાઝામાં કાયમી યુદ્ધવિરામ (ceasefire) અને સ્થિરતા તરફ એક મોટું પગલું ગણાવ્યું છે.
ટ્રમ્પની જાહેરાત
અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે કહ્યું કે ઇઝરાયેલ અને હમાસ વચ્ચે લાંબા સમયથી ચાલી રહેલો સંઘર્ષ હવે સમાપ્ત થવાની આશા છે. તેમણે જણાવ્યું કે બંને પક્ષોએ પ્રથમ તબક્કાના કરાર (first phase agreement) પર હસ્તાક્ષર કર્યા છે, જે ભવિષ્યમાં કાયમી શાંતિ (permanent peace) નો પાયો નાખશે. ટ્રમ્પે તેને “ઐતિહાસિક અને અભૂતપૂર્વ પગલું (historic and unprecedented step)” ગણાવ્યું.
તેમણે પોતાના નિવેદનમાં કહ્યું કે અમેરિકાએ આ સમગ્ર પ્રક્રિયા દરમિયાન નિષ્પક્ષ વલણ (neutral stance) અપનાવ્યું અને તમામ પક્ષોના હિતોને ધ્યાનમાં રાખ્યા. ટ્રમ્પે કતાર, ઇજિપ્ત અને તુર્કીનો પણ મધ્યસ્થી માટે આભાર માન્યો. તેમણે કહ્યું, “આ આરબ જગત, મુસ્લિમ સમુદાય, ઇઝરાયેલ, પડોશી દેશો અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ ઑફ અમેરિકા માટે એક મહાન દિવસ છે. તમામ બંધકો (hostages) ને ખૂબ જ જલદી મુક્ત કરવામાં આવશે અને ઇઝરાયેલ પોતાની સેનાને એક નિશ્ચિત મર્યાદા સુધી પાછી બોલાવી લેશે.”
પ્રથમ તબક્કાની રૂપરેખા
શાંતિ યોજનાના પ્રથમ તબક્કામાં ઘણા મહત્વપૂર્ણ પગલાં લેવામાં આવશે. ગાઝામાં માનવતાવાદી સહાય (humanitarian aid) પહોંચાડવા માટે પાંચ મુખ્ય ક્રોસિંગ પોઈન્ટ્સ (crossing points) ને તરત ખોલવામાં આવશે જેથી જરૂરિયાતમંદ નાગરિકોને ભોજન, દવાઓ અને રાહત સામગ્રી પહોંચાડી શકાય.
આ ઉપરાંત, ગાઝા રીટર્ન મેપ (Gaza return map) માં સુધારો કરવામાં આવશે જેથી નાગરિક વિસ્તારોની સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરી શકાય. કરાર હેઠળ હમાસ 20 ઇઝરાયેલી બંધકોને મુક્ત કરશે જ્યારે ઇઝરાયેલ પણ તેની જેલોમાં બંધ ઘણા પેલેસ્ટિનિયન કેદીઓ (Palestinian prisoners) ને છોડશે.
મુક્તિની આ પ્રક્રિયા આગામી 72 કલાકમાં પૂર્ણ કરવાની છે. આને શાંતિ યોજનાની સફળતાની પ્રથમ કસોટી (first test of success) માનવામાં આવી રહી છે.
નેતન્યાહુનું નિવેદન
ઇઝરાયેલના પ્રધાનમંત્રી બેન્જામિન નેતન્યાહુ (Benjamin Netanyahu) એ આ કરારને એક રાજદ્વારી સફળતા (diplomatic success) ગણાવી. તેમણે કહ્યું કે આ આપણા તમામ બંધકોની વાપસી અને રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા માટે ઐતિહાસિક ક્ષણ છે.
નેતન્યાહુએ કહ્યું, “મેં શરૂઆતથી જ સ્પષ્ટ કરી દીધું હતું કે જ્યાં સુધી અમારા બધા બંધકો ઘરે પાછા ન ફરે અને અમારા લક્ષ્યો પૂરા ન થાય, ત્યાં સુધી અમે શાંતિથી નહીં બેસીએ. રાષ્ટ્રપતિ ટ્રમ્પના અથાક પ્રયાસો, અમારા સૈનિકોની હિંમત અને અમારી જનતાની દૃઢતાએ આ શક્ય બનાવ્યું.”
તેમણે આગળ કહ્યું કે આ કરાર ઇઝરાયેલ માટે એક નૈતિક વિજય (moral victory) છે અને તે દર્શાવે છે કે મજબૂત ઇચ્છાશક્તિ અને સહયોગથી અશક્ય પણ શક્ય બની શકે છે.
ઇજિપ્તમાં થયેલી વાટાઘાટોથી થયેલો કરાર
ઇઝરાયેલ અને હમાસ વચ્ચેનો આ કરાર ઇજિપ્ત (Egypt) માં ઘણા દિવસો સુધી ચાલેલી ગહન વાટાઘાટો પછી શક્ય બન્યો. આ બેઠકોમાં અમેરિકા, ઇઝરાયેલ, ઇજિપ્ત અને કતારના વાટાઘાટકારો હાજર હતા. તેમણે મળીને ટ્રમ્પના પ્રસ્તાવિત પીસ પ્લાન (Peace Plan) ની રૂપરેખા તૈયાર કરી.
સૂત્રો અનુસાર, વાટાઘાટો દરમિયાન સૌથી મોટી પડકાર એ હતો કે બંને પક્ષો સીઝફાયર (ceasefire) અને બંધકોની મુક્તિની શરતો પર એકમત થાય. પરંતુ સતત વાતચીત અને આંતરરાષ્ટ્રીય દબાણ પછી આખરે એક પ્રારંભિક સહમતિ બની શકી.
યુદ્ધ કેવી રીતે શરૂ થયું હતું
આ સંઘર્ષ 7 ઓક્ટોબર 2023 ના રોજ શરૂ થયો હતો જ્યારે હમાસના આતંકવાદીઓએ ઇઝરાયેલ પર અચાનક હુમલો કર્યો. આ હુમલામાં લગભગ 1200 લોકોના મોત થયા અને 251 લોકોને બંધક બનાવવામાં આવ્યા. આ પછી ઇઝરાયેલે જવાબી કાર્યવાહીમાં ગાઝા પર વ્યાપક સૈન્ય હુમલાઓ (military operations) શરૂ કર્યા.
આ યુદ્ધમાં અત્યાર સુધીમાં 67,000 થી વધુ લોકોના મોત થયા છે, જેમાં મોટાભાગના ગાઝાના નાગરિકોનો સમાવેશ થાય છે. લાખો લોકો બેઘર થઈ ગયા અને પ્રદેશની મૂળભૂત સંરચના (infrastructure) તબાહ થઈ ગઈ. સતત બોમ્બ ધડાકા અને હિંસાએ ગાઝાને માનવતાવાદી સંકટ (humanitarian crisis) ના કેન્દ્રમાં લાવી દીધું છે.
