अन्तर्राष्ट्रिय अनुवादक दिवस: भाषा र संस्कृतिको पुल बनाउनेहरूको सम्मान

हरेक वर्ष सेप्टेम्बर ३० मा विश्वभर अन्तर्राष्ट्रिय अनुवादक दिवस मनाइन्छ। यो दिवस भाषाहरू बदल्ने वा शब्दहरूको अनुवाद गर्नेमा मात्र सीमित छैन, बरु यो ती सबै अनुवादकहरू र भाषिक विशेषज्ञहरूको प्रयासलाई सम्मान गर्ने अवसर हो, जसले हाम्रो संसारलाई सानो, जोडिएको र ज्ञानपूर्ण स्थान बनाउन योगदान पुर्‍याएका छन्। अनुवादकहरूले शब्दहरूको मात्र अनुवाद गर्दैनन्; उनीहरूले संस्कृति, इतिहास र भावनाहरूको पुल बनाउँछन्, जसबाट विभिन्न भाषाहरूका मानिसहरूले आपसमा संवाद गर्न र ज्ञान बाँड्न सक्छन्।

अन्तर्राष्ट्रिय अनुवादक दिवसको इतिहास

अन्तर्राष्ट्रिय अनुवादक दिवसको सुरुवात सन् १९५३ मा भएको थियो, तर यसले सन् २०१७ मा व्यापक मान्यता पायो, जब संयुक्त राष्ट्र संघ (UN) ले यसलाई आधिकारिक रूपमा अपनायो। यसलाई अन्तर्राष्ट्रिय अनुवादक महासंघ (International Federation of Translators - IFT) द्वारा स्थापित गरिएको थियो।

यो दिवस सेप्टेम्बर ३० मा यसकारण मनाइन्छ किनकि यो दिन सेन्ट जेरोमको सम्मानमा हो। सेन्ट जेरोम ईसाई विद्वान र पादरी थिए, जसले बाइबलको मूल हिब्रू भाषाबाट ल्याटिनमा अनुवाद गरेका थिए। उहाँको यस योगदानका कारण उहाँलाई अनुवादकहरूको संरक्षक मानिन्छ। यस दिनको चयन अनुवादकहरूको महत्त्वलाई विश्वव्यापी स्तरमा स्वीकार गर्न सकियोस् भनेर गरिएको हो।

यस अवसरमा संसारभरि गोष्ठीहरू, सेमिनारहरू र सम्मेलनहरू आयोजना गरिन्छन्, जसमा अनुवाद र व्याख्या (Interpretation) को क्षेत्रका नयाँ प्रविधिहरू, चुनौतीहरू र अवसरहरूबारे छलफल हुन्छ।

अनुवादकहरूको महत्त्व

आजको विश्वव्यापीकरणको संसारमा अनुवादकहरूको महत्त्व पहिलेभन्दा कयौँ गुणा बढेको छ। अन्तर्राष्ट्रिय यात्रा, व्यापारिक लेनदेन र विश्वव्यापी शिक्षाका कारण अनुवादकहरू हाम्रो जीवनको अभिन्न अंग बनेका छन्।

अनुवादकहरूले भाषिक शब्दहरूको मात्र अनुवाद गर्दैनन्। उनीहरूले साहित्य, प्राविधिक सामग्री, चलचित्र, वृत्तचित्र र विभिन्न सांस्कृतिक अनुभवहरूलाई सही अर्थमा नयाँ भाषाहरूमा प्रस्तुत गर्छन्। उनीहरूको प्रयासका कारणले नै हामी विश्व साहित्यको खजानासम्म पुग्न सक्छौँ। उदाहरणका लागि, अन्तोन डे सेन्ट-एक्जुपरीको ‘द लिटिल प्रिन्स’, कार्लो कोलॉडीको ‘पिनोचियोको रोमाञ्चक यात्रा’, र एलिस इन वन्डरल्यान्ड जस्ता कृतिहरू आज हरेक भाषामा पढ्न सकिन्छ।

अन्तर्राष्ट्रिय अनुवादक दिवस कसरी मनाउने

1. अनुवादित कृति पढ्नुहोस्
   कुनै विदेशी भाषाको पुस्तक, कविता वा बालबालिकाको किताब पढ्नुहोस्, जसको अनुवाद गरिएको होस्। यसले अनुवादकहरूको कामको सराहना गर्छ र तपाईं नयाँ साहित्यिक अनुभवको आनन्द लिन सक्नुहुन्छ।
2. नयाँ भाषा सिक्नुहोस्
   अनुवादकहरूको योगदानलाई बुझ्ने र सराहना गर्ने एउटा तरिका यो हो कि तपाईं कुनै नयाँ भाषा सिक्ने प्रयास गर्नुहोस्। चाहे त्यो स्कूलमा सिकेको भाषा होस् वा कुनै नयाँ भाषा, यसको अभ्यास गर्दा भाषाका चुनौतीहरूको अनुभव हुन्छ।
3. अनुवादित चलचित्र हेर्नुहोस्
   विदेशी चलचित्रहरूलाई डबिङ वा सबटाइटल्सको माध्यमबाट हेर्नुहोस्। यसले तपाईंलाई अनुवादक र आवाज कलाकारहरूको योगदान बुझ्ने अवसर दिन्छ। सबटाइटल्सका साथ मूल भाषा सुन्नु विशेष गरी उपयोगी र रोचक अनुभव हो।
4. अनुवादकहरूको सराहना गर्नुहोस्
   सामाजिक सञ्जालमा आफ्नो मनपर्ने अनुवादक वा अनुवादित सामग्रीका प्रकाशकलाई धन्यवाद र समर्थन पठाउनुहोस्। यो सानो प्रयास पनि उनीहरूका लागि ठूलो प्रेरणाको स्रोत बन्न सक्छ।
5. सम्मेलन र कार्यशालाहरूमा भाग लिनुहोस्
   धेरै देश र संस्थाहरूले यस दिनलाई विशेष कार्यशालाहरू र गोष्ठीहरूमार्फत मनाउँछन्। यसमा भाग लिएर तपाईं अनुवाद र व्याख्याका पेशेवर अनुभवहरू बुझ्न सक्नुहुन्छ र नयाँ विचारहरू प्राप्त गर्न सक्नुहुन्छ।

अघिल्ला अन्तर्राष्ट्रिय अनुवादक दिवसका विषयवस्तुहरू

IFT ले हरेक वर्ष यस दिवसका लागि एउटा विषयवस्तु निर्धारण गर्छ। पछिल्ला केही वर्षका विषयवस्तुहरूमा समावेश छन्:

• २०२२: A World Without Barriers
• २०२१: United in Translation
• २०१८: Translation: Promoting Cultural Heritage in Changing Times
• २०१५: The Changing Face of Translating and Interpreting

यी विषयवस्तुहरूले अनुवादकहरूको कामको महत्त्व, संस्कृति र भाषाहरूबीच पुल बनाउने प्रयासहरूलाई उजागर गर्छन्।

अनुवाद र विश्वव्यापी संस्कृति

अनुवाद भाषाको मात्र काम होइन, बरु यो संस्कृतिको पनि पुल हो। कुनै पनि साहित्य वा कलालाई जब अनुवाद गरिन्छ, तब त्यो नयाँ भाषामा पनि मूल भावनाहरू, सांस्कृतिक सन्दर्भ र शैलीलाई कायम राख्छ। यो प्रक्रियाले विश्वव्यापी समझ र सहयोगलाई बढावा दिन्छ।

आजको समयमा, अनुवादको महत्त्व अझ बढेको छ। विश्वव्यापी व्यापार, शिक्षा र सामाजिक सम्पर्कका कारण यो आवश्यक छ कि हरेक व्यक्तिको आवाज र सिर्जना संसारको कुनै पनि कुनामा सुन्न सकियोस्। अन्तर्राष्ट्रिय अनुवादक दिवसले हामीलाई यो याद दिलाउँछ कि भाषाका सीमाहरू पार गर्नु र विचारहरूको आदानप्रदान गर्नु कति ठूलो सेवा हो।

अन्तर्राष्ट्रिय अनुवादक दिवसले हामीलाई याद दिलाउँछ कि अनुवादकहरूले शब्दहरूको मात्र पुल बनाउँदैनन्, बरु संस्कृति, ज्ञान र भावनाहरूलाई जोडेर संसारलाई नजिक ल्याउँछन्। उनीहरूको योगदानबाट हामी विश्वव्यापी समझ, सहयोग र विविधताको आनन्द लिन सक्छौँ। यो दिवस उनीहरूको समर्पण र परिश्रमको सम्मान गर्ने अवसर हो।