मिग-21 च्या निवृत्तीनंतर भारतीय हवाई दल अनेक काळापासून लढाऊ विमानांच्या कमतरतेचा सामना करत आहे. ही कमतरता दूर करण्यासाठी आणि देशाच्या संरक्षण क्षमतांना बळकट करण्यासाठी सरकारने 85,000 कोटी रुपयांच्या खर्चाने 97 तेजस विमानांची (MK-1A) खरेदी करण्यास मंजुरी दिली आहे.
नवी दिल्ली: मिग-21 च्या निवृत्तीनंतर भारतीय हवाई दल लढाऊ विमानांच्या कमतरतेचा सामना करत आहे. दरम्यान, या महिन्याच्या सुरुवातीला सरकारने 85,000 कोटी रुपयांच्या खर्चाने 97 तेजस विमानांच्या खरेदीला मंजुरी दिली होती. संरक्षण मंत्रालयाच्या सचिवांनी सांगितले की, या वर्षाच्या अखेरपर्यंत दोन स्वदेशी लढाऊ विमान तेजस मार्क-1ए हवाई दलाला मिळू शकतात, जी मिग-21 ची जागा घेतील.
एनडीटीव्हीच्या डिफेन्स समिट दरम्यान शनिवारी संरक्षण सचिव आर.के. सिंग यांनी सांगितले की, भारत संरक्षण क्षेत्रात आत्मनिर्भर बनण्याच्या दिशेने वेगाने पुढे जात आहे. त्यांनी शक्यता व्यक्त केली की सप्टेंबरच्या अखेरपर्यंत भारतीय हवाई दलाला ही दोन विमाने मिळू शकतात, जी सैन्यासाठी अत्यंत महत्त्वपूर्ण ठरतील.
मिग-21 च्या निवृत्तीनंतरचे आव्हान
मिग-21 विमानांची सेवा बंद केल्यावर भारतीय हवाई दलाकडे लढाऊ विमानांची संख्या घटली होती. ही कमतरता पूर्ण करण्यासाठी आणि स्वदेशी तंत्रज्ञानावरील अवलंबित्व वाढवण्यासाठी तेजस विमान प्रकल्पाला प्राधान्य देण्यात आले. तेजस Mk-1A, तेजसची प्रगत आवृत्ती आहे, जी उत्तम लढाऊ क्षमता आणि अत्याधुनिक तंत्रज्ञानासह डिझाइन केली गेली आहे. या विमानामध्ये रडार, हवाई शस्त्रे आणि भारतीय तंत्रज्ञानाचा समावेश करण्यात आला आहे, जेणेकरून ती सुखोई विमानांसोबत मिळून मिशन पूर्ण करू शकतील.
संरक्षण सचिवांचे विधान
एनडीटीव्हीच्या डिफेन्स समिट 2025 दरम्यान, संरक्षण सचिव आर.के. सिंग यांनी सांगितले की, भारत संरक्षण क्षेत्रात आत्मनिर्भर बनण्याच्या दिशेने वेगाने पुढे जात आहे. त्यांनी असेही सांगितले की, HAL ला तेजस विमानांना अधिक उत्तम बनवण्याची पुरेशी संधी देण्यात आली आहे. संरक्षण सचिवांनी सांगितले, सध्या सुमारे 38 तेजस विमाने सेवेत आहेत आणि 80 अधिक बनवली जात आहेत. त्यापैकी 10 तयार आहेत आणि दोन इंजिने देखील मिळाली आहेत. अपेक्षा आहे की शस्त्रास्त्रांसह पहिली दोन विमाने या सप्टेंबरपर्यंत हवाई दलाला सुपूर्द केली जातील. पुढील चार-पाच वर्षांसाठी HAL कडे पुरेसे ऑर्डर आहेत, ज्यामुळे तेजस विमानांना अधिक उन्नत बनवण्याची संधी मिळेल.”
ऑगस्ट 2025 मध्ये हिंदुस्तान एरोनॉटिक्स लिमिटेड (HAL) ला केंद्र सरकारकडून 97 तेजस Mk-1A विमाने खरेदी करण्याचा आदेश मिळाला. याची एकूण किंमत सुमारे 62,000 कोटी रुपये आहे. HAL ने नॅशनल स्टॉक एक्सचेंज (NSE) मध्ये दाखल केलेल्या माहितीनुसार, सुरक्षा विषयक बाबींच्या कॅबिनेट समितीने (CCS) 19 ऑगस्ट, 2025 रोजी 97 हलक्या लढाऊ विमानांच्या MK-1A खरेदी प्रस्तावाला मंजुरी दिली.
हा सौदा HAL साठी एक महत्त्वपूर्ण यश मानला जात आहे. या स्वदेशी विमानांच्या आगमनाने भारतीय हवाई दलातील मिग-21 विमानांच्या ताफ्याची जागा घेतली जाईल आणि हवाई सुरक्षा क्षमतेत सुधारणा होईल.
तेजस Mk-1A ची वैशिष्ट्ये
तेजस Mk-1A, तेजसची प्रगत आवृत्ती आहे, जी उत्तम एरोडायनामिक डिझाइन, उन्नत रडार प्रणाली आणि हाय-प्रिसिजन शस्त्रास्त्रांसह तयार करण्यात आली आहे. हे विमान लाईट कॉम्बॅट एअरक्राफ्ट (LCA) श्रेणीत येते आणि फ्लाय-बाय-वायर तंत्रज्ञानाचा वापर करते.
