नॅशनल स्टॉक एक्सचेंज (NSE) चे आयपीओ पुन्हा एकदा अनिश्चिततेत सापडले आहे. २०१६ पासून याच्या लिस्टिंगची योजना सुरू आहे, परंतु को-लोकेशन वाद, तांत्रिक कमतरता आणि सेबीच्या गव्हर्नन्सवरील आक्षेपांमुळे हे नेहमीच पुढे ढकलले जात आहे. आता NSE ने प्रलंबित प्रश्नांचे निराकरण करण्यासाठी सेबीकडून सेटलमेंट प्रक्रियेतून समाधान शोधण्याचा प्रस्ताव दिला आहे, परंतु कायदेशीर आणि नियामक आव्हाने अद्याप कायम आहेत.
लिस्टिंगमधील सर्वात मोठी अडचण
NSE च्या लिस्टिंगमधील सर्वात मोठी अडचण म्हणजे २०१५ मध्ये समोर आलेला को-लोकेशन प्रकरण आहे. एका व्हिसलब्लोअरच्या तक्रारीच्या आधारे SEBI ने चौकशी केली, ज्यामध्ये असे उघड झाले की काही ब्रोकर्सना एक्सचेंजच्या सेकेंडरी सर्व्हरपर्यंत असमान आणि प्राथमिक प्रवेश दिला गेला होता. यामुळे त्यांना ट्रेडिंगमध्ये गैरफायदा झाला. या प्रकरणी २०१९ मध्ये SEBI ने NSE आणि त्याच्या माजी अधिकाऱ्यांवर कारवाई केली होती. हे प्रकरण अद्याप सुप्रीम कोर्ट आणि CBI चौकशीच्या कक्षेत आहे.
तसेच, SEBI ने NSE च्या तांत्रिक व्यवस्थे आणि गव्हर्नन्सवरही गंभीर आक्षेप घेतले आहेत. ट्रेडिंगमध्ये वारंवार येणाऱ्या तांत्रिक समस्या, केएमपी (KMP) वेतन असंतुलन, स्वतंत्र अध्यक्षांची अनुपस्थिती आणि क्लिअरिंग कॉर्पोरेशनची स्वायत्तता असे प्रश्न अद्याप पूर्णपणे सोडवले गेले नाहीत.
NSE चा समाधान प्रस्ताव
NSE ने SEBI ला एक प्रस्ताव पाठवला आहे ज्यामध्ये त्याने सर्व प्रलंबित प्रकरणे सेटलमेंट प्रक्रियेतून सोडवण्याची मागणी केली आहे. NSE यासंदर्भात दंड भरण्यास आणि आपल्या अंतर्गत रचनेत बदल करण्यास तयार आहे. कंपनीने तांत्रिक सुधारणा, गव्हर्नन्स स्ट्रक्चरमध्ये पारदर्शकता आणि पगार रचनेचे संतुलन करण्यासारखी पाऊले उचलण्याचे आश्वासन दिले आहे.
२०१६ मध्ये NSE ने पहिल्यांदाच सेबीकडे आयपीओसाठी अर्ज केला होता, परंतु नियामक आक्षेपांमुळे ही प्रक्रिया पुढे ढकलली गेली. SEBI ने २०१९ मध्ये स्पष्ट केले होते की को-लोकेशन प्रकरण सोडवल्याशिवाय नवीन अर्ज स्वीकारला जाणार नाही.
सध्या NSE चे १ लाखाहून अधिक शेअरधारक आहेत आणि त्याचे शेअर्स अनलिस्टेड मार्केटमध्ये सक्रियपणे ट्रेड होत आहेत. गुंतवदार आणि मोठ्या शेअरधारकांचा दबाव आहे की कंपनी लवकर लिस्ट व्हावी, ज्यामुळे मूल्यमापन वाढेल आणि त्यांना एग्जिटचा पर्याय मिळेल.
SEBI नियमांनुसार कोणताही स्टॉक एक्सचेंज स्वतःच्याच प्लॅटफॉर्मवर लिस्ट होऊ शकत नाही, म्हणून NSE ला BSE वर सूचीबद्ध व्हावे लागेल. जगातील अनेक प्रमुख स्टॉक एक्सचेंज - जसे की BSE, लंडन स्टॉक एक्सचेंज, डॉएचे बॉर्स (जर्मनी), सिंगापुर एक्सचेंज इत्यादी आधीच सूचीबद्ध आहेत.
