जपानने इंटरनेट स्पीडचा इतिहास रचला, 1.02 पेटाबिट प्रति सेकंदच्या वेगाने आता एका सेकंदात पूर्ण Netflix लायब्ररी डाऊनलोड करता येतील.
Netflix: आजकाल इंटरनेट आपल्या जीवनाचा एक महत्त्वाचा भाग बनले आहे. व्हिडिओ कॉलपासून चित्रपट पाहण्यापर्यंत, प्रत्येक गोष्ट इंटरनेटवर अवलंबून आहे. अशा परिस्थितीत, जर कोणी म्हटले की तुम्ही Netflix ची संपूर्ण लायब्ररी फक्त 1 सेकंदात डाउनलोड करू शकता, तर कदाचित तुमचा विश्वास बसणार नाही. पण आता हे फक्त स्वप्न नाही, तर विज्ञानाची वस्तुस्थिती बनली आहे. जपानने इंटरनेटच्या जगात एक ऐतिहासिक टप्पा गाठला आहे. तिथल्या National Institute of Information and Communications Technology (NICT) च्या वैज्ञानिकांनी 1.02 पेटाबिट प्रति सेकंद (Pbps) ची उच्चांकी गती नोंदवली आहे. हे यश केवळ तंत्रज्ञानाचा चमत्कार नाही, तर इंटरनेटच्या भविष्याची नवीन व्याख्या आहे.
1 पेटाबिट प्रति सेकंद म्हणजे काय? सामान्य इंटरनेटपेक्षा ही गती किती वेगळी आहे?
आपण अनेकदा आपल्या इंटरनेट गतीचे मोजमाप मेगाबिट प्रति सेकंद (Mbps) मध्ये करतो. भारतात सरासरी 64 Mbps ची गती मिळते आणि अमेरिकेसारख्या विकसित देशात हे सुमारे 300 Mbps असते. त्याच वेळी, 1 पेटाबिट प्रति सेकंद म्हणजे 1 कोटी गीगाबिट किंवा 1 अब्ज मेगाबिट प्रति सेकंद. म्हणजेच, जपानच्या या नवीन यशाशी भारताच्या इंटरनेटची तुलना केली तर, ही गती कोट्यवधी पटीने जास्त आहे.
या तंत्रज्ञानामागचे विज्ञान काय आहे?
NICT च्या वैज्ञानिकांनी इंटरनेटची गती इतकी वाढवण्यासाठी एका विशेष ऑप्टिकल फायबर केबलचा वापर केला आहे. या खास केबलमध्ये 19 कोर (किंवा चॅनेल) आहेत, तर सामान्य फायबर ऑप्टिक केबलमध्ये फक्त एक कोर असतो. प्रत्येक कोरमधून वेगवेगळे डेटा प्रवाह (Data Stream) हस्तांतरित होतात, ज्यामुळे एकाच केबलमध्ये 19 पट जास्त डेटा पाठवणे शक्य झाले. आणि आश्चर्याची गोष्ट म्हणजे, या फायबर केबलचा आकार आजच्या स्टँडर्ड केबलसारखाच आहे – फक्त 0.125 मिमी जाड. याचा अर्थ असा आहे की, सध्याच्या पायाभूत सुविधांमध्ये कोणताही बदल न करता हे तंत्रज्ञान लागू केले जाऊ शकते.
फक्त सिद्धांत नाही, प्रॅक्टिकलमध्येही केली टेस्ट
हा विक्रम फक्त प्रयोगशाळेतच मर्यादित राहिला नाही, तर तो 1,808 किलोमीटरपर्यंत यशस्वीरित्या हस्तांतरित करण्यात आला. वैज्ञानिकांनी 86.1 किलोमीटर लांबीचे 19 वेगवेगळे सर्किट तयार केले, ज्याद्वारे एकूण 180 डेटा प्रवाह एकाच वेळी पाठवले गेले. यावरून हे सिद्ध झाले की, हे तंत्रज्ञान लांबच्या अंतरावरही तितकेच कार्यक्षमतेने काम करू शकते.
इतक्या वेगाने काय-काय शक्य आहे?
या सुपर-स्पीड इंटरनेटचे अनेक अविश्वसनीय फायदे असू शकतात:
- 8K व्हिडिओ विना बफरिंग (buffering) प्रवाहित करता येतील.
- संपूर्ण वेबसाइट्स, जसे की विकिपीडिया, एका सेकंदातही कमी वेळेत डाउनलोड करता येतील.
- AI मॉडेल्सचे प्रशिक्षण (training) आणि मोठे डेटा ट्रान्सफर आता काही क्षणात शक्य होतील.
- ग्लोबल कोलॅबोरेशन, क्लाउड कंप्यूटिंग आणि व्हर्च्युअल रिअ‍ॅलिटीसारख्या तंत्रज्ञानात मोठे बदल घडतील.
- विज्ञान, वैद्यकीय संशोधन आणि अवकाश मोहिमांमध्ये डेटा ट्रान्सफरच्या गतीमुळे मोठा फायदा होईल.
सर्वसामान्यांसाठी हे वापरणे शक्य आहे का?
सध्या हे तंत्रज्ञान संशोधन टप्प्यात आहे आणि प्रयोगशाळेतच मर्यादित आहे. परंतु, त्याचा आधार सध्याच्या केबलच्या आकारमानावर आणि संरचनेवर आधारित असल्यामुळे, येत्या काही वर्षांत ते मोठ्या प्रमाणावर लागू केले जाईल, अशी अपेक्षा आहे. याचा अर्थ असा आहे की, भविष्यात हे जलद इंटरनेट तुमच्या घरापर्यंतही पोहोचू शकते.
भारतासाठी काय असू शकतात त्याचे अर्थ?
डिजिटल इंडियाची चर्चा होत असलेल्या भारतासारख्या देशात, हे तंत्रज्ञान स्वीकारणे इंटरनेट इन्फ्रास्ट्रक्चरसाठी गेम-चेंजर ठरू शकते. विशेषत: ग्रामीण भागात जिथे अजूनही गती खूप कमी आहे, तिथे हे तंत्रज्ञान क्रांती घडवू शकते.
