भारतीय रेल्वे सुरक्षा दल अर्थात आरपीएफच्या इतिहासात पहिल्यांदाच एका महिला अधिकाऱ्याने सर्वोच्च पदाची जबाबदारी स्वीकारली आहे. 1993 बॅचच्या वरिष्ठ आयपीएस अधिकारी सोनाली मिश्रा यांची आरपीएफच्या नवीन महासंचालकपदी नियुक्ती करण्यात आली आहे. केंद्र सरकारच्या कॅबिनेट नियुक्ती समितीने त्यांच्या नावाला मंजुरी दिली आणि आता त्यांनी औपचारिकपणे पदभार स्वीकारला आहे.
आरपीएफची स्थापना 1882 मध्ये झाली आणि तेव्हापासून आतापर्यंत त्याचे नेतृत्व नेहमी पुरुष अधिकाऱ्यांच्या हाती राहिले आहे. आता पहिल्यांदाच ही परंपरा मोडीत काढत एका महिला अधिकाऱ्याला कमान सोपवण्यात आली आहे.
मध्य प्रदेश केडरच्या आहेत सोनाली मिश्रा
सोनाली मिश्रा मूळच्या मध्य प्रदेश केडरच्या वरिष्ठ आयपीएस अधिकारी आहेत. त्यांची 31 ऑक्टोबर 2026 पर्यंत आरपीएफच्या महासंचालकपदी नियुक्ती करण्यात आली आहे. या पदावर नियुक्त होताच त्यांनी इतिहास रचला आहे आणि महिला सक्षमीकरणाच्या दिशेने हे एक मोठे पाऊल मानले जात आहे.
तीन दशकांचा प्रदीर्घ अनुभव
सोनाली मिश्रा यांना पोलिस सेवेत तीन दशकांपेक्षा जास्त अनुभव आहे. त्यांची ओळख एक तेज-तर्रार, शिस्तप्रिय आणि कर्तव्यनिष्ठ अधिकारी म्हणून आहे. आरपीएफमध्ये येण्यापूर्वी त्यांनी मध्य प्रदेश पोलिसांच्या अनेक महत्त्वाच्या पदांवर काम केले आहे. त्या भोपाळ स्थित पोलिस ट्रेनिंग अँड रिसर्च इन्स्टिट्यूटमध्ये अतिरिक्त पोलिस महासंचालक पदावर होत्या आणि मध्य प्रदेश पोलिस अकादमीच्या संचालकही राहिल्या आहेत.
सीबीआय, बीएसएफ आणि आंतरराष्ट्रीय अनुभवही समाविष्ट
सोनाली मिश्रा यांचे कार्यक्षेत्र केवळ राज्य स्तरावर मर्यादित नाही. त्यांनी भारताच्या केंद्रीय तपास यंत्रणा सीबीआय आणि सीमा सुरक्षा दल म्हणजेच बीएसएफमध्येही महत्त्वपूर्ण जबाबदाऱ्या सांभाळल्या आहेत. याव्यतिरिक्त, त्यांनी संयुक्त राष्ट्रांच्या कोसोव्हो शांतता मिशनमध्येही भारताचे प्रतिनिधित्व केले आहे, जिथे त्यांच्या कार्याची आंतरराष्ट्रीय स्तरावर प्रशंसा झाली.
पदभार स्वीकारताच पहिले निवेदन
आरपीएफची कमान सांभाळताच सोनाली मिश्रा यांनी माध्यमांशी बोलताना सांगितले की त्या दलाचे आदर्श वाक्य "यशो लभस्व" पूर्ण निष्ठा आणि समर्पणाने जपतील. या आदर्श वाक्याचा अर्थ आहे – सतर्कता, साहस आणि सेवा. त्यांनी सरकार आणि विभागाचे आभार मानले आणि या भूमिकेत आपले सर्वोत्तम योगदान देण्याचा विश्वास व्यक्त केला.
काय असते रेल्वे सुरक्षा दलाचे काम
रेल्वे सुरक्षा दल हे भारतातील सर्वात मोठ्या सुरक्षा दलांपैकी एक आहे, ज्याचे मुख्य काम भारतीय रेल्वे नेटवर्कची सुरक्षा सुनिश्चित करणे आहे. आरपीएफची जबाबदारी संपूर्ण देशातील रेल्वे स्टेशन्स, ट्रेन्स, यार्ड्स आणि इतर रेल्वे परिसरांची सुरक्षा राखण्याची असते. याव्यतिरिक्त प्रवाशांची सुरक्षा, चोरी रोखणे, मानवी तस्करीवर नजर ठेवणे आणि दहशतवादाशी संबंधित हालचालींवर कारवाई करणे देखील यात समाविष्ट आहे.
महासंचालकांचे वेतनमान काय असते
आरपीएफचे महासंचालक म्हणजेच डीजी यांना केंद्र सरकारच्या नियमांनुसार वेतन दिले जाते. त्यांचे मूळ वेतन 2 लाख 25 हजार रुपये प्रति महिना असते. यासोबतच त्यांना महागाई भत्ता, घरभाडे भत्ता आणि इतर सुविधाही मिळतात. हे पद भारतीय सुरक्षा दलातील सर्वात प्रतिष्ठित आणि वरिष्ठ पदांपैकी एक मानले जाते.
महिला नेतृत्वाची नवी मिसाल
सोनाली मिश्रा यांची ही नियुक्ती केवळ एका पदावरील बदल नाही, तर देशाच्या कायदा व सुव्यवस्था आणि सुरक्षा एजन्सीमध्ये महिलांच्या सहभागाचे प्रतीक आहे. आज जेव्हा महिला प्रत्येक क्षेत्रात आपली उपस्थिती दर्शवित आहेत, अशा परिस्थितीत आरपीएफसारख्या पारंपरिक आणि पुरुषप्रधान संस्थेत महिला नेतृत्व येणे हा एक महत्त्वाचा टप्पा मानला जात आहे.
रेल्वे नेटवर्कच्या सुरक्षेत होणार नवा बदल
सोनाली मिश्रा यांच्या नेतृत्वाखाली आरपीएफच्या कामकाजात नवीन बदल अपेक्षित आहेत. त्यांची कार्यशैली, तांत्रिक दृष्टिकोन आणि महिला सुरक्षेबाबतची जागरूकता या दलाला अधिक आधुनिक आणि उत्तरदायी बनवू शकते. विशेषतः रेल्वेमध्ये महिलांचा प्रवास सुरक्षित करण्याच्या दिशेने त्यांच्या नेतृत्वाकडून खूप अपेक्षा आहेत.
पदभार ग्रहण समारंभात दिसला उत्साह
सोनाली मिश्रा यांच्या पदभार स्वीकारण्याच्या कार्यक्रमात अनेक वरिष्ठ अधिकारी आणि रेल्वेचे अधिकारी उपस्थित होते. तेथे कर्मचारी आणि अधिकाऱ्यांमध्ये विशेष उत्साह दिसून आला. सर्वांनी खुल्या मनाने त्यांचे स्वागत केले आणि त्यांच्या नेतृत्वाखाली आरपीएफ नवीन उंची गाठेल, अशी आशा व्यक्त केली.
