बनारसको पौराणिक कथाहरू
बनारस, जसलाई काशी र वाराणसी पनि भनिन्छ, हिन्दू धर्मका सबैभन्दा पवित्र शहरहरू मध्ये एक हो। यस शहरको इतिहास र संस्कृति अत्यन्तै प्राचीन र समृद्ध छ। बनारससँग सम्बन्धित धेरै पौराणिक कथाहरू छन्, जसमध्ये एक प्रमुख कथा भगवान शिवसँग सम्बन्धित छ।
भगवान शिव र बनारसको स्थापना:
पौराणिक कथाअनुसार, बनारसको सीधा सम्बन्ध भगवान शिवसँग छ। मानिन्छ कि यो शहर भगवान शिवले नै स्थापना गरेका हुन्। एक समयमा भगवान शिव र माता पार्वतीले कैलाश पर्वत छाडेर पृथ्वीमा आउने निर्णय गरे। उनीहरूले एक शान्त र पवित्र ठाउँ खोजे। तिनीहरूको खोज गंगा नदीको किनारमा रहेको एक सुन्दर ठाउँमा पुग्यो। तिनीहरूले त्यसलाई आफ्नो बासस्थान बनाउने निर्णय गरे र यसलाई 'काशी' नाम दिए, जसको अर्थ 'प्रकाशको स्थान' हो।
भगवान शिवले भने कि काशीमा बस्ने प्रत्येक व्यक्ति उहाँको संरक्षणमा रहनेछ र कहिल्यै कुनै प्रकारको दुःख नपाउनेछ। यो पनि मानिन्छ कि काशीमा मृत्यु प्राप्त गर्ने व्यक्तिले सीधा मोक्ष प्राप्त गर्छन् र पुनर्जन्मको चक्रबाट मुक्त हुन्छन्। यसैले बनारसलाई मोक्षको नगरी पनि भनिन्छ।
विष्णु र शिवको कथा:
अर्को पौराणिक कथाअनुसार, भगवान विष्णुले एक पटक काशीमा गएर तपस्या गरेका थिए। उहाँको तपस्याबाट प्रसन्न भएर भगवान शिवले उहाँलाई दर्शन दिए र वरदान दिए कि जो कोही काशीमा आइ गंगा स्नान गर्छन् र उहाँ (शिव) को ध्यान गर्छन्, उनीहरूले मोक्ष प्राप्त गर्नेछन्। त्यसैले बनारसमा गंगा स्नान र शिवको पूजाको विशेष महत्व छ।
दुर्गाकुण्ड र दुर्गा मन्दिरको कथा:
बनारसमा अवस्थित दुर्गाकुण्ड र दुर्गा मन्दिरसँग पनि एउटा पौराणिक कथा जोडिएको छ। भनिन्छ कि यस ठाउँमा माता दुर्गाले महिषासुरको वध गरेकी थिइन्। यहाँको मन्दिर र कुण्ड यही घटनाको स्मृतिमा बनाइएका छन्। यस मन्दिरमा प्रत्येक वर्ष दुर्गा पूजाको समयमा हजारौं भक्तजन आउँछन् र माता दुर्गाको पूजा गर्छन्।
यी पौराणिक कथाहरूले बनारसलाई विशेष धार्मिक र सांस्कृतिक महत्त्व प्रदान गरेका छन्। यो शहर न केवल धार्मिक दृष्टिकोणबाट महत्वपूर्ण छ, तर यो भारतीय संस्कृति र सभ्यताको प्रमुख केन्द्र पनि हो।
