अमेरिकेत भारतीय वंशाचे माजी राष्ट्रपती सल्लागार ॲशले टेलिस यांना चीनशी कथित संबंध आणि गोपनीय कागदपत्रे बाळगल्याच्या आरोपावरून अटक करण्यात आली आहे. एफबीआयने त्यांच्या घरातून राष्ट्रीय संरक्षणाशी संबंधित शेकडो गोपनीय कागदपत्रे जप्त केली.
ॲशले टेलिस यांना अटक: अमेरिकेत भारतीय वंशाचे राष्ट्रीय सुरक्षा तज्ज्ञ आणि दक्षिण आशिया धोरण सल्लागार ॲशले टेलिस (Ashley Tellis) यांना चीनशी कथित संबंध ठेवल्याच्या आणि गोपनीय कागदपत्रे (classified documents) बाळगल्याच्या आरोपाखाली अटक करण्यात आली आहे. 64 वर्षीय टेलिस, जे अमेरिकेचे नागरिक आहेत, ते माजी राष्ट्राध्यक्ष जॉर्ज डब्ल्यू बुश यांचे विशेष सहाय्यक राहिले आहेत. एफबीआय (FBI) ने शनिवारी व्हर्जिनियाच्या व्हिएन्ना येथील त्यांच्या निवासस्थानावर छापा टाकून सुमारे 1,000 हून अधिक पानांची गोपनीय कागदपत्रे जप्त केली.
एफबीआयचा छापा
एफबीआयच्या तपासात असे आढळून आले की टेलिस यांनी राष्ट्रीय संरक्षणाशी (national defense) संबंधित अनेक गोपनीय कागदपत्रे स्वतःकडे ठेवली होती. छाप्यात टॉप सीक्रेट (top secret) श्रेणीतील कागदपत्रे त्यांच्या ऑफिसमधील फाइलिंग कॅबिनेट, डेस्क आणि तीन मोठ्या काळ्या पिशव्यांमध्ये ठेवलेली आढळली. तपासकर्त्यांचे म्हणणे आहे की, या कागदपत्रांमध्ये यूएस एअर फोर्सच्या (US Air Force) रणनीतींपासून ते दक्षिण आशियाशी संबंधित धोरणांपर्यंतची संवेदनशील माहिती समाविष्ट आहे.
व्हिडिओमध्ये कैद झालेल्या टेलिसच्या हालचाली
एफबीआयच्या माहितीनुसार, 25 सप्टेंबर रोजी टेलिस यांना स्टेट डिपार्टमेंटच्या हॅरी एस ट्रुमन बिल्डिंगमध्ये एका गोपनीय कम्प्युटर सिस्टीममधून शेकडो कागदपत्रे प्रिंट करताना पाहिले गेले. पाळत ठेवणाऱ्या व्हिडिओमध्ये दिसले की त्यांनी ‘US Air Force Tactics’ शी संबंधित 1288 पानांची फाइल ‘Econ Reform’ या नावाने सेव्ह केली आणि काही पाने प्रिंट केल्यानंतर संपूर्ण फाइल डिलीट केली.
गोपनीय माहिती लपवण्याचा प्रयत्न
10 ऑक्टोबर रोजी आणखी एका पाळत ठेवणाऱ्या व्हिडिओमध्ये टेलिस यांना मार्क सेंटर (Alexandria, Virginia) येथील एका सुरक्षित सुविधेतून नोटपॅडमध्ये टॉप सीक्रेट कागदपत्रे लपवताना आणि ते आपल्या चामड्याच्या ब्रीफकेसमध्ये ठेवताना पाहिले गेले. त्यानंतर ते त्या सुविधेतून बाहेर पडले. एफबीआयचा दावा आहे की, हे पाऊल जाणूनबुजून गोपनीय माहिती बाहेर नेण्याचा प्रयत्न होता, जो अमेरिकेच्या राष्ट्रीय सुरक्षेसाठी (national security) गंभीर धोका आहे.
चिनी अधिकाऱ्यांशी भेटींमुळे संशय वाढला
एफबीआयच्या अहवालानुसार, सप्टेंबर 2022 ते सप्टेंबर 2025 दरम्यान टेलिस यांनी व्हर्जिनियामध्ये अनेक वेळा चिनी सरकारी अधिकाऱ्यांशी भेट घेतली. 15 सप्टेंबर 2022 च्या बैठकीत ते एक लिफाफा घेऊन रेस्टॉरंटमध्ये पोहोचले होते, जो बैठकीनंतर त्यांच्याकडे नव्हता. याव्यतिरिक्त, सप्टेंबर 2025 च्या एका बैठकीत त्यांना चिनी अधिकाऱ्यांकडून लाल रंगाची भेट पिशवी देण्यात आली. तपास यंत्रणांचा असा विश्वास आहे की या बैठकांमध्ये संवेदनशील माहिती सामायिक केली गेली असावी.
टेलिस यांची कारकीर्द
ॲशले टेलिस यांचा जन्म भारतातील मुंबई येथे झाला होता. त्यांनी सेंट झेवियर्स कॉलेज, मुंबई विद्यापीठातून पदवी आणि पदव्युत्तर शिक्षण घेतले. त्यानंतर त्यांनी शिकागो विद्यापीठातून राज्यशास्त्रात (Political Science) पीएचडी केली. टेलिस 2001 पासून अमेरिकेच्या परराष्ट्र विभागात (US Department of State) सल्लागार म्हणून कार्यरत आहेत आणि अमेरिका-भारत अणुऊर्जा करार (civil nuclear deal) वाटाघाटींमधील प्रमुख सदस्यांपैकी एक होते.
सध्या टेलिस अमेरिकेच्या संरक्षण विभागाच्या (US Department of Defense) “Office of Net Assessment” मध्ये कार्यरत होते आणि “Carnegie Endowment for International Peace” या थिंक टँकमध्ये वरिष्ठ फेलो म्हणून काम करत होते. याव्यतिरिक्त ते व्हाईट हाऊसमध्ये (White House) राष्ट्रीय सुरक्षा परिषदेचे (National Security Council) वरिष्ठ संचालकही राहिले आहेत.