डिज्नी र युनिभर्सलले मिडजर्नीमाथि प्रतिलिपि अधिकार उल्लङ्घनको मुद्दा हालेका छन्, एआईद्वारा बिना अनुमति उनीहरूका पात्रहरूको प्रतिलिपि बनाएको आरोप लगाउँदै।
कृत्रिम बुद्धिमत्ता (एआई) आधारित इमेज जेनेरेटर प्लेटफर्म मिडजर्नी (Midjourney) फेरि एकपटक कानुनी विवादमा फसेको छ। यसपटक यसको सामना हलिउडका दुई दिग्गज कम्पनी वाल्ट डिज्नी (Walt Disney) र कमकास्टको युनिभर्सल पिक्चर्स (Universal Pictures) सँग छ। यी कम्पनीहरूले मिडजर्नीमाथि उनीहरूका प्रतिलिपि अधिकार प्राप्त पात्र र सामग्रीको अवैध नक्कल गरेको आरोप लगाउँदै लस एन्जेलसको संघीय अदालतमा मुद्दा दायर गरेका छन्।
के हो पूरा मामला?
डिज्नी र युनिभर्सलले दाबी गरेका छन् कि मिडजर्नीले उनीहरूका हजारौँ लोकप्रिय पात्रहरूको बिना अनुमति नक्कल गरेको छ र एआई इमेज जेनेरेसनको प्रक्रियामा यी प्रतिलिपि अधिकार प्राप्त कृतिहरूलाई तालिमका लागि प्रयोग गरेको छ। यसमा स्टार वार्सका डार्थ भडर, फ्रोजनकी एल्सा, मिनियन, योडा, स्केटबोर्ड चलाउने बार्ट सिम्पसन, आइरन म्यान, बज लाइटइयर, श्रेक, टुथलेस र पो जस्ता चर्चित पात्रहरू समावेश छन्।
स्टुडियोको तर्क
मुद्दामा स्टुडियोले मिडजर्नीलाई ‘साहित्यिक चोरीको अथाह खाल्डो’ भनेको छ र दाबी गरेको छ कि यो प्लेटफर्मले उनीहरूका प्रतिलिपि अधिकार प्राप्त कृतिहरूलाई तालिममा प्रयोग गरेर र त्यसपछि त्यसबाट व्यावसायिक लाभ उठाएर कानुनी रूपमा दण्डनीय गतिविधिमा संलग्न छ। स्टुडियोले यो पनि भनेको छ कि उनीहरूले मिडजर्नीलाई अनुरोध गरेका थिए कि उनीहरूका कृतिहरूको अवैध प्रयोग रोक्न वा कम्तिमा उनीहरूका पात्रहरूको प्रतिलिपि गर्ने एआई छविहरूको निर्माणलाई सीमित गर्न, तर मिडजर्नीले त्यस्तो कुनै पनि अनुरोध मान्न अस्वीकार गरेको छ।
अदालतबाट के माग गरिएको छ?
डिज्नी र युनिभर्सलले अदालतबाट प्रारम्भिक निषेधाज्ञा (injunction) को माग गरेका छन्, जसबाट मिडजर्नीलाई स्टुडियोको सामग्रीको नक्कल गर्न वा एआई तालिममा यसको प्रयोग गर्नबाट रोक्न सकियोस्। साथै, उनीहरूले अनिर्दिष्ट क्षतिपूर्ति (damages) पनि माग गरेका छन्।
मिडजर्नीको मौनता
अहिलेसम्म मिडजर्नी वा यसका सीईओ डेभिड होल्जको तर्फबाट कुनै आधिकारिक वक्तव्य सार्वजनिक भएको छैन। यद्यपि, २०२२ मा एउटा अन्तर्वार्तामा डेभिड होल्जले भनेका थिए कि उनीहरूको टोलीले ‘इन्टरनेटको एउटा विशाल परिमार्जन’ गरेको छ र प्रत्येक चित्र कहाँबाट आयो भनेर भन्न सम्भव छैन। यो वक्तव्य अब विवादमा झनै इन्धन थप्दैछ।
एआई तालिम र प्रतिलिपि अधिकारको टकराव
यो मामिला एआई प्रविधि विरुद्ध प्रतिलिपि अधिकारको बढ्दो संघर्षको अर्को उदाहरण हो। पछिल्ला वर्षहरूमा लेखक, कलाकार, पत्रकार र म्युजिक लेबल जस्ता धेरै रचनात्मक समुदायहरूले एआई कम्पनीहरू विरुद्ध यस्ता मुद्दा दायर गरेका छन्। उनीहरूको आरोप छ कि एआई टुल्सलाई तालिम दिन उनीहरूको सामग्री बिना अनुमति प्रयोग गरिएको छ।
रचनात्मकता र अधिकारको लडाइँ
डिज्नीका कानुनी अधिकारी होरेसियो गुटिरेजले वक्तव्यमा भनेका छन्, ‘एआईको सम्भावना अथाह छ, तर चोरीलाई कुनै पनि रूपमा स्वीकार गर्न सकिँदैन।’ त्यस्तै युनिभर्सलका किम ह्यारिसले भनेका छन्, ‘यो मुद्दा ती कलाकारहरूको अधिकारको रक्षाका लागि हो जसको मेहनतले हाम्रा कथाहरूलाई जीवन्त बनाएको छ।’
एमपीएको समर्थन
फिल्म उद्योगको प्रमुख संस्था मोशन पिक्चर एसोसिएसन (एमपीए) ले पनि यो मुद्दाको समर्थन गर्दै भनेको छ, ‘मजबुत प्रतिलिपि अधिकार सुरक्षा हाम्रो उद्योगको मेरुदण्ड हो।’ एमपीए अध्यक्ष चार्ल्स रिवकिनले भनेका छन् कि एआईलाई अपनाउनु आवश्यक छ तर यसका लागि एउटा सन्तुलित दृष्टिकोण आवश्यक छ जसले बौद्धिक सम्पत्तिको रक्षा गर्छ।
पहिले पनि लागेका थिए आरोप
यो पहिलो पटक होइन जब मिडजर्नी विवादमा परेको हो। एक वर्षअघि, क्यालिफोर्निया अदालतमा १० कलाकारहरूद्वारा दायर गरिएको मुद्दामा मिडजर्नी, स्टेबिलिटी एआई र अन्य कम्पनीहरूमाथि कलाकारहरूका कृतिहरूको अवैध प्रयोग गरेर आफ्नो सर्भरमा भण्डारण गरेको आरोप लगाइएको थियो। अदालतले त्यो मुद्दालाई अगाडि बढ्न अनुमति दिएको थियो, जुन अझै पनि प्रक्रियामा छ।
