भारत 8 ऑक्टोबर रोजी भारतीय हवाई दलाचा 93 वा स्थापना दिवस साजरा करत आहे. ऑपरेशन सिंदूर आणि एअर शोच्या माध्यमातून हवाई दलाच्या शौर्य, पराक्रम आणि देशसेवेतील योगदानाचा गौरव केला जाईल.
Indian Air Force Day 2025: भारतात दरवर्षी 8 ऑक्टोबर रोजी भारतीय हवाई दल दिन (Indian Air Force Day) साजरा केला जातो. या वर्षी देश आपला 93 वा भारतीय हवाई दल दिन साजरा करत आहे. हा दिवस भारतीय हवाई दलाच्या (Indian Air Force) पराक्रम, त्याग, शौर्य आणि देशाच्या हवाई सीमांच्या संरक्षणातील योगदानाला सन्मानित करण्यासाठी साजरा केला जातो. या दिवशी देशभरात हवाई दलातील जवान आणि अधिकाऱ्यांच्या साहसी कार्यांची आठवण केली जाते आणि त्यांच्या अद्वितीय योगदानाचा गौरव केला जातो.
भारतीय हवाई दलाची स्थापना
भारतीय हवाई दलाची स्थापना 8 ऑक्टोबर 1932 रोजी झाली. या दिवसापासून भारतात हवाई दल दिन म्हणून साजरा करण्याची परंपरा सुरू झाली. भारतीय हवाई दलाचे संस्थापक म्हणून एअर मार्शल सुब्रतो मुखर्जी यांना मानले जाते. स्वातंत्र्यानंतर 1 एप्रिल 1954 रोजी सुब्रतो मुखर्जी यांची भारतीय हवाई दलाचे पहिले प्रमुख म्हणून नियुक्ती करण्यात आली. भारतीय हवाई दलाच्या स्थापनेपासून आजपर्यंत, तिने आपल्या गौरवशाली इतिहासात अनेक महत्त्वपूर्ण मोहिमा आणि ऑपरेशन्स यशस्वी केले आहेत. हवाई दलाची ताकद आणि आधुनिक तंत्रज्ञानाचे प्रदर्शन करण्यासाठी या दिवशी विशेष कार्यक्रम आयोजित केले जातात.
हवाई दल दिनाचे महत्त्व
हवाई दल दिन केवळ भारतीय हवाई दलाच्या स्थापनेची आठवण करून देण्यासाठी नाही, तर तो युवा पिढीला देशसेवेसाठी प्रेरित करण्यासाठी आणि राष्ट्रीय अभिमानाची भावना वाढवण्यासाठीही एक संधी आहे. या दिवशी देशभरात हवाई दलाच्या जवानांद्वारे लढाऊ विमानांचे कसरती आणि शक्ती प्रदर्शन (एअर शो) आयोजित केले जाते. याद्वारे जनतेसमोर हवाई दलाची क्षमता आणि तयारीचे प्रदर्शन केले जाते.
हवाई दल दिनाचे महत्त्व केवळ युद्धाच्या तयारीपुरते मर्यादित नाही. भारतीय हवाई दल देशाच्या सुरक्षेसोबतच आपत्कालीन मदत, बचाव कार्य, शांतता मोहिमा (Peacekeeping Missions) आणि परदेशात अडकलेल्या भारतीय नागरिकांना सुरक्षित परत आणण्यातही महत्त्वाची भूमिका बजावते. याप्रकारे, हा दिवस हवाई दलाचा गौरवशाली इतिहास, साहसी कार्ये आणि योगदान जनतेसमोर आणण्याची एक संधी आहे.
मुख्य आकर्षण: ऑपरेशन सिंदूर
हवाई दल दिनाचे मुख्य आकर्षण अनेकदा ऑपरेशन्स आणि एअर शो असतात. या वर्षीच्या हवाई दल दिनाचे विशेष आकर्षण ऑपरेशन सिंदूर आहे. या ऑपरेशनद्वारे भारतीय हवाई दलाने आपली सामरिक आणि तांत्रिक क्षमता प्रदर्शित केली. ऑपरेशन सिंदूर हे दर्शवते की भारतीय हवाई दल केवळ देशाची हवाई सुरक्षा सुनिश्चित करत नाही, तर संकटाच्या वेळी त्वरित आणि प्रभावी कारवाई करण्यासही सक्षम आहे.
भारतीय हवाई दलाचे योगदान
भारतीय हवाई दलाने इतिहासात अनेक महत्त्वपूर्ण मोहिमा यशस्वी केल्या आहेत. युद्धांमध्ये हवाई दलाची भूमिका महत्त्वाची राहिली आहे आणि ती देशाच्या सीमांचे रक्षण करण्यासाठी सतत तत्पर असते. याव्यतिरिक्त, हवाई दल आपत्कालीन मदत (Disaster Relief) आणि मानवतावादी मोहिमांमध्ये (Humanitarian Missions) देखील सक्रिय असते.
उदाहरणार्थ, नैसर्गिक आपत्त्यांच्या वेळी भारतीय हवाई दल बाधित क्षेत्रांमध्ये मदत सामग्री पोहोचवते आणि जखमी लोकांना सुरक्षित ठिकाणी पोहोचवण्याचे काम करते. याव्यतिरिक्त, शांतता मोहिमांमध्ये आणि परदेशात अडकलेल्या नागरिकांना सुरक्षित परत आणण्यातही भारतीय हवाई दल महत्त्वाची भूमिका बजावते. या सर्व कार्यांद्वारे भारतीय हवाई दल देश आणि विदेशात आपली विश्वसनीयता आणि पराक्रम सिद्ध करते.
भारतीय हवाई दलाचे बोधवाक्य
भारतीय हवाई दलाचे बोधवाक्य आहे- 'नभ: स्पृशं दीप्तम'. हे वाक्य भगवद्गीतेच्या अकराव्या अध्यायातून घेतले आहे. महाभारताच्या महायुद्धात कुरुक्षेत्राच्या रणांगणात भगवान श्रीकृष्णांनी अर्जुनाला उपदेश दिला होता आणि त्याच उपदेशातून हे बोधवाक्य प्रेरित झाले आहे. या वाक्याचा अर्थ आहे “आकाशाला स्पर्श करणारा प्रकाश”, जे भारतीय हवाई दलाच्या अदम्य धैर्य आणि उच्च आदर्शांचे प्रतीक आहे. हे वाक्य हवाई दलातील कर्मचाऱ्यांना नेहमी त्यांच्या कार्यात निष्ठा, धैर्य आणि उत्कृष्टता टिकवून ठेवण्याची प्रेरणा देते.
