SEBI चा नवीन नियम: भारतीय प्रतिभूति आणि विनिमय मंडळ (SEBI) ने फिनइन्फ्लुएंसर्स (Finfluencers) वर लगाम घालण्यासाठी नवीन नियम लागू केले आहेत. यानुसार, आता कोणताही शेअर बाजार शिक्षक लाईव्ह शेअर किंमत डेटाचा वापर करू शकणार नाही. हा नियम सोशल मीडियावर सक्रिय असलेल्या आणि शिक्षणाच्या नावाखाली गुंतवणूकीसंदर्भातील टिप्स आणि सल्ले देणाऱ्या फिनइन्फ्लुएंसर्सवर कडक नजर ठेवण्याचा हेतू आहे.
SEBI चे नवीन नियम काय आहेत?
SEBI ने या परिपत्रकाद्वारे स्पष्ट केले आहे की, आतापासून कोणताही शेअर बाजार शिक्षक फक्त तीन महिन्यांपूर्वीच्या शेअर किंमत डेटावर आधारित माहिती वापरू शकेल. या पाऊलाचा हेतू अशा फिनइन्फ्लुएंसर्सना आळा घालणे आहे जे वास्तविक वेळेतील बाजार डेटाचा वापर करून गुंतवणूकदारांना प्रभावित करत होते. हा नियम फक्त लाईव्ह शेअर किंमतींवरच नव्हे, तर शेअर्सची नावे, कोड नेम किंवा गुंतवणुकीची शिफारस करणारी कोणतीही सामग्री यावरही लागू असेल.
SEBI च्या परिपत्रकात काय म्हटले आहे?
SEBI च्या परिपत्रकात हे देखील नमूद करण्यात आले आहे की जर एखादी व्यक्ती फक्त शेअर बाजाराचे शिक्षण देत असेल, तर त्याला कोणत्याही प्रकारचा गुंतवणूकीचा सल्ला देण्याची परवानगी राहणार नाही. याचा अर्थ असा की, जर एखादी अधिकृत नसलेली व्यक्ती, "शिक्षण"च्या नावाखाली शेअर बाजाराचा सल्ला देत असेल, तर SEBI त्याला परवानगी देणार नाही.
फिनइन्फ्लुएंसर्सवर काय परिणाम होईल?
या नवीन नियमाचा सर्वात जास्त परिणाम सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्म्सवर सक्रिय असलेल्या फिनइन्फ्लुएंसर्सवर होईल, जे लाईव्ह मार्केट अपडेट्स, ट्रेडिंग टिप्स आणि गुंतवणूकीच्या सल्ल्याद्वारे आपल्या अनुयायांना आकर्षित करत होते. याआधी, ऑक्टोबर 2024 मध्ये SEBI ने आणखी एक परिपत्रक जारी केले होते, ज्यामध्ये नोंदणीकृत वित्तीय संस्थांना अधिकृत नसलेल्या फिनइन्फ्लुएंसर्सशी जोडण्यापासून रोखले होते. आता या नवीन नियमासोबत, फिनइन्फ्लुएंसर्स "शिक्षण"च्या नावाखालीही अनधिकृत ट्रेडिंग सल्ला देऊ शकणार नाहीत.
SEBI परिपत्रकातील मुख्य मुद्दे
• प्रमाणित गुंतवणूकीच्या सल्ल्याशिवाय परवानगी नाही: फक्त SEBI द्वारे नोंदणीकृत व्यावसायिकच शेअर बाजारासंबंधी सल्ला देऊ शकतात.
• खोटे आश्वासन प्रतिबंधित: SEBI च्या परवानगीशिवाय कोणतीही व्यक्ती हमीबद्ध नफा किंवा निश्चित परतावाचा दावा करू शकत नाही.
• कंपन्या देखील जबाबदार असतील: जर कोणतीही वित्तीय कंपनी अशा फिनइन्फ्लुएंसर्सशी जोडली असेल जे खोटे दावे करत असतील, तर SEBI तिलाही जबाबदार धरेल.
• शिक्षणाची परवानगी, पण गुप्त सल्ला नाही: शेअर बाजाराचे शिक्षण देणे ठीक आहे, पण याच्या आडून गुंतवणुकीचा सल्ला देणे किंवा भविष्यवाण्या करणे कठोरपणे बंदी आहे.
• जाहिराती पारदर्शी असणे आवश्यक: SEBI मध्ये नोंदणीकृत संस्था कोणत्याही फिनइन्फ्लुएंसरसोबत जाहिरात भागीदारी किंवा प्रमोशनल डील करू शकत नाहीत.
• गुप्त व्यवहार प्रतिबंधित: पैशा, रेफरल किंवा ग्राहक डेटासंबंधी गुप्त व्यवहारांवर देखील बंदी घालण्यात आली आहे.
• कडक कारवाईचा प्रावधान: नवीन नियमांचे उल्लंघन केल्यास दंड, निलंबन किंवा SEBI नोंदणी रद्द करण्यात येऊ शकते.
SEBI ला ही पाऊले का उचलावी लागली?
आजकाल YouTube, Instagram आणि Telegram सारख्या सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्म्सवर फिनइन्फ्लुएंसर्सचा बोलबाला आहे. तथापि, यापैकी अनेक फिनइन्फ्लुएंसर्स "शिक्षण"च्या नावाखाली शेअर टिप्स आणि गुंतवणूकीचे सल्ले विकत होते, ज्यामुळे लहान गुंतवणूकदार गोंधळले जात होते.
SEBI ने असे आढळले की या फिनइन्फ्लुएंसर्सद्वारे पेड मेंबरशिप, कोर्स आणि खाजगी गटांमधून गुंतवणूकदारांना शेअर टिप्स विकल्या जात होत्या, ज्यामुळे लहान गुंतवणूकदारांना नुकसान सोसावे लागत होते. या कडक कारवाईचा हेतू अशा अनियमित गुंतवणूकी सल्लागारांना आळा घालणे आणि गुंतवणूकदारांसाठी बाजाराची पारदर्शिता राखणे आहे.
फिनइन्फ्लुएंसर उद्योगावर परिणाम
या नवीन नियमांनंतर, अनेक फिनइन्फ्लुएंसर्सना आपली रणनीती बदलण्याची आवश्यकता असेल. लाईव्ह स्टॉक डेटाचा वापर करू न शकल्याने त्यांच्या कंटेंटची लोकप्रियता कमी होऊ शकते. त्यांना किंवा तर SEBI कडून नोंदणी मिळवावी लागेल किंवा त्यांना आपल्या रणनीती पूर्णपणे बदलून टाकाव्या लागतील.
SEBI चे नवीन नियम हे स्पष्ट करतात की शेअर बाजाराचे शिक्षण आणि गुंतवणूकीच्या सल्ल्यामध्ये स्पष्ट फरक असला पाहिजे. आता फिनइन्फ्लुएंसर्स आणि वित्तीय संस्थांना त्यांच्या कंटेंट आणि क्रियाकलापांमध्ये पारदर्शिता राखावी लागेल. जो कोणी व्यक्ती किंवा संस्था या नियमांचे उल्लंघन करतील, त्यांना SEBI च्या कडक कारवाईचा सामना करावा लागेल.
