यदि iPhone भारतको सट्टा अमेरिकामा उत्पादन गरिने हो भने, यसको मूल्य तीन गुणा बढेर २.५ लाख रुपैयाँसम्म पुग्न सक्छ, जसले गर्दा ग्राहक मात्र नभई कम्पनी र बजारलाई समेत ठूलो आर्थिक क्षति हुन सक्छ।
सोच्नुहोस्, आज जुन iPhone ८५,००० रुपैयाँमा पाइन्छ, त्यसको मूल्य एक्कासी २.५ लाख रुपैयाँसम्म पुग्छ! हो, यो कुनै कल्पना होइन तर एउटा सम्भावना हो, यदि Apple ले आफ्नो iPhone उत्पादन भारतबाट हटाएर अमेरिकामा सार्छ भने। अमेरिकामा उत्पादन लागत लगभग तीन गुणा बढी छ, जसले गर्दा iPhone को मूल्यमा ठूलो वृद्धि हुन सक्छ।
यो विवाद त्यतिबेला सुरु भयो जब अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले एउटा वक्तव्य जारी गर्दै भने कि उनले Apple का CEO टिम कुकसँग कुराकानी गरेका छन् र उनलाई भारतमा विस्तार नगर्न आग्रह गरेका छन्। यस वक्तव्य पछि भारतको उद्योग जगत र प्राविधिक विशेषज्ञहरूले कडा प्रतिक्रिया दिएका छन्, जुन भारतीय अर्थतन्त्र र प्राविधिक क्षेत्रका लागि चिन्ताको विषय बनेको छ।
भारतबाट अमेरिका सारिएमा iPhone को मूल्य किन तीन गुणा बढ्नेछ?
महाराष्ट्र च्याम्बर अफ कमर्स, इन्डस्ट्रिज एन्ड एग्रिकल्चर (MCCIA) का निर्देशक जनरल प्रशान्त गिरबानेले स्पष्ट रुपमा भनेका छन् कि यदि iPhone अमेरिकामा बन्ने हो भने, यसको लागत करिब ३,००० अमेरिकी डलर अर्थात् लगभग २.५ लाख रुपैयाँसम्म पुग्न सक्छ। त्यसैगरी, हाल यो फोन भारत वा चीनमा बनेर करिब १,००० अमेरिकी डलर (८५,००० रुपैयाँ) मा तयार हुन्छ। उनले प्रश्न उठाएका छन् कि के अमेरिकी ग्राहकहरू यति महँगो मूल्य तिर्न तयार हुनेछन्?
गिरबानेले यो पनि बताएका छन् कि Apple को लगभग ८०% निर्माण चीनमा हुन्छ, जसले त्यहाँ लगभग ५० लाख मानिसहरूलाई रोजगारी दिन्छ। Apple ले चीनमा निर्भरता कम गर्न भारतमा उत्पादन बढाइरहेको छ, अमेरिकाबाट रोजगारी खोस्नका लागि होइन।
Apple का लागि भारत छोड्नु महँगो पर्नेछ
टेलीकम इक्विपमेन्ट म्यानुफ्याक्चरर्स एसोसिएसन (TEMA) का अध्यक्ष एन.के. गोयलले बताएका छन् कि Apple ले पछिल्लो एक वर्षमा भारतमा १.७५ लाख करोड रुपैयाँ बराबरका iPhones बनाएको छ। भारतमा कम्पनीका तीन वटा निर्माण कारखाना छन् र दुईवटा नयाँ कारखाना खोल्ने योजना छ। यस्तो अवस्थामा यदि Apple ले भारत छोड्छ भने, यसले ठूलो आर्थिक क्षति बेहोर्नुपर्नेछ।
गोयलले यो पनि भनेका छन् कि विश्वव्यापी व्यापार नियम र भन्सार दर निरन्तर परिवर्तन भइरहेका छन्, यस्तो अवस्थामा भारत बाहिर जानु Apple को लागि बुद्धिमानी हुनेछैन।
भारतका लागि Apple को महत्व
KPMG का पूर्व साझेदार जयदीप घोषले बताएका छन् कि Apple को इकोसिस्टम भारतको अर्थतन्त्र र रोजगारीका लागि अत्यन्त महत्वपूर्ण छ। यदि कम्पनी लामो समयसम्म भारत बाहिर जान्छ भने, यसको प्रत्यक्ष नकारात्मक प्रभाव देशमा पर्नेछ। अमेरिकामा iPhone बनाउनु सजिलो हुनेछैन किनभने त्यहाँ ज्याला दर धेरै उच्च छ।
iPhone भारतमा बने सबैलाई फाइदा
विशेषज्ञहरूको मान्यता छ कि iPhone को उत्पादन भारतमै रहनु कम्पनी र ग्राहक दुवैका लागि फाइदाजनक छ। अमेरिकामा उत्पादन भएमा मूल्य आकाश छुनेछ, जसले गर्दा ग्राहकको असन्तुष्टि र कम्पनीको आम्दानीमा असर पर्नेछ।
अहिले सबैको ध्यान Apple र अमेरिकी सरकारको निर्णयमा केन्द्रित छ, तर हाललाई भारत iPhone बनाउनका लागि सबैभन्दा उपयुक्त स्थान रहेको छ।
