વક્ફ સંશોધન બિલમાં ‘વક્ફ બાય યુઝર’ પ્રાવધાન પૂર્ણ કરવામાં આવ્યું છે. હવે વક્ફ સંપત્તિ માટે કાનૂની દસ્તાવેજ જરૂરી હશે, જેથી સંપત્તિના વિવાદો ઓછા થશે, વિપક્ષ વિરોધ કરી રહ્યો છે.
Waqf Bill: વક્ફ બાય યુઝરનો અર્થ એ હતો કે જો કોઈ મસ્જિદ, કબ્રસ્તાન અથવા દરગાહ જેવી જગ્યાઓનો લાંબા સમયથી ધાર્મિક અથવા સામાજિક કાર્યો માટે ઉપયોગ થઈ રહ્યો છે, તો તેને કોઈપણ દસ્તાવેજ વગર વક્ફ સંપત્તિ માની લેવામાં આવતી હતી. આ પ્રથા ઇસ્લામિક કાયદા અને ભારતમાં વક્ફની જૂની પરંપરાનો ભાગ હતી.
સરકારે શા માટે આ પ્રાવધાન દૂર કર્યું?
લોકસભામાં રજૂ કરવામાં આવેલા વક્ફ સંશોધન બિલ હેઠળ સરકારે ‘વક્ફ બાય યુઝર’નો અંત લાવી દીધો છે. હવે કોઈપણ વક્ફ સંપત્તિ ફક્ત ત્યારે જ માનવામાં આવશે જ્યારે તેના પાસે કાનૂની દસ્તાવેજ અથવા વસિયતના માધ્યમથી તે વક્ફને સોંપવામાં આવી હોય. આ હેઠળ હવે વક્ફ સંપત્તિ માટે દરેક પ્રોપર્ટીની જિલ્લા કલેક્ટર દ્વારા તપાસ કરવામાં આવશે. સરકારે તેને દૂર કરવાનું કારણ જણાવ્યું છે કે આ હેઠળ ઘણી વખત વક્ફ બોર્ડે કોઈ કાનૂની આધાર વગર સંપત્તિઓ પર કબજો કર્યો હતો.
વિપક્ષની વાંધા
વિપક્ષે આ સંશોધન પર કડો વાંધો ઉઠાવ્યો છે. કોંગ્રેસના સાંસદ સૈયદ નાસિર હુસેને કહ્યું કે આ વિધેયક મુસ્લિમ સમુદાયના ધાર્મિક સ્થળો માટે ખતરાની ઘંટડી બની શકે છે. તેમનો તર્ક હતો કે સેંકડો વર્ષ જૂની મસ્જિદો અને ધાર્મિક સ્થળો પાસે કાનૂની દસ્તાવેજો નથી, તો પછી તેમને વક્ફ સંપત્તિમાંથી બાકાત કરવાનું યોગ્ય નહીં હોય.
શું ફેરફાર આવશે?
હવેથી ‘વક્ફ બાય યુઝર’ની જગ્યાએ ‘વક્ફ બાય ડીડ’ લાગુ થશે, એટલે કે વક્ફ સંપત્તિને રજિસ્ટર્ડ ડીડ હેઠળ જ વક્ફ માનવામાં આવશે. આ ફેરફાર એ સુનિશ્ચિત કરશે કે કોઈપણ સંપત્તિ વક્ફ જાહેર થાય તે પહેલાં તેના કાનૂની દસ્તાવેજો હોય, જેથી સંપત્તિના માલિકી હકનો સાચો દસ્તાવેજ હાજર હોય.
કોંગ્રેસ અને મુસ્લિમ સંગઠનોનો વિરોધ
આ ફેરફાર સામે મુસ્લિમ સંગઠનો અને વિપક્ષી દળોનું કહેવું છે કે આનાથી ધાર્મિક સ્થળો પર કબજો થવાનો ખતરો વધી જશે. ઘણી જગ્યાએ દસ્તાવેજો નથી, તેથી આ પ્રાવધાન ધાર્મિક અને સામાજિક તણાવ પેદા કરી શકે છે.
શું છે સરકારનો પક્ષ?
સરકારનું કહેવું છે કે આ પગલું ભૂમિ કબજાના મામલાઓમાં પારદર્શિતા લાવવા અને વિવાદો ઓછા કરવા માટે લેવામાં આવ્યું છે. મંત્રી કિરેન રિજિજુએ આ સંશોધનને યોગ્ય ઠેરવતાં કહ્યું કે કોઈપણ કાનૂની દસ્તાવેજ વગર કોઈપણ સંપત્તિને વક્ફ સંપત્તિ માનવામાં હવે નહીં ચાલે.
```
