म्यानमारमा ४.७ रेक्टर स्केलको भूकम्प, पूर्वोत्तर भारतमा पनि धक्का महसुस

मंगलबार बिहान म्यान्मारमा ४.७ रेक्टर स्केलको भूकम्प गयो। यसको केन्द्र मणिपुर नजिक १५ किलोमिटर गहिराइमा थियो। भूकम्पका धक्का असम र नागाल्याण्डसम्म महसुस गरिएका थिए। कुनै क्षतिको खबर छैन, तर निरन्तरको गतिविधिले चिन्ता बढाएको छ।

म्यानमारमा भूकम्प: मंगलबार बिहान म्यानमारमा भूकम्पका धक्का महसुस गरिए। नेशनल सेन्टर फर सिस्मोलॉजी (NCS) का अनुसार यो भूकम्प सन् २०२५ सेप्टेम्बर ३० मा बिहान करिब ६ बजेर १० मिनेटमा गएको थियो। यसको तीव्रता ४.७ म्याग्निच्युड मापन गरिएको थियो। भूकम्पको केन्द्र मणिपुर क्षेत्रमा जमिनबाट लगभग १५ किलोमिटर गहिराइमा अवस्थित थियो।

भूकम्पका धक्का म्यानमारमा मात्र सीमित रहेनन्, भारतका उत्तर-पूर्वी राज्य नागाल्याण्ड र असममा पनि महसुस गरिए। अचानक आएका यी धक्काले मानिसहरूलाई केही बेरका लागि आतंकित बनाए।

भूकम्पको केन्द्र र गहिराइको महत्त्व

NCS का अनुसार भूकम्पको केन्द्र मणिपुर नजिक थियो। विज्ञहरूका भनाइ अनुसार, कुनै पनि भूकम्पको असर त्यसको गहिराइमा निर्भर गर्दछ। यदि केन्द्र सतहको धेरै नजिक अर्थात् कम गहिराइमा हुन्छ भने, त्यसका धक्काहरू धेरै खतरनाक साबित हुन सक्छन्। यस्ता भूकम्पले सीमित क्षेत्रमा विनाश मच्चाउन सक्छन्।

यस मामलामा भूकम्पको केन्द्र केवल १५ किलोमिटर गहिराइमा थियो, जसलाई तुलनात्मक रूपमा कम मानिन्छ। यही कारणले गर्दा यसका धक्का भारतका नजिकका क्षेत्रहरूमा समेत पुगे।

सोमबार पनि गएको थियो भूकम्प

म्यानमार र वरपरका क्षेत्रहरूमा भूकम्पका गतिविधिहरू निरन्तर रेकर्ड भइरहेका छन्। सोमबार पनि ३.२ रेक्टर स्केलको भूकम्प महसुस गरिएको थियो। यद्यपि, त्यसको केन्द्र जमिनबाट ६० किलोमिटर तल थियो। धेरै गहिराइमा जाने भूकम्पको असर सतहसम्म त्यति तीव्र रूपमा पुग्दैन। यही कारणले सोमबारको धक्का सामान्य थियो र मानिसहरूलाई धेरै क्षति भएन।

तिब्बतमा पनि महसुस गरिए धक्का

हिमालयन क्षेत्रमा पछिल्लो केही समयदेखि निरन्तर भूकम्पीय गतिविधिहरू देखिएका छन्। यसै क्रममा तिब्बतमा पनि सोमबार भूकम्प गएको थियो। तिब्बतमा गएको भूकम्पको तीव्रता ३.३ म्याग्निच्युड मापन गरिएको थियो। यसको केन्द्र जमिनबाट लगभग १० किलोमिटरको गहिराइमा थियो।

यो धक्का सानो भए पनि, निरन्तर भइरहेको यो गतिविधिले सम्पूर्ण क्षेत्रको संवेदनशीलतालाई दर्शाउँछ। विज्ञहरूका अनुसार, हिमालयन बेल्ट पहिलेदेखि नै भूकम्प प्रवण अर्थात् भूकम्प सम्भावित क्षेत्र हो, त्यसैले यहाँ हल्काभन्दा हल्का गतिविधिलाई पनि गम्भीरतापूर्वक लिन आवश्यक छ।

भारतमा असर र मानिसहरूको प्रतिक्रिया

म्यानमारमा गएको ४.७ रेक्टर स्केलको भूकम्पको प्रत्यक्ष असर भारतका पूर्वोत्तर राज्यहरू नागाल्याण्ड र असममा महसुस गरियो। स्थानीय मानिसहरूले बताए कि बिहानको समयमा अचानक जमिन हल्लिँदा मानिसहरू घरबाट बाहिर निस्किए। यद्यपि, हालसम्म कुनै प्रकारको क्षतिको जानकारी बाहिर आएको छैन।

किन खतरनाक मानिन्छन् सतही भूकम्प?

भूकम्पको तीव्रता जति धेरै हुन्छ, त्यसको असर त्यति नै टाढासम्म महसुस हुन्छ। तर, वास्तविक खतरा तब बढ्छ जब यसको केन्द्र सतहको नजिक हुन्छ। कम गहिराइ भएका भूकम्पले ऊर्जालाई नजिकको क्षेत्रमा केन्द्रित गर्छन्, जसले गर्दा भवन र सडकहरूमा क्षति पुग्ने सम्भावना बढी हुन्छ।

निरन्तर गतिविधिले बढ्दैछ चिन्ता

म्यानमार, तिब्बत र भारतका पूर्वोत्तर क्षेत्रहरूमा एकपछि अर्को भूकम्पका घटनाहरू देखा परिरहेका छन्। विज्ञहरूका भनाइ अनुसार, यो क्षेत्र टेक्टोनिक प्लेटहरूको हलचलबाट प्रभावित हुन्छ। हिमालयन बेल्टमा रहेका फल्ट लाइनहरूको कारणले यहाँ निरन्तर ऊर्जाको दबाब बन्छ। जब यो दबाब फुट्छ, तब भूकम्पका धक्का महसुस हुन्छन्।